Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Warszawa, 17 lipca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-97(5)/09


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy



- o zmianie ustawy - Prawo o
szkolnictwie wyższym oraz ustawy o
podatku dochodowym od osób
fizycznych (druk nr 1938).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Nauki i
Szkolnictwa Wyższego do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.


(-) Donald Tusk


Stanowisko Rady Ministrów
wobec poselskiego projektu ustawy
o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym
oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 1938)


Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie
wyższym oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk nr 1938) przewiduje
zmiany w zakresie: zlecania uczelniom zadań przez ministra i zapewniania na ich realizację
środków finansowych, dysponowania przez uczelnie środkami finansowymi na inwestycje
oraz poszerzenia możliwości przyznawania stypendiów dla studentów i doktorantów,
przesunięcia terminu dostosowania nazw uczelni do wymogów ustawy – Prawo o
szkolnictwie wyższym, a także wprowadzeniu możliwości włączania w struktury uczelni
publicznych: nauczycielskich kolegiów języków obcych, kolegiów nauczycielskich, kolegiów
pracowników służb społecznych i publicznej szkoły pomaturalnej.

Rząd uznaje za zasadną proponowaną zmianę art. 40 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. –
Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.). W trybie art. 40 ust. 1
tej ustawy minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego lub minister właściwy do spraw
oświaty i wychowania w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa
wyższego, po zasięgnięciu opinii senatu uczelni, mogą zlecić uczelni wykonanie określonego
zadania w dziedzinie nauczania lub kształcenia kadr naukowych, zapewniając odpowiednie
środki na jego realizację. Przepis art. 40 ust. 2 w obowiązującym brzmieniu uniemożliwia
ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego – jako Instytucji Pośredniczącej w
Priorytecie IV Szkolnictwo Wyższe i Nauka Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – w
ramach projektów systemowych, zlecanie kształcenia ze środków europejskich w uczelniach
wojskowych, służb państwowych, artystycznych, medycznych oraz morskich. Proponowana
nowelizacja ma na celu zmianę tej sytuacji i zrównanie szans wszystkich uczelni w staraniach
o środki pochodzące z Unii Europejskiej w ramach PO Kapitał Ludzki.

Jednocześnie Rząd proponuje pozostawienie ust. 2 w art. 40 w dotychczasowym
brzmieniu, oraz dodanie ust. 3 w brzmieniu: „3. Minister właściwy do spraw szkolnictwa
wyższego lub minister właściwy do spraw oświaty w uzgodnieniu z ministrem właściwym do
spraw szkolnictwa wyższego, po zasięgnięciu opinii właściwego ministra, wskazanego w art.
33 ust. 2, może zlecić uczelni wojskowej, służb państwowych, artystycznej, medycznej oraz
morskiej wykonanie zadania, o którym mowa w ust.1.”

Rząd pozytywnie ocenia kierunek zaproponowanej zmiany przepisów art. 255
ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, które w obecnym brzmieniu wprowadzają
obowiązek dostosowania do dnia 30 czerwca 2010 r. nazw uczelni do wymagań określonych
w art. 3 i zobowiązują jednocześnie Radę Ministrów do przedłożenia w terminie do dnia 30
czerwca 2009 r. projektu ustawy dostosowującego te nazwy do cytowanych przepisów. Rząd
zauważa jednak, że zmiana ta nie może zostać dokonana przez nadanie nowego brzmienia art.
255 ust. 2 i 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ponieważ termin określony w art. 255
ust. 4 ustawy upłynął już w dniu 31 marca 2009 r., a termin określony w art. 255 ust. 2 – w
dniu 30 czerwca br.


1
Niemniej jednak stwierdzić należy, że przepisy zawarte w art. 3 ustawy, a w
szczególności ust. 1 i ust. 3 są w pełni uzasadnione merytorycznie. Regulacje zawarte w
projekcie powinny stanowić podstawę systemowej zmiany ustawowej, gdyż definicje
uniwersytetu oraz uniwersytetu przymiotnikowego budzą wątpliwości interpretacyjne oraz
powodują trudności w wykonaniu dyspozycji art. 255.

W związku z powyższym uzasadnione w ocenie Rządu jest wprowadzenie zmian w
zakresie dotyczącym terminów, w jakich mają być dokonane zmiany nazw uczelni, tj.
przedłużenie do dnia 30 czerwca 2012 r. czasu na dostosowanie nazw uczelni do wymagań
określonych w art. 3 ustawy, jednakże ostateczna decyzja co do sposobu realizacji zmian
wynikających z omawianych przepisów, może nastąpić na etapie prac legislacyjnych w
Sejmie RP.

W zakładanym czasie możliwe będzie dokonanie zmian systemowych w obszarze
szkolnictwa wyższego i art. 3 ustawy zostanie stosownie doprecyzowany. Ponadto przychylić
należy się do stwierdzenia, że przedłużenie powyższego terminu spowoduje zwiększenie
szans tzw. „młodych uniwersytetów”, takich jak: Uniwersytet Opolski, Uniwersytet
Rzeszowski, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytet Zielonogórski i Uniwersytet
Kardynała Stefana Wyszyńskiego na spełnienie warunków określonych w art. 3.

Rada Ministrów pozytywnie opiniuje propozycję wprowadzenia nowego art. 261a
przewidującego możliwość włączenia w drodze rozporządzenia ministra właściwego do
spraw szkolnictwa wyższego w struktury uczelni publicznej: publicznej szkoły pomaturalnej,
kolegium nauczycielskiego, nauczycielskiego kolegium języków obcych lub kolegium
pracowników służb społecznych. Rząd jest przychylny działaniom zmierzającym do
włączenia kolegiów do systemu szkolnictwa wyższego, zaś projekt ustawy jest zgodny z
kierunkiem działań przyjętych w pracach nad reformą szkolnictwa wyższego. Jednocześnie –
Rząd pozytywnie ocenia propozycję przeniesienia kolegiów do systemu szkolnictwa
wyższego, z zachowaniem ich dotychczasowego charakteru i sposobu kształcenia, w
szczególności aspektu praktycznego i zawodowego, a zatem niezbędne jest stworzenie
właściwych warunków prawnych do dokonania powyższych zmian. Podkreślić należy, że
zgodnie z obowiązującym obecnie art. 261 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym minister
właściwy do spraw szkolnictwa wyższego może, w drodze rozporządzenia, na wniosek
organu prowadzącego, działającą w dniu wejścia w życie ustawy publiczną szkołę
pomaturalną, realizującą co najmniej dwuletni program nauczania zawodowego, po spełnieniu
warunków wymaganych w ustawie dla utworzenia uczelni zawodowej, przekształcić w
uczelnię prowadzącą studia pierwszego stopnia. Do tak utworzonej uczelni zawodowej
stosuje się przepisy ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Przekształcanie kolegiów w
uczelnie zawodowe na gruncie obowiązujących przepisów także musiałoby odbywać się na
zasadach ogólnych dotyczących tworzenia i funkcjonowania uczelni, przy spełnianiu
warunków określonych dla szkół wyższych. Zgodnie z przedmiotowym projektem dodanie do
ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym art. 261a, umożliwi włączenie kolegiów w struktury
szkoły wyższej po zasięgnięciu opinii senatu tej uczelni, przy czym w okresie do trzech lat od
chwili włączenia ich w strukturę uczelni publicznej, nie będą musiały być spełnione wymogi
ustawowe odnośnie minimum kadrowego niezbędnego do prowadzenia kierunków studiów
oraz do prowadzenia kształcenia poza siedzibą uczelni, a indywidualnie określone
wymagania.



2
Jednocześnie Rząd dostrzega konieczność doprecyzowania przepisów ustawy
dotyczących zasad dokonywania przekształceń kolegiów, aby zapewnić właściwe warunki
przejęcia i realizacji procesu kształcenia słuchaczy kolegiów. Zasadnym wydaje się również
wprowadzenie rozwiązania pozwalającego na utworzenie na bazie kolegium, które ma
siedzibę w innej miejscowości niż uczelnia zawodowa (PWSZ), po połączeniu z nią,
zamiejscowego oddziału z wykorzystaniem bazy dydaktycznej tego kolegium. Zgodnie
bowiem z aktualnymi przepisami uczelnie zawodowe (PWSZ), aby uzyskać prawo do
tworzenia zamiejscowych jednostek organizacyjnych muszą spełnić bardzo restrykcyjne
wymagania określone w art. 85 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, w związku z
czym tylko kilka uczelni utworzyło tego typu jednostki. Dlatego wydaje się, iż w art. 261 a w
ust. 2 po pkt 2 powinien zostać wprowadzony przepis w brzmieniu:
„3) będącej uczelnią zawodową, możliwe jest prowadzenie kształcenia poza siedzibą tej
uczelni w dotychczasowej siedzibie placówki, przez okres nie dłuższy niż trzy lata, po
określeniu indywidualnych wymagań, o których mowa w pkt 1, pod warunkiem utrzymania
wyłącznie zawodowego charakteru prowadzonych specjalności.”
Wydaje się również niezbędne uzupełnienie regulacji o przepisy uwzględniające
odmienny sposób i źródła finansowania kolegiów oraz szkół wyższych, na dalszym etapie
prac legislacyjnych. Uregulowania wymaga m. in. kwestia dotycząca finansowania przejętej
przez uczelnię jednostki w pierwszym roku po jej włączeniu do uczelni. Dlatego zasadnym
jest wprowadzenie w projektowanym art. 261 a po ust. 2 przepisu w brzmieniu:

„3. W okresie od przejęcia przez uczelnię jednostki, o której mowa w ust. 1, do końca roku
budżetowego, w którym nastąpiło przejęcie (wrzesień – grudzień), jednostka samorządu
terytorialnego prowadząca dotychczas jednostkę, o której mowa w ust. 1, przekazuje uczelni,
na podstawie porozumienia, środki finansowe w formie dotacji celowej, w wysokości nie
niższej niż przypadająca na ten okres kwota ustalona na prowadzenie jednostki w ramach
części oświatowej subwencji ogólnej otrzymanej przez jednostkę samorządu terytorialnego;
porozumienie może również określać warunki przekazania uczelni składników majątku
jednostki.”

oraz uzupełnienie przepisu zawartego w dotychczasowym ust. 3 (po wprowadzeniu
powyższej zmiany dotychczasowe ust. 3 i 4 staną się odpowiednio ust. 4 i 5) w następujący
sposób:

„4. Zasady określone w ust. 1, 2 i 3 stosuje się odpowiednio w przypadku połączenia tych
placówek w publiczną uczelnię zawodową.”

Ponadto w trakcie dalszych prac nad projektem ustawy należałoby rozważyć
wprowadzenie regulacji dotyczących stosunków pracy nauczycieli zatrudnionych w
przejmowanych jednostkach. Wskazanie, iż zasady przejęcia pracowników i słuchaczy określi
minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego w drodze rozporządzenia nie wydaje się
właściwe. Należałoby ocenić, czy materia ta nie powinna zostać uregulowana w
projektowanej ustawie.

Przedstawiony projekt ustawy zmieniającej ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym
ma również na celu stworzenie podstaw formalno – prawnych dla przyznawania przez
jednostki samorządu terytorialnego stypendiów dla studentów i doktorantów jako bezzwrotnej
pomocy materialnej. Rząd pozytywnie ocenia rozwiązania proponowane w tym zakresie,
gdyż stworzą możliwość poszerzenia kręgu osób objętych systemem pomocy materialnej, a
tym samym rozszerzenia dostępu do szkolnictwa wyższego. Istotnym skutkiem

3
proponowanego rozwiązania będzie możliwość kierowania pomocy materialnej dla studentów
i doktorantów ze środowisk wiejskich i małomiasteczkowych, jak również wspieranie
kształcenia w obszarach szczególnie pożądanych dla rozwoju regionów. Proponowane
rozwiązanie dotyczące przyznawania stypendiów za wyniki w nauce przez osoby fizyczne i
prawne jest też wyrazem dążenia do poszerzenia kręgu donatorów pomocy materialnej dla
studentów osiągających dobre wyniki w nauce. Docelowym skutkiem proponowanych
rozwiązań będzie rozbudowa systemu stypendialnego i pozyskiwanie źródeł finansowania
pozabudżetowego.


Rząd pozytywnie opiniuje kierunkowe rozwiązania zawarte w projekcie, proponując
jednocześnie rozważenie poniżej sformułowanych sugestii:

1. Rodzaje pomocy materialnej dla studentów skatalogowane są w art. 173 ustawy, w
związku z tym faktyczne rozszerzenie tego katalogu powinno znaleźć się w bezpośrednim
sąsiedztwie tego artykułu – jako 173 a, a nie po artykule, którego przedmiotem jest
upoważnienie do określenia przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, w
drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków i trybu przyznawania i wypłacania
stypendiów ministra. Z tych samych powodów proponowany artykuł 187 b powinien zostać
oznaczony jako art. 173 b.
2. Analogicznie, jak w przypadku pomocy materialnej dla studentów, przyznawanej przez
jednostki samorządu terytorialnego, przepisy dotyczące pomocy materialnej dla doktorantów
powinny zostać ujęte w art. 199a i art. 199b.
3. Jeżeli stypendia dla studentów i doktorantów przyznawane przez jednostki samorządu
terytorialnego miałyby stanowić pomoc materialną dla studentów i doktorantów – należałoby
zmienić zapis art. 187a i 201a poprzez zastąpienie wyrazu „stypendia” wyrazami „pomoc
materialna”. Pomoc materialna dla studentów i doktorantów jest objęta zwolnieniem z
podatku dochodowego od osób fizycznych, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych.
4. Użyte w art. 187 b ust. 1 i 201 b ust. 1 sformułowania „stypendia te powinny mieć
charakter stypendiów za wyniki w nauce” proponuje się zastąpić słowami „stypendia za
wyniki w nauce” dla uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych.
5. Stypendia przyznawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie powinny być
wliczane do dochodu studenta i doktoranta, podobnie jak wszystkie świadczenia pomocy
materialnej przyznawane na podstawie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. W związku
z tym art. 179 ust. 5 ustawy powinien być odpowiednio uzupełniony.
6. Wątpliwość budzi zmiana art. 2 dot. art. 21 ust.1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), ponieważ przepis ten już
obecnie pozwala na zwolnienia od podatku dochodowego, oprócz stypendiów przyznawanych
na podstawie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w
zakresie sztuki oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, również innych stypendiów
naukowych i za wyniki w nauce.

Wątpliwość budzi również uregulowanie zawarte w art. 98a dotyczące pozostawiania
do dyspozycji uczelni niewykorzystanych w danym roku środków otrzymanych z budżetu
państwa na finansowanie lub dofinansowywanie kosztów inwestycji, o których mowa w art.
94 ust. 1 pkt 10 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym.





4