Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podpisie elektronicznym, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych

UZASADNIENIE
UZASADNIENIE
DO
ZMIAN
PRZEPISÓW
USTAWY
O
PODPISIE
ELEKTRONICZNYM
Zaproponowane
zmiany
mają na celu usunięcie oczywistych niezgodności polskiej
ustawy o podpisie elektronicznym z Dyrektywą 99/93/WE o wspólnotowych ramach dla
podpisów elektronicznych. W tym celu doprecyzowano pojęcia „podpisu elektronicznego”,
„zaawansowanego podpisu elektronicznego” , „bezpiecznego podpisu elektronicznego” oraz
„urządzenia do weryfikacji podpisu elektronicznego”. Obecnie, mimo upływu blisko 10 lat od
uchwalenia ustawy o podpisie elektronicznym, podstawowy rodzaj podpisu w niej
przewidziany tj bezpieczny podpis elektroniczny nie upowszechnił się na tyle , że aby stać się
najważniejszym instrumentem wykorzystania usług publicznych on-line. Jego podstawowe
zastosowania to relacje biznes –administracja (B2A) np. w kontaktach z ZUS, KRS etc. Na
potrzeby ZUS wydano tylko ok. 250 000 certyfikatów kwalifikowanych. Cały rynek tych
certyfikatów szacuje się na ok. 300 000. Wśród przyczyn, obok braku powszechnych
i dostępnych usług, wymienić można także wysoka cenę i ograniczenia w stosowaniu
(maksymalnie 2 letni okres ważności kwalifikowanego certyfikatu, zakaz wykorzystywania
do uwierzytelniania certyfikatów kwalifikowanych związanych z podpisywaniem etc.).
Istnieje więc potrzeba wprowadzenia nowych rodzajów podpisów elektronicznych, bardziej
dostępnych dla obywateli i firm z sektora M P oraz pozwalających na automatyzację
procesów administracyjnych i biznesowych.

Przez wprowadzenie konstrukcji zaawansowanego podpisu elektronicznego znacznie
poszerza się katalog różnego rodzaju podpisów elektronicznych, o różnym poziomie
zapewnienia integralności podpisywanych danych oraz autentyczności podpisującego.
Proponowane brzmienie definicji zaawansowanego podpisu elektronicznego - poza
zastosowaniem konstrukcji odpowiadającej treści Dyrektywy - koryguje istotne odstępstwo
polegające na użyciu słów „które podpisujący ma” zamiast sformułowania z Dyrektywy:
„które podpisujący może mieć”. Sformułowanie z Dyrektywy chroni odbiorcę podpisu
elektronicznego przed konsekwencjami niedochowania należytej niestaranności ze strony
podpisującego.

Podpis osobisty jest nowym, powszechnym mechanizmem służącym z założenia do
komunikacji obywateli z podmiotami realizującymi zadania publiczne. Pozwoli on na
wprowadzenie bezpiecznego i jednolitego sposobu uwierzytelniania dokumentów
w kontaktach z podmiotami publicznymi. Wskazanie, że miejscem przechowywania danych
służących do składania podpisu urzędowego jest dowód osobisty jednoznacznie wskazuje, że
realizacja zamiaru wprowadzenia podpisu osobistego związana jest z planowanym
wprowadzeniem do obiegu dokumentu tożsamości wyposażonego w mikroprocesor. Przepisy
ustawy kreują sam podpis osobisty tak by zachować spójność regulacji ustawy podstawowej
dla podpisów elektronicznych w Polsce. Zakłada się wejście życie przepisów dotyczących
podpisu osobistego w dniu 1 stycznia 2011 r.

Niezwykle istotne jest rozszerzenie pojęcia podpisu elektronicznego na konstrukcję
techniczną gwarantującą integralność podpisanej treści i autentyczność podmiotu, który nie
jest osobą fizyczną. Wprowadza się pieczęć elektroniczną, będącą zaawansowanym podpisem
elektronicznym, jako uzupełniającą dla stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego
w biznesie.
Najważniejszym przykładem zastosowania pieczęci elektronicznej jest masowe
wystawianie e-faktur.
Rozwiązania techniczne pieczęci elektronicznej wdrożone przez przedsiębiorców umożliwią
uzyskanie znacznych korzyści ekonomicznych przez zmniejszenie kosztów wystawiania
i doręczania faktur papierowych w tradycyjny sposób, w wielkiej skali.
Warto
podkreślić także, że Dyrektywa 99/93/WE w pkt. 8 Preambuły zachęca do
rozszerzania zastosowania podpisów elektronicznych poza świat zastosowań papierowych:
(8) Szybki rozwój technologiczny i globalny charakter Internetu wymagają podejścia które
uwzględnia różne technologie i usługi pozwalające na uwierzytelnianie danych drogą
elektroniczną.

Ponadto, w projekcie zmiany ustawy doprecyzowano zapisy odnoszące się do „danych
do składania podpisu elektronicznego” „osoby składającej podpis elektroniczny” (zastąpione
pojęciem „podpisującego”) oraz „ubiegającej się o certyfikat”, a także sprecyzowaniem
definicji uwierzytelnienia i weryfikacji podpisu elektronicznego.
Doprecyzowano
także wymogi bezpieczeństwa dla nowo wprowadzonego podpisu
zaawansowanego i podmiotów świadczących publicznie dostępne usługi certyfikacyjne
związane z tym rodzajem podpisu.
Równoległa nowelizacja ustawy o informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne wprowadza zmiany w Kodeksie postępowania
administracyjnego w zakresie używania podpisów elektronicznych przez obywatela lub
przedsiębiorcę w kontakcie z administracją publiczną. Tam również zakłada się zastosowanie
innych rodzajów podpisów elektronicznych niż bezpieczny podpis elektroniczny.

Proponowana nowelizacja porządkuje też kwestie międzynarodowego uznawania
podpisów elektronicznych zgodnie z zapisami Dyrektywy.

UZASADNIENIE DO ZMIAN PRZEISU ART. 78 KODEKSSU CYWILNEGO ORAZ
ART. 6 USRT. 3 I 4 USTAWY O PODPISIE ELEKTRONICZNYM

Liberalizacja podpisów elektronicznych i wprowadzenie do ustawy o podpisie
elektronicznym nowego rodzaju podpisu, zaawansowanego podpisu elektronicznego, wymaga
zmiany obowiązującego przepisu art. 6 ustawy o podpisie elektronicznym oraz art. 78 § 2
kodeksu cywilnego i dostosowania ich do współczesnego obrotu gospodarczego.
Propozycja zmian w przepisie art. 6 (dodanie ust. 3 i 4) ustawy o podpisie elektronicznym
oraz wprowadzenie art. 78ą § 1 i 2 do kodeksu cywilnego stanowi minimum, jakie powinno
zostać spełnione przy nowelizacji ustawy o podpisie elektronicznym. Obydwa przepisy są ze
sobą ściśle powiązane i sankcjonują skutki prawne dokumentów sygnowanych elektronicznie.

Włączenie do przepisów ustawy o podpisie elektronicznym art. 6 ust. 3 wprowadza
jasną zasadę w prawie polskim, zgodnie z wymaganiami Art. 5 pkt 1 Dyrektywy 99/93/WE,
o równoważności skutków prawnych dokumentów elektronicznych sygnowanych
bezpiecznym podpisem elektronicznym złożonym w okresie ważności kwalifikowanego
certyfikatu z dokumentami podpisanymi własnoręcznie.
W
związku z faktem, że w nowelizacji ustawy o podpisie elektronicznym poszerzono
katalog podpisów elektronicznych, przede wszystkim o zaawansowany podpis elektroniczny,
należy wyraźnie wskazać, jakie skutki prawne pociąga za sobą użycie zaawansowanego
podpisu elektronicznego.

W przepisie art. 6 ust. 4 nowelizacji ustawy o podpisie elektronicznym zrównano
skutki prawne dokumentów sygnowanych zaawansowanym podpisem elektronicznym
z dokumentami sygnowanymi własnoręcznie, co pozwoli na swobodny wybór każdego
rodzaju podpisu zaawansowanego.
Należy podkreślić, że przepis art. 6 ust. 4 nowelizacji ustawy o podpisie
elektronicznym odnosi się do wszystkich dokumentów sygnowanych zaawansowanym
podpisem elektronicznym występujących w obrocie gospodarczym. Wskazuje więc na
równoważność skutków prawnych dokumentów sygnowanych zaawansowanym podpisem
elektronicznym z dokumentami podpisanymi własnoręcznie w sferze całego prawa polskiego,
a więc prywatnego i publicznego.

Przepis art. 78ą § 1 i 2 kodeksu cywilnego związany jest natomiast ze sferą prawa
prywatnego, a więc m.in. z zawieraniem umów w obrocie gospodarczym i po pierwsze
bezpośrednio odnosi się do formy elektronicznej, a po drugie wskazuje na równoważność
skutków prawnych oświadczeń woli złożonych w formie elektronicznej ze skutkami
oświadczeń woli złożonymi w formie pisemnej, z zastrzeżeniem że z ustawy lub czynności
prawnej może wynikać co innego (art. 78ą § 2 k.c.).

Wprowadzenie przepisu art. 78ą § 1 i 2 do kodeksu cywilnego umożliwi powszechne
stosowanie różnych rodzajów podpisów elektronicznych w obrocie gospodarczym, a przede
wszystkim podpisu zaawansowanego. Warunkiem jest podpisanie e-dokumentu takim
podpisem elektronicznym, który spełnia przesłanki zawarte w przepisie art. 78ą § 1 k.c.,
a więc zapewnia integralność dokumentu elektronicznego w taki sposób, że możliwe jest
wykrycie każdej późniejszej zmiany w jego treści oraz umożliwia identyfikację osoby, która
go sygnuje.
Nowelizacja
polegająca na wprowadzeniu przepisu art. 78ą § 1 i 2 kodeksu cywilnego
koresponduje z kierunkiem zmian zaproponowanym w Księdze I Kodeksu Cywilnego –
Projekt z uzasadnieniem przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego przy Ministrze
Sprawiedliwości.

UZASADNIENIE DO ZMIAN PRZEPISÓW USTAWY O PODATKU OD
TOWARÓW I USŁUG

Zaproponowane zmiany do ustawy o podpisie elektronicznym umożliwiły
przygotowanie projektu zmian do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów
i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.; dalej jako: „VATU”).

Przedmiotowe propozycje zmian do VATU stanowią propozycję kompleksowej
reformy zasad obrotu fakturami w formie elektronicznej poprzez wykorzystanie między
innymi narzędzi, jakie wprowadzają zmiany do ustawy o podpisie elektronicznym w tym
wszystkich form zaawansowanego podpisu elektronicznego m.in. podpisu osobistego
i pieczęci elektronicznej.

Celem proponowanych zmian do VATU jest uproszczenie obrotu tymi fakturami, tak
aby faktury w formie elektronicznej stały się realną alternatywą dla faktur papierowych.
Szacuje się że koszt wystawienia i przesłania faktury w wersji papierowej wynosi 2,5-5 zł.
z czego sam koszt wysyłki to ok. 1,5 zł. Jednocześnie system prawny fakturowania
elektronicznego opiera się wyłącznie na bezpiecznym podpisie elektronicznym lub systemie
EDI i nie uległ upowszechnieniu. Stanowi on istotna barierę w rozwoju polskich firm i ich
konkurencyjności. Można założyć ,że po wprowadzeniu zmian koszt wystawiania
i przesyłania faktur w formie elektronicznej przyniesie wymierne korzyści i wyrażać się
będzie w groszach. Proponowane zmiany dotyczą trzech płaszczyzn obrotu fakturami
w formie elektronicznej:
1. zmian w przepisach proceduralnych, dotyczących rozpoczęcia elektronicznego
fakturowania i udostępniania takich faktur organom kontroli skarbowej i podatkowej,
zmierzających w kierunku uproszczenia wymogów administracyjno-formalnych;
2. zmian w przepisach technicznych, opisujących technologiczne uwarunkowania
i wymagania wobec elektronicznego fakturowania, zmierzających w kierunku zapewnienia
swobody technologicznej, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego poziomu
bezpieczeństwa obrotu.


.Ad.) art. 29 ust. 4aa

Niniejszy przepis zapewnienia spójność regulacji dotyczących faktur w formie
elektronicznej oraz papierowych wskazanych w ustawie dotyczących konieczności uzyskania
potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez wystawcę tejże faktury korygującej.

Celem przepisu jest rozszerzenie katalogu prawnie akceptowanych sposobów
przesyłania potwierdzeń odbioru faktury korygującej. W szczególności, celem przepisu jest
przyczynienie się do uproszczenia tego procesu oraz zmniejszenia nakładu pracy
administracyjnej z tym związanej. Wprowadzone elektroniczne formy potwierdzeń odbioru
mają na celu dostosowanie przepisów prawa do specyfiki obrotu dokumentami
elektronicznymi.
Klasycznie
rozumiane
potwierdzenia
w
obrocie
dokumentami
elektronicznymi mogą być zastąpione przez różnego typu wiadomości elektroniczne, w tym
o charakterze zautomatyzowanym, przesyłane przez mechanizmy systemowe w wyniku
ziszczenia się konkretnych zdarzeń (otrzymanie faktury korygującej w formie elektronicznej).
Wykorzystanie takich automatycznych potwierdzeń ma tym większe uzasadnienie, jeśli
systemy za pomocą, których jest realizowane fakturowanie w formie elektronicznej są w pełni
zintegrowane np. z procesem księgowania faktur. W takiej sytuacji, prowadziłoby do
zaburzeń w funkcjonowaniu systemu wymaganie prawne np. w zakresie papierowej postaci
potwierdzeń odbioru faktury korygującej w formie elektronicznej.

Ad.) Art. 108a.

Celem art. 108a jest umożliwienie podatnikom stosowania systemów
informatycznych, obsługujących fakturowanie w formie elektronicznej w różnych
konfiguracjach technicznych i biznesowych. Na podstawie tego przepisu możliwe jest, więc
samodzielne wdrożenie systemu do elektronicznego fakturowania, a także powierzenie
wdrożenia i obsługi takiego systemu podmiotowi trzeciemu w ramach outsourcingu.

Ponadto, przepis umożliwia wysyłanie faktur w formie elektronicznej z systemu
informatycznego, a także udostępnianie takich faktur w systemach opartych na technologiach
internetowych, celem pobrania bezpośrednio przez odbiorców. Ta druga możliwość ma
przede wszystkim ułatwić fakturowanie w formie elektronicznej w segmencie B2C (dostawcy
– profesjonaliści oraz odbiorcy – osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej).