Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw

pozwalające ocenić prawidłowość realizacji przez organizacje pożytku
publicznego ich celów statutowych (art. 23),
24) w celu zapewnienia transparentności i ograniczenia dowolności wydatkowania
środków pochodzących z 1 % przekazanego przez podatników podatku
dochodowego od osób fizycznych wprowadza się, w sposób nie budzący
wątpliwości, ustawowy wymóg wykorzystywania ich jedynie na działalność
pożytku publicznego oraz zamieszczenia informacji o wydatkowaniu tych
środków w sprawozdaniu merytorycznym składanym ministrowi właściwemu ds.
zabezpieczenia społecznego i podawanym do publicznej wiadomości,
25) w celu ograniczenia praktyki wprowadzania w błąd organów państwowych, osób
fizycznych lub prawnych przez informowanie o posiadaniu statusu organizacji
pożytku publicznego przez podmioty, które tego statusu nie posiadają,
wprowadzono przepis karny przewidujący sankcję grzywny nakładanej w trybie
postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 27c),
26) w celu wzmocnienia nadzoru i kontroli nad organizacjami pożytku publicznego
ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego przyznano
kompetencję do powierzania przeprowadzenia kontroli, obok dotychczas
wskazanych organów, także ministrowi właściwemu ze względu na przedmiot
działalności organizacji pożytku publicznego w porozumieniu z tym ministrem;
należy zaznaczyć, że ministrowie obecnie pełnią funkcje nadzorcze wobec
fundacji (art. 29),
27) występujące w ustawie określenie „wynik kontroli” zostaje zastąpione
odpowiednio, powszechnie używanym w regulacjach dotyczących kontroli,
określeniem „wystąpienie pokontrolne” (art. 31 ust. 4, art. 32, art. 33 ust. 2),
28) został dodany art. 33b, który upoważnia ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego do określenia, w
drodze rozporządzenia,
szczegółowego sposobu przeprowadzania kontroli, uwzględniającego
konieczność zapewnienia sprawnego i skutecznego prowadzenia kontroli,
29) wskazuje się na kompetencję Rady Działalności Pożytku Publicznego do
wskazywania kandydatów na członka Rady Narodowego Funduszu Zdrowia
i członka rady oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia (art. 35
ust. 2 pkt 8); szczegółowy tryb i zasady wyboru kandydatów na członków tych
rad określają przepisy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych. Jednocześnie uchyla się przepisy dotyczące udziału

16
przedstawicieli Rady Działalności Pożytku Publicznego w kontroli organizacji
pożytku publicznego. Powyższa zmiana wynika z ustawowych kompetencji Rady
jako organu opiniodawczego o charakterze konsultacyjnym, a nie organu
kontrolnego,
30) w art. 36 ust. 3 pkt 4 i 5 wprowadzono nowe rozwiązania umożliwiające
właściwemu ministrowi odwołanie członka Rady przed upływem kadencji, jeżeli
stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków z powodu choroby
stwierdzonej orzeczeniem lekarskim lub z własnej inicjatywy w przypadku
nieobecności członka Rady na trzech kolejnych posiedzeniach Rady,
31) mając na uwadze ograniczenie kosztów funkcjonowania Rady, proponuje się
przyznawanie członkom Rady Działalności Pożytku Publicznego, za udział w jej
pracach, jedynie zwrotu kosztów na warunkach określonych w Kodeksie pracy.
Przewiduje się także możliwość zapraszania przedstawicieli innych rad w celu
usprawnienia współpracy Rady Działalności Pożytku Publicznego z radami
wojewódzkimi, powiatowymi i gminnymi (art. 39 ust. 2),
32) wprowadzono obowiązek składania ministrowi właściwemu do spraw
zabezpieczenia społecznego sprawozdania z działalności Rady Działalności
Pożytku Publicznego na koniec kadencji (art. 40a),
33) wychodząc naprzeciw dotychczasowej praktyce (rady w województwach
warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim, łódzkim, dolnośląskim,
małopolskim oraz zespoły doradcze w powiatach na terenie całego kraju) oraz
apelom środowisk pozarządowych, proponuje się możliwość tworzenia rad
działalności pożytku publicznego na wszystkich poziomach samorządu
terytorialnego, tj. na poziomie województwa, powiatu i gminy, przyznając im
stosowne kompetencje (dodany rozdział 6); warto podkreślić, że co do zasady
wyrażanie opinii ma charakter niewiążący dla organu zwracającego się o taką
opinię; rady mają charakter ciał konsultacyjnych, których działalność ma
przyczyniać się do większej partycypacji społecznej przy tworzeniu prawa
i prowadzeniu polityk publicznych; w gestii zarządu województwa pozostawiono
możliwość decydowania o zwrocie kosztów przejazdów dla członków
Wojewódzkiej Rady Działalności Pożytku Publicznego oraz kosztów ekspertyz
na potrzeby tej Rady (art. 41b ust. 6); projekt przewiduje uprawnienia rad
działalności pożytku publicznego do opiniowania strategii rozwoju jednostek
samorządu terytorialnego oraz projektów uchwał i aktów prawa miejscowego

17
dotyczących sfery zadań publicznych, o której mowa w art. 4, z wyłączeniem
uchwał budżetowych oraz programów współpracy,
34) wskazano,
że do porozumień zawieranych między korzystającym
a wolontariuszem w zakresie nie uregulowanym niniejszą ustawą stosuje się
przepisy Kodeksu cywilnego (art. 44 ust. 5),
35) rozwiązano kwestię ubezpieczeń od następstw nieszczęśliwych wypadków oraz
kosztów leczenia w przypadku wolontariatu międzynarodowego (art. 46 ust. 4),
36) nałożono na Radę Ministrów obowiązek składania co dwa lata Sejmowi
i Senatowi sprawozdania z działania ustawy, w terminie do dnia 31 grudnia roku
następującego po upływie okresu sprawozdawczego, po uzyskaniu informacji od
organów administracji publicznej i jednostek samorządu terytorialnego, co
pozwoli na monitorowanie przez parlament stanu rozwoju współpracy między
administracją publiczną a organizacjami pozarządowymi (art. 52a).

Zmiany w innych ustawach związane z nowelizacją ustawy o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie
1. W związku z planowanym wprowadzeniem instytucji inicjatywy lokalnej proponuje
się nowelizację art. 9 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach
(Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z późn. zm.), który przyznaje stowarzyszeniom
zwykłym podmiotowość prawną.
2. Zmiana w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) wyeliminuje konieczność
każdorazowej nowelizacji przepisów podatkowych, w przypadku gdy wolontariuszowi
ustawa będzie przyznawała dodatkowe zabezpieczenia związane z wykonywanym
nieodpłatnie świadczeniem. Podkreślenia wymaga, że wolontariusz nie pobiera
wynagrodzenia za świadczenia wolontariackie, nie zachodzi zatem niebezpieczeństwo,
iż proponowany przepis zwolni z opodatkowania wynagrodzenia otrzymywane
w zamian za wykonywane świadczenia.
3. Zmiana w ustawie z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2004 r.
Nr 253, poz. 2531, z późn. zm.), dotycząca art. 23a ust. 3, zawierającego fakultatywne
upoważnienie dla Krajowej Rady do wydania rozporządzenia określającego tryb
postępowania związanego z nieodpłatnym informowaniem o prowadzonej przez

18
organizacje pożytku publicznego działalności nieodpłatnej, polega na wprowadzeniu
obligatoryjnego charakteru delegacji ustawowej.
4. Na gruncie obowiązujących przepisów ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym
Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186) zwolnione z obowiązku
ogłaszania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym są podmioty wpisane do rejestru
stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz
publicznych zakładów opieki zdrowotnej. W związku z powszechnym dostępem do
informacji o organizacjach i podmiotach posiadających status organizacji pożytku
publicznego proponuje się zrezygnować z tego obowiązku w stosunku do wpisów
organizacji pożytku publicznego dotyczących ujawnienia informacji związanych
wyłącznie ze statusem organizacji pożytku publicznego.
W świetle zmiany zasad sporządzania i publikacji sprawozdań merytorycznych
organizacji pożytku publicznego, w celu wzmocnienia jawności ich funkcjonowania
z jednej strony i ograniczaniu liczby podmiotów, wobec których organizacje są
obowiązane wykonywać obowiązki sprawozdawcze, dokonano zmiany art. 52 ust. 5
ww. ustawy.
5. Zmiana w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U.
z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.) umożliwi organizacjom pożytku publicznego
zawieranie umów najmu, dzierżawy i użytkowania nieruchomości na cel prowadzonej
działalności pożytku publicznego w drodze bezprzetargowej na okres dłuższy niż trzy
lata, bez konieczności uzyskania zgody wojewody albo odpowiedniej rady lub
sejmiku.
6. Nowelizacja ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej
(Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437, z późn. zm.) ma na celu uszczegółowienie zakresu
spraw w dziale należącym do kompetencji ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego. Zaliczono do niego nadzór nad całą sferą działalności
pożytku publicznego, a także koordynowanie i organizowanie współpracy organów
administracji publicznej i podmiotów działających w sferze pożytku publicznego,
w tym organizacji pozarządowych.
7. Zmiany w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r.
Nr 115, poz. 728, z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.)
mają na celu ujednolicenie trybu zlecania realizacji zadań publicznych. Jednolity tryb

19
w istotny sposób ułatwi organom władzy publicznej zlecanie realizacji zadań
publicznych, co korzystnie wpłynie na szeroki krąg podmiotów realizujących te
zadania, a w konsekwencji również na końcowych beneficjentów zadań
realizowanych w sferze działalności pożytku publicznego. Jednocześnie zmiana ta
określa, jakie zadania ze sfery pomocy społecznej oraz rynku pracy nie mogą być
przedmiotem zlecania zadań publicznych organizacjom pozarządowym. Chodzi
o wyodrębnienie zakresu zadań, które leżą tylko w gestii powołanych do realizacji
tych zadań, w celu usprawnienia dystrybucji środków oraz kontroli ich wydatkowania.
8. Nowelizacja ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U.
Nr 179, poz. 1485, z późn. zm.) ma za zadanie wyraźne wskazanie trybu otwartego
konkursu ofert dla organizacji pozarządowych oraz podmiotów określonych w art. 3
ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
9. Zmiana ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
(Dz. U. Nr 180, poz. 1493) ma na celu umożliwienie organom administracji rządowej
lub samorządowej zlecania realizacji zadań określonych w ustawie o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie.
10. Zmiana ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. Nr 94,
poz. 651) ma na celu ograniczenie wykonywania przez wolontariuszy świadczeń na
rzecz spółdzielni socjalnych tylko do prowadzonej przez nie działalności pożytku
publicznego. Chodzi o wykluczenie sytuacji, w której podmioty te będą znajdować się
w lepszej sytuacji w stosunku do innych podmiotów na rynku, dzięki temu, że
wolontariusze nieodpłatnie uczestniczyliby w prowadzonej przez spółdzielnie socjalne
działalności gospodarczej.
11. W terminie roku od dnia wejścia w życie ustawy organizacje pożytku publicznego
mają dostosować postanowienia swoich statutów do jej wymogów określonych
w art. 20 ustawy (art. 17).
12. Stowarzyszenia zwykłe działające w dniu wejścia w życie ustawy mogą we własnym
imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane (art. 18).
Z art. 20 projektu wynika, że ustawa wejdzie w życie w terminie 30 dni od dnia
ogłoszenia.


20