Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podpisie elektronicznym, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych

Dodatkowo, przepis ten dopuszcza przesyłanie i udostępnianie faktur w formie
elektronicznej nie tylko drogą transmisji sieciowej, ale także przy wykorzystaniu fizycznych
informatycznych nośników danych takich jak płyty CD, DVD, BD, HD-DVD, dyski twarde,
pamięci flash, karty pamięci itd.

Ad.) Art. 108b. ust. 1

Celem przepisu art. 108b ust. 1 jest zapewnienie, że rozpoczęcie fakturowania
w formie elektronicznej będzie możliwe wyłącznie po wyrażeniu zgody na przedmiotową
formę fakturowania przez obie strony, tj. wystawcę i odbiorcę faktury w formie
elektronicznej. Przepis ten wyklucza zatem wystąpienie sytuacji, w której wystawianie
i przesyłanie faktur elektronicznych odbywa się wbrew woli jednej z zaangażowanych stron.

Ad.) Art. 108b. ust. 2.

Celem przepisu jest rozszerzenie prawnie ważnych form, w jakich zaangażowane
strony mogą wyrazić zgodę (akceptację) na rozpoczęcie fakturowania elektronicznego.
W szczególności, celem przepisu jest przyczynienie się do zmniejszenia nakładu prac
administracyjnych związanych z uzyskaniem zgody (akceptacji) w segmencie B2C oraz przez
wystawców faktur w formie elektronicznej, którzy planują rozpoczęcie fakturowania
elektronicznego z masową ilością odbiorców.

W tym przypadku wykorzystane mogą być przykładowo takie środki techniczne, jakie
zostały zaproponowane w zmianach do ustawy o podpisie elektronicznym np. zaawansowany
podpis elektroniczny.

Ad.) Art. 108b. ust. 3.

Celem przepisu jest uniknięcie niejasności związanych z określeniem momentu,
w którym zaangażowane strony mogą najwcześniej rozpocząć fakturowanie w formie
elektronicznej. Takie podejście wynika głównie z faktu, że nieścisłość w przedmiotowej
kwestii mogłaby prowadzić do nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych wystawcy
i odbiorcy.

Ad.) Art. 108b. ust. 4.
Celem
przepisu
było uniknięcie niejasności związanych z określeniem momentu,
w którym zaangażowane strony są zobowiązane zaprzestać fakturowania w formie
elektronicznej. Takie podejście wynika głównie z faktu, że nieścisłość w przedmiotowej
kwestii mogłaby prowadzić do nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych wystawcy
i odbiorcy.

Ad.) Art. 108c.

Celem tego uregulowania było zagwarantowanie pełnej zgodności z prawem Unii
Europejskiej w zakresie doboru środków technicznych umożliwiających fakturowanie
w formie elektronicznej. To z kolei ma służyć upowszechnieniu takiej formy fakturowania
przy jednoczesnym zagwarantowaniu obiektywnie wysokiego poziomu bezpieczeństwa z nim
związanego.

W efekcie, katalog środków technicznych umożliwiających realizację fakturowania
w formie elektronicznej został rozszerzony w stosunku do katalogu obecnego
w dotychczasowym Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 14 lipca 2005 r. w sprawie
wystawiania oraz przesyłania faktur w formie elektronicznej, a także przechowywania tych
faktur oraz udostępniania organowi podatkowemu lub organowi kontroli skarbowej tych
faktur (Dz. U Nr 122, poz. 133 z 2005r.).
Powyższe Rozporządzenie przewiduje możliwość fakturowania w formie
elektronicznej pod warunkiem wykorzystania bezpiecznego podpisu elektronicznego,
weryfikowanego za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu lub poprzez wymianę
danych elektronicznych (EDI) zgodnie z umową w sprawie europejskiego modelu wymiany
danych elektronicznych, jeżeli zawarta umowa, dotycząca tej wymiany, przewiduje
stosowanie procedur gwarantujących autentyczność pochodzenia faktury i integralność
danych.

Analiza odpowiednich przepisów prawa europejskiego (art. 233 ust. 1 pkt b dyrektywy
2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od
wartości dodanej) pozwala przyjąć, iż zasadniczo dotychczasowe przepisy Rozporządzenia
dotyczące wykorzystania systemów EDI zostały, co do zasady, sformułowane prawidłowo
i dlatego zostały przeniesione do projektu ustawy.

Z kolei, dotychczasowe zawężenie fakturowania w formie elektronicznej
z wykorzystaniem podpisu elektronicznego do podpisu w wersji najbardziej zaawansowanej
na gruncie obecnie obowiązującej ustawy o podpisie elektronicznym, nie znajduje
uzasadnienia w prawie europejskim.

Przede wszystkim, forma podpisu elektronicznego wskazana w odniesieniu do
elektronicznego fakturowania na gruncie prawa europejskiego (art. 2 pkt 2 dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/93/WE z dnia 13 grudnia 1999 r.) nie jest tożsama
z bezpiecznym podpisem elektronicznym. Bliższa jest ona podstawowej wersji tego podpisu,
zdefiniowanej w prawie polskim. Stąd, autorzy niniejszego projektu ustawy, przedstawiają
konieczne zmiany jakie powinny zostać wprowadzone do ustawy o podpisie elektronicznym,
a przez to będą mieć bezpośredni wpływ na fakturowanie w formie elektronicznej.
Różnice pomiędzy formą bezpieczną elektronicznego podpisu a podstawową są na
gruncie prawa polskiego znaczące. Dotyczą one przede wszystkim konieczności wydawania
i certyfikowania bezpiecznego podpisu przez tzw. trzecią zaufaną stronę, składania takiego
podpisu za pomocą tzw. bezpiecznego urządzenia do składania podpisu elektronicznego
i większymi kosztami stosowania takiego podpisu. Tylko też z bezpiecznym podpisem
elektronicznym polskie prawo wiąże skutek w postaci złożenia ważnego oświadczenia woli.
Innymi
słowy, z bezpiecznym podpisem elektronicznym związane są znaczące skutki
cywilnoprawne, co skutkuje absolutnym prymatem bezpieczeństwa w jego przypadku
i, w efekcie, znaczącym zwiększeniem kosztów jego użytkowania.
Wszystkich
powyższych cech nie posiada podpis elektroniczny w podstawowej
postaci. Niemniej jednak, obecny poziom techniki związanej z kryptografią komputerową
powoduje, że istnieją jego implementacje nie mniej bezpieczne niż tzw. bezpieczny podpis
elektroniczny (co nie było tak oczywiste w momencie tworzenia ustawy o podpisie
elektronicznym – lata 2001/2002).
W
świetle powyższego, zmiany przedstawione w art. 1 niniejszego projektu ustawy,
stanowią wdrożenie na grunt prawa krajowego regulacji, które są zgodne z prawem
europejskim i dzięki temu stworzą podatnikom możliwość fakturowania w formie
elektronicznej z wykorzystaniem zaawansowanego podpisu elektronicznego. Przez
wprowadzenie konstrukcji zaawansowanego podpisu elektronicznego znacznie poszerzy się
katalog różnego rodzaju podpisów elektronicznych, o różnym poziomie zapewnienia
integralności podpisywanych danych oraz autentyczności podpisującego.
Powyższy argument oraz fakt, że zarówno polskie, jak i europejskie prawo nie
przewidują konieczności podpisywania faktur (w tym w formie elektronicznej) powodują, że
nie ma uzasadnienia prawnego i technicznego wiązania fakturowania w formie elektronicznej
wyłącznie z podpisem elektronicznym w jego najbardziej złożonej postaci. Wyrazem tego jest
sformułowanie zawarte w art.108c ust. 1 pkt 1 wskazanego w art. 2 niniejszego projektu
ustawy.

Dodatkowo, prawo europejskie dopuszcza stosowanie wszelkich, innych technologii
informatycznych dla celów fakturowania w formie elektronicznej pod warunkiem, że
gwarantują one autentyczność pochodzenia i integralność treści faktur w formie
elektronicznej.
Gwarancja pochodzenia oraz integralność treści faktury w formie elektronicznej są
nadrzędnymi i wspólnymi dla wszystkich warunkami stawianymi systemom informatycznym,
służącym do elektronicznego fakturowania.

Zapis ust. 2 został wprowadzony, aby umożliwić podatnikom dokonywanie zmian
wynikających z technologii zastosowanej do wystawiania i przechowywania faktur w formie
elektronicznej, przy zastrzeżeniu, że zmiany takie nie mogą powodować zmiany danych
kluczowych z punktu widzenia zobowiązania w podatku VAT. Przykładem opisanych wyżej
sytuacji może być przesyłanie faktur w formie elektronicznej za pomocą EDI, gdzie format
przesyłanej przez wystawcę faktury musi zostać zmieniony, tak aby istniała możliwość
odczytania jej w systemie finansowo-księgowym odbiorcy.

Ad.) Art. 108d.

Co do zasady, dokumenty pochodne związane z fakturami w formie elektronicznej
powinny być przesyłane w tej samej, czyli elektronicznej formie. Dotyczy to przede
wszystkim duplikatów faktur elektronicznych i ich korekt.

Niemniej jednak, należy wziąć pod uwagę, że wdrożenie elektronicznego
fakturowania w odniesieniu do faktur korygujących i duplikatów może być bardziej złożone,
niż w przypadku faktur w formie elektronicznej. Dlatego, projekt zmian do
ustawy wprowadza możliwość wybrania przez strony także formy papierowej wystawiania
wspomnianych dokumentów pochodnych. Raz wybrana przez strony forma wystawiania i
przesyłania duplikatów i korekt faktur w formie elektronicznej powinna być stosowana
konsekwentnie, chyba że przeszkody techniczne (np. awaria systemu finansowo-księgowego
jednej ze stron) lub formalne (np. cofnięcie zgody na fakturowanie w formie elektronicznej)
będą to uniemożliwiały.

Ad.) Art. 108e.

Przepis art. 108e ust. 1 sankcjonuje zasadę, iż zapis elektroniczny faktur musi być
realizowany w sposób umożliwiający ich wykorzystanie przez organy kontroli skarbowej
i podatkowej. Przez takie sformułowanie należy rozumieć możliwość wydrukowania tychże
faktur, przeglądania ich na ekranie monitora, a także w przypadku ich udostępniania organom
kontrolnym, nadanie im formy prezentacyjnej zrozumiałej dla osoby nie posiadającej
znajomości systemu informatycznego, w którym elektronicznej faktury są wystawiane,
przesyłane, udostępniane, księgowane czy przetwarzane.
W
żadnym przypadku, analizowanego przepisu nie należy rozumieć jako
umożliwiającego ciągły, zdalny dostęp do faktur w formie elektronicznej przez organy
kontroli skarbowej i podatkowej. Dostęp do takich faktur może być realizowany w granicach
i formach wskazanych w odpowiednich przepisach dotyczących kontroli skarbowej
i podatkowej oraz kodeksu postępowania administracyjnego.
Zagwarantowaniu
możliwości prowadzenia kontroli skarbowej i podatkowej służy
również ust. 2, w którym dopuszcza się możliwość przechowywania faktur w formie
elektronicznej na terytorium innego państwa, pod warunkiem uprzedniego poinformowania
o takim fakcie odpowiednich organów podatkowych. Jednocześnie, ust. 3 tego artykułu
wprowadza wyjątek od zasady notyfikacji w odniesieniu do podmiotów nie będących
przedsiębiorcami. Zapis taki ma wykluczyć konieczność powiadamiania przez osoby fizyczne
nie prowadzące działalności gospodarczej, a korzystające np. z usług abonamentowych
o przechowywaniu wystawionych na nich faktur przez usługodawcę na serwerze
zlokalizowanym za granicą. W praktyce, odbiorcy takich usług najczęściej nie mają
świadomości gdzie faktycznie takie faktury są przechowywane. W takiej sytuacji, obowiązek
powiadomienia ciąży jedynie na wystawcy faktur w formie elektronicznej.
Ustęp 4 wprowadza zasadę, będącą konsekwencją przepisów powyżej omówionych.
Mianowicie, w przypadku zmiany zagranicznego miejsca przechowywania faktur w formie
elektronicznej, konieczna jest również notyfikacja odpowiedniego organu podatkowego.
W tym przypadku nie później niż w terminie 7 dni od zmiany miejsca przechowywania.

Ad.) Art. 108f.
Biorąc pod uwagę aspekty praktyczne i biznesowe, wprowadzono wprost możliwość
korzystania z usług podmiotów trzecich w odniesieniu do przechowywania faktur
elektronicznych.

Ad.) Art. 108g.

Z kolei z uwagi na konieczność zagwarantowania możliwości kontroli faktur w formie
elektronicznej, explicite wprowadzono zapis, iż powinna być zapewniona ich czytelność
i możliwość wydruku.
Poprzez
pojęcie czytelności nie należy rozumieć, iż wymogiem prawnym jest
przechowywanie faktur w formie elektronicznej np. w plikach PDF, mających formę
dokumentu zrozumiałego dla odbiorcy. Faktury w formie elektronicznej mogą być
przechowywane także w formatach technicznych, niezrozumiałych dla postronnego odbiorcy
(np. XML). Niemniej jednak, system przechowujący przedmiotowe faktury powinien być
w takim przypadku wyposażony w przeglądarkę / interpretator plików w takich formatach, tak
aby na podstawie danych zawartych w pliku był generowany czytelny dokument.