Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw

zatrudnionej w sektorze pozarządowym, w szczególności personelu medycznego
podmiotów działających na rzecz osób niepełnosprawnych oraz w zakresie
rehabilitacji. Podniesienie limitu jest również konsekwencją dynamicznego
wzrostu płac w sektorze przedsiębiorstw w odniesieniu do porównywalnych
stanowisk w sektorze pozarządowym,
11) doprecyzowano brzmienie art. 10 ust. 1 tak, aby wynikało z niego jednoznacznie,
że wyodrębnienie w księgach rachunkowych musi polegać na dokonaniu
podziału nie tylko wskazanych form działalności, ale również przychodów,
kosztów i wyników każdej z tych działalności. Jednocześnie, na podstawie
przepisów ustawy o rachunkowości oraz rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla
niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących
działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 137, poz. 1539, z późn. zm.), przepis ten nie
dotyczy podmiotów określonych w art. 3 ust. 3 pkt 1. Jednocześnie w art. 10
dodano ust. 3 nakładający na organizacje pozarządowe oraz podmioty określone
w art. 3 ust. 3 obowiązek określenia w statucie lub innym akcie wewnętrznym
zakresu prowadzonej działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego,
co ma na celu rozwianie pojawiających się w praktyce wątpliwości,
12) wyłączono jednostki podległe i nadzorowane przez organy administracji
publicznej z możliwości udziału w otwartym konkursie ofert. Powyższa zmiana
jest uzasadniona brakiem możliwości przekazania zgodnie z przepisami
regulującymi finanse publiczne dotacji na rzecz tych jednostek. W przypadku
wybrania oferty jednostki podległej i nadzorowanej (np. zakładu lub jednostki
budżetowej), organ administracji publicznej nie miał w praktyce możliwości
zawarcia umowy i przekazania dotacji (art. 11),
13) w art. 11 ust. 5 dopuszczono wspieranie oraz powierzanie zadań publicznych na
podstawie umów międzynarodowych, jeżeli na realizację określonego zadania
publicznego będą przekazywane niepodlegające zwrotowi środki ze źródeł
zagranicznych. Projektowane rozwiązanie ma na celu umożliwienie
współfinansowania w porozumieniu z partnerem zagranicznym współpracy
i wymiany międzynarodowej, m.in. w dziedzinie nauki i szkolnictwa wyższego
za pośrednictwem organizacji pozarządowych. Dotyczy to w szczególności
przypadków, w których partner zagraniczny wyraża gotowość przekazywania
środków publicznych na rzecz określonego podmiotu pozarządowego

11
finansującego współpracę i wymianę międzynarodową, a po stronie polskiej nie
ma takiej możliwości, gdyż obowiązuje wymóg przeprowadzenia otwartego
konkursu ofert. Przedstawiona propozycja będzie mogła być wykorzystana
również w przypadku przygotowania i negocjowania umów międzynarodowych
umożliwiających przyznawanie dotacji organizacji pozarządowej na kształcenie
i stypendia dla cudzoziemców,
14) w celu usprawnienia procedury konkursowej (otwartych konkursów ofert)
planuje się skrócenie co najmniej 30-dniowego terminu do składania ofert do co
najmniej 21 dni. Ponadto zamieszczanie ogłoszenia o konkursie w prasie byłoby
fakultatywne. Takie rozwiązanie pozwoliłoby znacząco obniżyć koszty
przeprowadzenia procedury konkursowej. W związku z pojawiającymi się
rozbieżnościami dotyczącymi możliwości ogłaszania otwartych konkursów ofert
przed rozpoczęciem roku budżetowego wyraźnie wskazano w przepisie taką
możliwość (art. 13 ust. 1, 3 i 5),
15) wprowadzono możliwość złożenia oferty wspólnej przez dwie lub więcej
organizacje pozarządowe lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, działające
wspólnie (art. 14 ust. 2). Oferta taka powinna wskazywać, jakie działania
w ramach realizacji zadania publicznego wykonywać będą poszczególne
podmioty. Umowa powinna wskazywać osobę koordynatora projektu,

reprezentującego strony umowy wobec organu administracji publicznej.
Podmioty składające ofertę wspólną ponoszą odpowiedzialność solidarną za
zobowiązania,
16) w celu zwiększenia przejrzystości procedury konkursowej proponuje się
wprowadzenie obowiązku powoływania komisji konkursowej, z zadaniem
opiniowania złożonych ofert, w skład której wchodziliby przedstawiciele
organów administracji publicznej oraz – fakultatywnie – osoby reprezentujące
organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy.
Ponadto w pracach komisji konkursowej mogą uczestniczyć z głosem doradczym
także osoby posiadające specjalistyczną wiedzę w dziedzinie obejmującej zakres
zadań podlegających konkursowi (art. 15 ust. 2a – 2f),
17) w związku z nową redakcją art. 15 w artykule tym został uchylony ust. 3,
18) chcąc umożliwić harmonijną i efektywną realizację zadań w dłuższym okresie,
w tym w zakresie pomocy społecznej, wprowadzono przepis, który stanowi, iż
umowa o wspieranie lub powierzanie zadania publicznego jest zawierana na czas

12
realizacji zadania lub na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat. Wynika to
z charakteru zadań publicznych takich, jak np.: prowadzenie domów pomocy
społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych, środowiskowych domów
samopomocy, jak również domów dla bezdomnych. Realizacja takich zadań
wymaga jednorazowo znacznego nakładu środków na rozpoczęcie realizacji
zadania. Wydłużenie czasu realizacji zadania umożliwi lepsze gospodarowanie
środkami na długoterminowe zadania publiczne oraz zapewni większą stabilność
realizacji zadań. Ponadto podkreśla się, że organizacje pozarządowe oraz
podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 zobowiązują się do wykonania zadania
publicznego w zakresie i na zasadach określonych w umowie, a organ
administracji publicznej zobowiązuje się do przekazania na realizację zadania
odpowiednich środków finansowych w formie dotacji. Zadanie publiczne nie
może być realizowane przez podmiot, który nie jest stroną umowy o wsparcie
realizacji zadania publicznego lub o powierzenie realizacji zadania publicznego,
chyba że umowa ta stanowi inaczej. Natomiast w przypadku zlecenia realizacji
zadania publicznego organizacjom pozarządowym lub podmiotom wymienionym
w art. 3 ust. 3, które złożyły ofertę wspólną, w umowie o wsparcie realizacji
zadania publicznego lub o powierzenie realizacji zadania publicznego należy
wskazać prawa i obowiązki każdej z organizacji lub podmiotów, w tym zakres
ich świadczeń składających się na realizowane zadanie (art. 16),
19) w celu zwiększenia przejrzystości procedury wyłaniania zwycięskich ofert
konkursowych, ustalono kryteria, na podstawie których konkurs ofert podlega
unieważnieniu (art. 18a),
20) w odpowiedzi na liczne postulaty przedstawicieli organizacji pozarządowych,
a także oczekiwania jednostek samorządu terytorialnego, jest planowane
wprowadzenie trybu uproszczonego do zlecania realizacji zadań publicznych
o szczególnym
charakterze.
Szczególny charakter dotyczy lokalnego

(tj. gminnego lub ponadgminnego) lub regionalnego charakteru zadania, czasu
jego realizacji (okres nie dłuższy niż 30 dni) oraz wysokości przekazywanych
środków publicznych (do kwoty 10 000 zł dla danego podmiotu). Wysokość
środków przekazywanych w tym trybie nie przekraczałaby 10 % dotacji
planowanych na realizację zadań przez organizacje pozarządowe. Omawiany tryb
uproszczony stworzyłby alternatywny – w stosunku do istniejącej procedury
otwartego konkursu ofert – tryb przekazywania środków na realizację zadań

13
publicznych, który w istotny sposób wpłynąłby na szybkość procedowania, bez
uszczerbku dla zasady jawności postępowania. Ponadto omawiany tryb
pozwoliłby docenić nowatorskie, autorskie projekty zgłaszane przez organizacje
pozarządowe, a także umożliwiłby wykonywanie zadań nieprzewidzianych,
a wymagających pilnej realizacji (art. 19a),
21) w celu uproszczenia procedury aktywizacji środowisk lokalnych oraz
umożliwienia im realizacji zadań społecznych istotnych z punktu widzenia
małych społeczności na możliwie najniższym szczeblu, zgodnie z zasadą
pomocniczości, wprowadzono do ustawy pojęcie inicjatywy lokalnej. Polega ona
na realizacji zadania publicznego z inicjatywy stowarzyszenia zwykłego we
współpracy z gminą. Zakres zadań realizowanych w tej formie został określony
jako: działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych,
o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 11, ochrony dziedzictwa przyrodniczego,
o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 16, edukacji, oświaty i wychowania, o których
mowa w art. 4 ust. 1 pkt 12, kultury fizycznej i turystyki, o których mowa
w art. 4 ust. 1 pkt 15 i 17, porządku i bezpieczeństwa publicznego, o których
mowa w art. 4 ust. 1 pkt 18, działalności na rzecz mniejszości narodowych
i etnicznych, języka regionalnego oraz kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury
i dziedzictwa narodowego, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 i 14. Wniosek ma
być oceniany ze względu na jego celowość z punktu widzenia potrzeb
społeczności lokalnej oraz wysokość posiadanych środków budżetowych w ciągu
miesiąca. Powinien zawierać w szczególności nazwę i siedzibę stowarzyszenia
zwykłego, ustanowionego przedstawiciela stowarzyszenia zwykłego, dane do
korespondencji, uzasadnienie dla zawarcia porozumienia, wskazujące na
potrzeby lokalnej społeczności oraz celowość zawarcia umowy o wykonywaniu
inicjatywy. Jednocześnie organ gminy może ustanowić szczegółowe kryteria
oceny wniosku o realizację zadania publicznego. Po wyborze wniosku dochodzi
do zawarcia umowy określającej przedstawiciela stowarzyszenia zwykłego oraz
jednostki samorządu terytorialnego, właściwych w zakresie współpracy
w ramach umowy, strony umowy, przedmiot porozumienia określający rodzaj
zadania publicznego oraz szczegółowy zakres zobowiązań, zakres
odpowiedzialności każdej ze stron za realizację zobowiązań, zasady współpracy
oraz wykonania inicjatywy lokalnej. W realizacji inicjatywy lokalnej mogą
uczestniczyć również gminne jednostki pomocnicze, takie jak sołectwa oraz

14
dzielnice. Zobowiązanie stowarzyszenia zwykłego może przy tym polegać na
świadczeniu pracy społecznej członków tego stowarzyszenia, o której mowa
w art. 2 ust. 3 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach lub na świadczeniach
pieniężnych. W zakresie nieuregulowanym stosuje się przepisy Kodeksu
cywilnego (art. 19b – 19h),
22) w art. 20 w pkt 1 zostały usunięte przesłanki, które w obowiązującym stanie
prawnym budziły wątpliwości interpretacyjne. Zmiana miała na celu
nieróżnicowanie podmiotów z uwagi na prowadzoną przez nie sferę zadań
publicznych. W odniesieniu do członków organu zarządzającego organizacji
pożytku publicznego, wprowadza się – analogiczny do obecnie obowiązującego
w odniesieniu do członków organów kontroli lub nadzoru – wymóg, aby osoby
pełniące funkcje w tym organie nie były osobami skazanymi za popełnione
umyślnie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (art. 20 pkt 8). Ponadto
wprowadzono regulację, zgodnie z którą majątek uzyskany na działalność
statutową nie może być wykorzystywany na działalność gospodarczą,
23) wprowadzono zasadę przekazywania ministrowi właściwemu do spraw
zabezpieczenia społecznego sprawozdania finansowego i merytorycznego,
w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego,
które zgodnie z przepisami o rachunkowości następuje nie później niż w ciągu
6 miesięcy od końca roku obrotowego; dotychczas organizacje pożytku
publicznego miały obowiązek przekazywania sprawozdań w terminie 3 miesięcy
od końca roku obrotowego, co skutkowało częstym przekazywaniem sprawozdań
niezatwierdzonych. W celu zapewnienia jawności i przejrzystości gospodarki
finansowej organizacji pożytku publicznego przewiduje się obowiązek
publikowania ww. sprawozdań na stronie internetowej ministra, rezygnując
jednocześnie z kosztownych ogłoszeń w Dzienniku Urzędowym „Monitor
Polski B”, chyba że organizacja pożytku publicznego spełnia kryteria określone
w ustawie o rachunkowości. Przepis zawiera także upoważnienie dla ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do wydania rozporządzenia
określającego zakres sprawozdania merytorycznego, obejmujący w szczególności
najważniejsze informacje o działalności pożytku publicznego organizacji pożytku
publicznego w okresie sprawozdawczym oraz o wydatkowaniu środków
finansowych przekazywanych z 1 % podatku dochodowego od osób fizycznych,

15