Rządowy projekt ustawy o Służbie Więziennej

21. Uwagi dotyczące przepisów mieszkaniowych zostały uwzględnione. Zdecydowano
o przywróceniu do projektu ustawy standardowych rozwiązań mieszkaniowych, które występują we
wszystkich pragmatykach służb mundurowych (oraz w aktualnie obowiązującej ustawie o Służbie
Więziennej).
22.
Uwaga
dotycząca sprecyzowania przesłanki uprawniającej dzieci poległego w czasie
służby funkcjonariusza do pomocy w zakresie wykształcenia oraz do objęcia tą formą pomocy
dzieci wszystkich zmarłych funkcjonariuszy. Uwaga częściowo uwzględniona. Przeredagowano
przepis tak, aby wyeliminować wątpliwości – proponowana w projekcie forma pomocy ma mieć
zastosowanie tylko do kształcenia dzieci funkcjonariuszy, którzy ponieśli śmierć w związku ze
służbą. Natomiast uwzględnienie uwagi Związku i przyznanie pomocy wszystkim dzieciom
zmarłych funkcjonariuszy spowoduje znaczny wzrost kosztów budżetu.
23.
Uwzględniona została uwaga dotycząca wpisania do katalogu przesłanek warunkujących
obniżenie nagrody rocznej przesłanki zwolnienia lekarskiego, choroby lub wypadku w wymiarze
ponad 15 dni w roku, o ile zdarzenie to nie ma związku ze służbą.

24. Uwaga dotycząca wpisania do projektu ustawy obowiązku zasięgania stanowiska
organizacji związkowej w sprawach związanych z przyznawaniem zapomóg pieniężnych dla
funkcjonariuszy, których warunki bytowe uległy znacznemu pogorszeniu – uwaga
nieuwzględniona. Nie do przyjęcia jest, aby w postępowaniu przy przyznawaniu funkcjonariuszowi
zapomogi pieniężnej należało obligatoryjnie uwzględniać stanowisko organizacji związkowej.
Funkcjonariusze składając wniosek o przyznanie zapomogi muszą udokumentować sytuację
materialną swoją i swojej rodziny, uzasadniającą znaczne pogorszenie ich warunków bytowych.
Nie znajduje uzasadnienia, aby organizacja związkowa miała wgląd w dane wrażliwe dotyczące
sytuacji majątkowej funkcjonariuszy i ich członków rodziny, a często również danych dotyczących
zdrowia tych osób, których stan uległ na tyle pogorszeniu, że uzasadnione jest przyznanie
zapomogi, np. na leczenie. Bez zgody funkcjonariusza również nie można takich danych
udostępniać, co stanowić może naruszenie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych
osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.).

25. Nie została uwzględniona uwaga dotycząca uszczegółowienia i
przedstawienia
w projekcie ustawy wszystkich okresów zaliczanych do stażu jubileuszowego.
Aktualnie zostały wpisane do art. 205 uregulowania dotyczące okresów podlegających
wliczeniu do stażu służby uprawniającego do nagrody jubileuszowej, które znajdują się
w obowiązującym rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Zgodnie z brzmieniem art. 205 do
34
stażu jubileuszowego podlegają wliczeniu wszystkie okresy pracy, służby, nauki oraz inne, jeżeli
z mocy odrębnych przepisów podlegają zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia
pracownicze. Powyższe uregulowanie daje najpełniejsze i korzystne uprawnienia dla
funkcjonariuszy, zgodne ze standardami i przepisami wydanymi na podstawie Kodeksu pracy
i przepisami obowiązującymi w innych służbach mundurowych. Innymi słowy i w dużym
uproszczeniu, wliczeniu do stażu jubileuszowego podlega „wszystko”, w odróżnieniu od okresów
wliczanych do stażu do dodatku za wysługę lat.
Enumeratywne wyliczanie okresów służby lub pracy wymagałoby ciągłej nowelizacji
rozporządzenia, co w konsekwencji może okazać się mniej korzystne dla funkcjonariuszy.
26.
Została uwzględniona uwaga dotycząca objęcia pomocą finansową wszystkich dzieci
funkcjonariusza poległego na służbie, a nie tylko dzieci uczących się w szkołach
ponadgimnazjalnych.

27. Uwaga dotycząca wykreślenia z projektu przepisu, zgodnie z którym wniesienie
odwołania od decyzji (w sprawach osobowych funkcjonariuszy) nie wstrzymuje jej wykonania
– uwaga nieuwzględniona.
Zarzut Związku naruszenia zasad postępowania administracyjnego w zakresie wykonalności
decyzji nie jest trafny. Zasady postępowania administracyjnego, na które powołuje się Związek, są
sformułowane w art. 130 § 1 i 2 K.p.a, zgodnie z którymi przed upływem terminu do wniesienia
odwołania decyzja nie ulega wykonaniu, a wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie
decyzji. Regulacja zastosowana w art. 217 ust. 3 powoduje skutek w postaci „natychmiastowej
wykonalności” wydanej decyzji, który został osiągnięty pośrednio, przez wskazanie, że odwołanie
nie wstrzymuje wykonania decyzji. Zgodnie zaś z art. 130 § 3 pkt 2 K.p.a decyzja podlega
wykonaniu z mocy ustawy, jeżeli przepis ustawy wyraźnie tak stanowi, a takim przepisem jest
właśnie art. 217 ust. 3 ustawy o Służbie Więziennej. Decyzja opatrzona rygorem natychmiastowej
wykonalności (art. 108 K.p.a) i decyzja natychmiast wykonalna z mocy ustawy podlegają
wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, a wniesienie odwołania w terminie
nie wstrzymuje wykonania tych decyzji. W tym sensie przepis art. 130 § 3 ustanawia wyjątki od
reguł przewidzianych w przepisach art. 130 § 1 i 2, wskazanych przez Związek. Brak jest podstaw
do przyznania regule wyrażonej w art. 130 § 1 i 2 wyższej rangi, jako zasadzie nad regułą wyrażoną
w art. 130 § 3 pkt 2.
Ponadto ze swej istoty, sprawy rozstrzygane w trybie art. 217 dotyczące zwolnienia ze służby,
przeniesienia z urzędu do pełnienia służby w innej jednostce organizacyjnej, przeniesienia na niższe
35
stanowisko, czy zawieszenia w czynnościach służbowych, z uwagi na konieczność zabezpieczenia
prawidłowego toku służby, wymagają ze swej natury natychmiastowej wykonalności.
Funkcjonariusz nie jest pozbawiony swych praw, ponieważ od tych decyzji przysługuje odwołanie
do wyższego przełożonego, a następnie skarga do sądu administracyjnego. Uchylenie decyzji
o zwolnieniu ze służby powoduje wszczęcie postępowania w sprawie ponownego nawiązania
stosunku służbowego, a funkcjonariusz, z którym ponownie nawiązano stosunek służbowy,
otrzymuje za okres pozostawania poza służbą świadczenia równe jego uposażeniu (art. 222),
a okres ten traktuje się na równi ze służbą.

28. Nie została uwzględniona uwaga dotycząca wykreślenia z projektu ustawy instytucji
„rozkazu personalnego”.
Rozkaz jest cechą charakterystyczną dla każdej służby mundurowej i stanowi podstawę
funkcjonowania służby. Także rozkaz personalny stanowiący podstawę do nawiązania lub
rozwiązania stosunku służbowego, czy mianowania na stanowisko służbowe jest charakterystyczny
dla służb mundurowych i stosunku służbowego, np. art. 28 i 81 ustawy o Policji, czy art. 34 ust. 2
oraz 45a ust. 2 ustawy o Straży Granicznej. Ponadto z istoty swej sprawy rozstrzygane w trybie art.
218, a dotyczące mianowania na stanowiska, zwalniania ze stanowisk i przenoszenia do dyspozycji,
nadawania stopni, delegowania do czasowego pełnienia służby w innej jednostce lub poza służbę
w kraju i za granicą, powierzenia obowiązków na innym stanowisku, wymagają ze swej natury
także natychmiastowej wykonalności, z uwagi na konieczność zabezpieczenia prawidłowego toku
służby.
Powyższe sprawy, zgodnie z ustalonym orzecznictwem administracyjnym, należą przede
wszystkim do zakresu spraw wynikających z podległości służbowej pomiędzy przełożonymi
i podwładnymi, tym samym decyzja w tym zakresie należy do wyłącznej kompetencji
przełożonego, a skargi do sądu administracyjnego podlegają z powyższych względów odrzuceniu.

29. Kwestia wykreślenia z projektu ustawy przypadków ponownego mianowania na niższe
stanowiska służbowe, w przypadku braku możliwości mianowania na stanowisko równorzędne
– uwaga nieuwzględniona.
Przypadki ponownego nawiązania stosunku służbowego w wyniku uchylenia decyzji
o
zwolnieniu i braku możliwości mianowania funkcjonariusza na stanowisko co najmniej
równorzędne w zakresie uposażenia zasadniczego do stanowiska mianowanego przed zwolnieniem
ze służby nie dotyczy (wbrew temu, co sugeruje Związek) stanowisk typowych. Mianowanie na
stanowiska takie, jak strażnik, oddziałowy, inspektor itd., wyklucza zastosowanie procedury
36
mianowania na niższe stanowisko, ponieważ taka sytuacja nie może nastąpić i w każdym takim
przypadku funkcjonariusz zostanie przywrócony na poprzednio zajmowane stanowisko, ze względu
właśnie na powszechność tych stanowisk.
Brak natomiast możliwości mianowania na stanowisko równorzędne lub wyższe dotyczy
wyjątkowych i jednostkowych przypadków, a przede wszystkim stanowisk kierowniczych
w służbie, i to w sytuacji, gdy stanowisko to już jest zajęte lub mianowanie na to stanowisko należy
do uznania wyższego przełożonego (np. powołanie na stanowisko Dyrektora Generalnego Służby
Więziennej). Należy zauważyć, że na mianowanie na niższe stanowisko musi wyrazić zgodę
funkcjonariusz, a w przypadku mianowania zachowuje prawo do uposażenia pobieranego na
poprzednio zajmowanym stanowisku, do czasu uzyskania uposażenia zasadniczego równego
dotychczas pobieranemu lub wyższego.

30. Nie została uwzględniona uwaga dotycząca wydłużenia okresu 6 miesięcy, za który
wypłaca się funkcjonariuszowi świadczenie równe uposażeniu na dotychczas zajmowanym
stanowisku służbowym (przed ustaniem stosunku służbowego) do okresu jednego roku.
Wydłużenie z 6 do 12 miesięcy okresu pozostawania poza służbą, za które przysługuje
funkcjonariuszowi świadczenie pieniężne równe uposażeniu na stanowisku zajmowanym
bezpośrednio przed ustaniem stosunku służbowego jest co prawda korzystnym rozwiązaniem,
jednakże znacznie odbiegającym od rozwiązań przyjętych w pozostałych służbach mundurowych,
w których ten okres jest maksymalnie 6-miesięczny.
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 222 ust. 3, okres ten traktuje się na równi ze służbą
w zakresie wszystkich uprawnień uzależnionych od stażu służby, a więc w zakresie uprawnień
urlopowych, jubileuszowych, wysługi lat, nagród rocznych, a przede wszystkim zaliczony jest do
stażu emerytalnego. Powyższa zmiana spowoduje skutek dla budżetu państwa, którego nie można
argumentować przypadkami przewlekłości postępowań przed sądami administracyjnymi.

31. Kwestia dotycząca wykreślenia z projektu ustawy możliwości przeprowadzania
z funkcjonariuszem rozmowy dyscyplinującej i następnie pozostawiania w aktach osobowych
funkcjonariusza śladu po przeprowadzonej rozmowie dyscyplinującej w postaci wpięcia do nich
notatki z tej rozmowy – uwaga uwzględniona. Projekt nie będzie przewidywał konieczności
umieszczania w aktach osobowych funkcjonariusza notatki z rozmowy dyscyplinującej.
32.
Została częściowo uwzględniona uwaga dotycząca zmiany zasad związanych
z wyłanianiem rzecznika dyscyplinarnego w stosunku do oficerów posiadających stopień majora
lub wyższy. Rzecznikami dyscyplinarnymi właściwymi do prowadzenia spraw tych oficerów
37
będzie mógł być oficer w stopniu co najmniej kapitana (propozycja Związku dopuszczała
możliwość powołania do tej funkcji oficera nawet w stopniu podporucznika).

33. Uwaga dotycząca obligatoryjnego wprowadzenia możliwości powołania „komisji”
(z udziałem przedstawiciela Związku) do zbadania zaskarżonego orzeczenia dyscyplinarnego –
uwzględniona.

34. Uwaga dotycząca skrócenia okresu zatarcia kary nagany do 3 miesięcy – uwaga
odrzucona.
Uwaga Związku w zakresie skrócenia okresu trwania kary nagany z 6 do 3 miesięcy jest
bezzasadna. Wprowadzenie uregulowań pozwalających na odstąpienie przez przełożonego od
wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w przypadku czynu stanowiącego przewinienie
dyscyplinarne mniejszej wagi, możliwość przeprowadzenia rozmowy dyscyplinującej (art. 229 ust.
5 i 6) albo wydania decyzji o obniżeniu dodatku służbowego, którego wysokość uzależniona jest
m.in. od postawy w służbie i poziomu wykonywanych obowiązków służbowych, daje
przełożonemu szeroki wachlarz środków dyscyplinujących, które może stosować w miejsce
długotrwałego i dolegliwego postępowania dyscyplinarnego. Ponadto odstąpiono od
dotychczasowej najniższej kary upomnienia (zatarcie po upływie 1 miesiąca) i kary surowej nagany
(zatarcie po 6 miesiącach), pozostawiając tylko karę nagany, której zatarcie następuje po 6
miesiącach trwania kary (dotychczas po 3 miesiącach). Zatarcie zaś kolejnych kar następuje
konsekwentnie co 6 miesięcy, odpowiednio po 12 i 18 miesiącach od wymierzenia kary, co
kształtuje prawidłową politykę dyscyplinarną w Służbie Więziennej. Wprowadzono także nową
instytucję dobrowolnego poddania się karze (art. 241).
35.
Uwaga
dotycząca skrócenia okresu, w którym można wystąpić o zatarcie kary nagany
z 3 do 2 miesięcy – uwaga odrzucona.
Uwaga Związku w zakresie skrócenia okresu trwania kary nagany z 6 do 3 miesięcy jest
bezzasadna. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 232 ustawy kara nagany oznacza wytknięcie
ukaranemu przez przełożonego dyscyplinarnego niewłaściwego postępowania, nie jest ona jednak
tożsama z rozmową dyscyplinującą, o której mowa w art. 229 ust. 6 ustawy. Mając na uwadze
katalog środków dyscyplinujących pozwalających na odstąpienie lub umorzenie postępowania,
znaczne ograniczenie ilości kar „mniejszej wagi” oraz zasadę gradacji kar, w ocenie
projektodawców już pierwsza kara nagany powinna być na tyle dolegliwa, aby sam czasookres jej
trwania miał charakter odstraszający i prewencyjny. Należy pamiętać, że wcześniejsze zatarcie kary
nagany może nastąpić już po upływie 3 miesięcy, co w ocenie projektodawców jest minimalnym
38