Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

w sposób umożliwiający porównanie z wynikami badań i pomiarów zawartymi
w raporcie początkowym.
W art. 217b ust. 2 wprowadzono przepis mający zapobiegać sytuacji, gdy
w przypadku utraty tytułu prawnego do instalacji przez prowadzącego tę instalację,
innej sytuacji, gdy pozwolenie staje się bezprzedmiotowe, a także okoliczności
wskazujących na zaprzestanie eksploatacji instalacji, nieprowadzenia działalności
objętej pozwoleniem przez 2 lata, wstrzymania użytkowania składowiska lub
termicznego przekształcania odpadów na czas dłuższy niż rok – które to przesłanki
skutkują wygaśnięciem pozwolenia – raport końcowy nie zostanie sporządzony.
W projektowanym art. 217c określono sposób prowadzenia badań zanieczyszczenia
gleby i ziemi oraz pomiarów zawartości w wodach gruntowych substancji
powodujących ryzyko, poprzez odwołanie do przepisów wykonawczych wydanych na
podstawie art. 101a ust. 5. Dokonanie oceny zanieczyszczenia jest niezbędnym
elementem raportu początkowego, monitorowania zanieczyszczenia gleby i wód
podziemnych na terenie zakładu w trakcie prowadzonej działalności oraz raportu
końcowego. Zasadne jest, aby wykonanie przez prowadzącego instalację takiej oceny
odbywało się na takich samych zasadach jak dokonywanie oceny stanu
zanieczyszczenia gleb w każdym innym przypadku (monitoring państwowy;
identyfikacja miejsc, na których występuje historyczne zanieczyszczenie powierzchni
ziemi; kryteria oceny wystąpienia szkody w środowisku w powierzchni ziemi zgodnie
z ustawą szkodową).
Projektowany art. 217c ust. 2 określa postać, w jakiej przedstawione mają być
wyniki badań i pomiarów, będące elementem raportu początkowego, dokumentacji
badań lub pomiarów, o których mowa w art. 211 ust. 6 pkt 4 lub raportu końcowego.
Proponowany art. 217d reguluje sposób postępowania, w przypadku gdy w raporcie
początkowym, podczas monitoringu w trakcie eksploatacji instalacji, lub w raporcie
końcowym, zostanie stwierdzone zanieczyszczenie powierzchni ziemi. Zasadne jest,
aby wykonanie remediacji na terenie zakładu, na którym eksploatowana jest lub była
instalacja wymagająca uzyskania pozwolenia zintegrowanego, odbywało się na takich
samych zasadach jak na innych terenach zanieczyszczonych (odesłanie do właściwych
przepisów Poś oraz ustawy szkodowej), z tym że zdecydowano, aby zgodnie z art. 22
ust. 3 dyrektywy IED wprowadzić możliwość odłożenia usuwania zanieczyszczenia do
czasu zakończenia eksploatacji instalacji (pod określonymi warunkami, w sposób
67

nienaruszający przepisów dyrektywy ELD). Dyrektywa IED wymaga, w art. 22 ust. 3,
podjęcia po ostatecznym zakończeniu działalności niezbędnych środków mających na
celu zaradzenie temu zanieczyszczeniu tak, aby przywrócić teren zakładu do stanu
określonego w raporcie początkowym (art. 22 ust. 3 akapit 1) lub gdy zanieczyszczenie
wynika z działalności przed opracowaniem raportu początkowego i istniało już
w momencie jego opracowania – do stanu niestwarzającego zagrożenia dla zdrowia
ludzi oraz stanu środowiska (art. 22 ust. 3 akapit 2). Z tym, że akapit drugi w art. 22
ust. 3 dyrektywy IED precyzuje, że podjęte działania oznaczać mają przeprowadzenie
remediacji (usunięcie, kontrolę, ograniczenie rozprzestrzeniania się lub ograniczenie
ilości substancji stwarzających zagrożenie tak, aby teren, przy uwzględnieniu jego
aktualnego i zatwierdzonego przyszłego użytkowania, przestał stwarzać zagrożenie dla
zdrowia ludzi lub dla środowiska).
W nowym art. 217d użyto wyrażenia „zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu
środowiska”. Szczegółowe uzasadnienie tego sformułowania zawarto w uzasadnieniu
do definicji remediacji (art. 3 nowy pkt 31b Poś).
Zmiany art. 218 doprecyzowują rodzaje postępowań, w których należy zapewnić
udział społeczeństwa i wynikają ze zmian wprowadzonych dyrektywą IED.
Zmiany art. 219 doprecyzowują przepisy dotyczące transgranicznego oddziaływania
na środowisko na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.
Zgodnie z art. 24 ust. 2 i art. 26 ust. 4 dyrektywy IED organy właściwe przekazują
krajom zainteresowanym także decyzję udzielającą nowe lub zmienione w wyniku
istotnej zmiany instalacji pozwolenie zintegrowane wraz z uzasadnieniem zawierającym
m.in. wyniki konsultacji przeprowadzonych przed podjęciem decyzji, wykaz
dokumentów referencyjnych BAT istotnych dla danej instalacji lub działalności, sposób
określenia warunków pozwolenia, w tym dopuszczalnych wielkości emisji
w odniesieniu do najlepszych dostępnych technik oraz wielkości emisji określonych
w konkluzjach BAT.

6. Administracyjne kary pieniężne
Zmiana art. 305a jest konsekwencją zmiany art. 147a.
Wprowadzenie nowego rozdziału 5 w tytule V dziale III Administracyjne kary
pieniężne (nowe art. 315d i 315e), wiąże się z koniecznością określenia sankcji karnych
za niespełnianie warunków uznawania za dotrzymane maksymalnych rocznych emisji
68

substancji określonych w PPK dla poszczególnych źródeł spalania paliw. Ponieważ
uczestnictwo w PPK oznaczać będzie czasowe odstępstwo od zaostrzonych, co do
zasady, z dniem 1 stycznia 2016 r. wymagań emisyjnych dla dużych źródeł spalania
paliw, a jednym z istotnych warunków realizacji PPK jest sukcesywne zmniejszanie –
w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 30 czerwca 2020 r. – emisji ze wszystkich objętych
nim źródeł, przyjęto, że w przypadku niespełnienia określonych w akcie wykonawczym
warunków uznawania za dotrzymane maksymalnych rocznych emisji substancji
przyznanych dla źródła w PPK, wymierzana będzie administracyjna kara pieniężna.
Kara ta musi być ustalona na poziomie motywującym operatorów źródeł do
skutecznego, terminowego działania na rzecz ograniczania emisji substancji objętych
PPK. Wysokość jednostkowej stawki tej kary ustalono na poziomie 15 zł za każdy
kilogram przekraczający maksymalne roczne emisje substancji ustalone dla źródła
w PPK. Przy tej stawce jednostkowej przekroczenie limitu rocznej emisji danej
substancji o 1 tonę skutkować będzie dla operatora karą w wysokości 15 000 zł.
Wprowadzenie zmian w art. 319 Poś umożliwi wojewódzkim inspektorom ochrony
środowiska rozliczenie kosztów poniesionych przez podmiot korzystający ze
środowiska na inwestycje, które usunęły przyczyny wymierzenia kary, a które zostały
zrealizowane przed wydaniem decyzji o karze.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami Poś (art. 317–319), aby podmiot korzystający ze
środowiska mógł wystąpić do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska
z wnioskiem o odroczenie terminu płatności administracyjnej kary pieniężnej musiał
terminowo realizować przedsięwzięcie, którego wykonanie zapewni usunięcie przyczyn
ponoszenia kar w okresie nie dłuższym niż 5 lat od dnia złożenia wniosku.
W wielu przypadkach przedsięwzięcie, które usunęło przyczynę wymierzenia zostało
zrealizowane jeszcze przed wydaniem przez wojewódzkiego inspektora ochrony
środowiska decyzji o karze. Najwyższa Izba Kontroli oceniła odraczanie przez
wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska terminu płatności administracyjnych
kar pieniężnych w sytuacji, gdy przedsięwzięcie, które usunęło przyczynę ich
ponoszenia zostało zrealizowane przed wydaniem decyzji wymierzającej tę karę, oraz
niezawierających odpowiednich harmonogramów realizacji przedsięwzięć, jako
naruszające dyspozycję art. 317 ust. 1 oraz art. 318 ust. 5 pkt 3 Poś, a orzekanie
o zmniejszeniu lub umorzeniu kary bez uprzedniego odroczenia terminu jej płatności
jako naruszenie dyspozycji art. 319 ust. 1, 3 i 3a Poś.
69

Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych oraz wyrokiem Sądu Najwyższego
z dnia 7 października 1997 r. sygn. akt III RN51/97 zakład, który z należytą
sprawnością zrealizował odpowiednie inwestycje i usunął w ten sposób przyczyny
wymierzenia mu kary, nie może być z tego powodu gorzej traktowany od zakładu, który
powstrzymywał się od realizacji odpowiednich inwestycji aż do wymierzenia kary.
W związku z powyższym, realizując zalecenia NIK, zaproponowano zmiany
w art. 319 Poś umożliwiające wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska
rozliczenie kosztów poniesionych przez podmiot korzystający ze środowiska na
inwestycje, które usunęły przyczyny wymierzenia kary, a które zostały zrealizowane
przed wydaniem decyzji o karze.

7. Przepisy karne
Większość proponowanych zmian (z wyjątkiem zmiany art. 339 i nowego art. 339a)
jest konsekwencją zmiany rozdziału „Ochrona powierzchni ziemi” i dostosowuje
dotychczasowe brzmienie przepisów karnych do proponowanego brzmienia przepisów
rozdziału oraz ujednolica system kar z przyjętym w ustawie szkodowej tak, aby bez
względu na czas wystąpienia zanieczyszczenia obowiązywały te same kary za te same
działania i zaniechanie działań.
Proponowany art. 335a stanowi nową wersję uchylonego art. 337, z tym że dodano
sankcję za wykonywanie badań w laboratorium innym niż laboratorium akredytowane
lub własne laboratorium podmiotu, objęte systemem zarządzania jakością. Podobna
sankcja obowiązuje w odniesieniu do pomiarów wielkości emisji lub innych warunków
korzystania ze środowiska wykonywanych na podstawie art. 147a Poś (przepis karny –
zmieniany art. 340 ust. 2).
Nową sankcją jest, analogiczny do przyjętego dla szkód, które wystąpiły po dniu
30 kwietnia 2007 r., w ustawie szkodowej (art. 28 ust. 2), przepis art. 335b, który
dotyczy historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi. Wprowadzenie tego przepisu
wynika z potrzeby
zachowania konsekwencji w stosowaniu przepisów.
Zanieczyszczenie powierzchni ziemi powinno podlegać zgłaszaniu bez względu na czas
jego
wystąpienia. Dla prowadzących instalacje wymagające pozwolenia
zintegrowanego oznacza to, że jeżeli nie zgłoszą stwierdzonego w raporcie
początkowym historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi podlegać będą karze
70

grzywny, tak jak w myśl obowiązujących przepisów podlegają karze grzywny za
niezgłoszenie szkód, które wystąpiły po dniu 30 kwietnia 2007 r.
Proponowany art. 335c stanowi nową wersję uchylonego art. 335.
Natomiast projektowany art. 335d jest analogiczny do art. 29 ustawy szkodowej.
Celem wprowadzenia przepisu jest zapewnienie zgodności prowadzenia remediacji
z ustalonym planem oraz umożliwienie prowadzenia badań i remediacji na terenie
niebędącym we władaniu obowiązanego do ich przeprowadzenia.
Nowe brzmienie art. 336 wynika z uchylenia art. 105 Poś i zastąpienia go art. 101a.
Propozycja zmiany art. 339 wiąże się ze zmianą art. 145 i art. 146, a nowy art. 339a
– z potrzebą wprowadzenia odpowiednich sankcji za brak realizacji wymagań
wynikających z art. 146g. Ten ostatni przepis ma związek z potrzebą przeniesienia do
polskich przepisów postanowień dyrektywy IED, w tym jej art. 32 dotyczącego PPK,
oraz uwzględnienia skutków wdrożenia postanowień decyzji wykonawczej Komisji
z dnia 10.02.2012 r. ustanawiającej przepisy dotyczące przejściowych planów
krajowych, o których mowa w dyrektywie IED. Z PPK – po zaakceptowaniu projektu
PPK przez Komisję Europejską i uwzględnieniu ustaleń PPK, zgodnie
z projektowanymi art. 146c–146i Poś – wynikać będą dla operatorów źródeł spalania
paliw dodatkowe ograniczenia w postaci maksymalnych emisji substancji – rocznych
dla lat 2016–2019 i na pierwsze półrocze 2020 r., obowiązek realizacji określonych
działań w celu nieprzekraczania tych maksymalnych emisji oraz obowiązki w zakresie
monitorowania i sprawozdawczości. Niezbędne jest zatem wprowadzenie przepisów,
które pozwolą na stosowanie odpowiednich sankcji karnych z tytułu niedotrzymania
tych obowiązków przez operatorów źródeł objętych PPK.
Zmiana art. 340 jest konsekwencją zmiany art. 147a.

8. Odpowiedzialność administracyjna
W związku ze zmianami wprowadzonymi w nowym art. 217b nakładającymi na
operatorów, pewnych rodzajów instalacji, obowiązek przedkładania właściwym
organom raportu końcowego, konieczne było wprowadzenie przepisów sankcyjnych
zabezpieczających wywiązywanie się prowadzących instalacje z tego obowiązku.
Z uwagi na fakt, że obowiązek sporządzania i przedkładania raportów końcowych nie
istniał dotychczas w prawie krajowym dodany został nowy art. 351c.
71