Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.

Obowiązujące przepisy oceniane są jako gwarantujące dostępność,
w konsekwencji wystarczające. Ewentualne zmiany będą dokonywane
odpowiednio do dokonującego się postępu technicznego.
Definicja racjonalnego usprawnienia zawarta jest w ustawie o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i jest
stosowana na potrzeby zatrudnienia.
Dostępność środowiska fizycznego
Ustawa o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje, że
w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się wymagania
ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia, a także potrzeby osób
niepełnosprawnych. Szczegółowe określenie wymagań i parametrów inwestycji
zapewniających dostępność osobom niepełnosprawnym nastąpiło w przepisach
techniczno-budowlanych.
Ustawa – Prawo budowlane stanowi, że obiekt budowlany należy projektować
i budować w sposób określony w przepisach, zapewniając, między innymi,
niezbędne warunki korzystania z obiektów użyteczności publicznej
i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełno-
sprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich.
Dopuszczalne odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych dotyczących
obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa
wielorodzinnego nie mogą powodować ograniczenia dostępności dla osób
niepełnosprawnych.
Wszelkie odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego dotyczące
zapewnienia warunków korzystania z obiektu przez osoby niepełnosprawne
stanowią istotne odstępstwo od projektu i jako takie wymagają uzyskania
decyzji o zmianie pozwolenia na budowę.
Do użytkowania obiektu budowlanego, którego wykonanie wymagało
pozwolenia na budowę, można przystąpić po zawiadomieniu organu nadzoru
budowlanego o zakończeniu budowy i jeżeli właściwy organ, w terminie 21 dni
od doręczenia mu zawiadomienia, nie zgłosi sprzeciwu w drodze decyzji.
W przypadku obiektu, odnośnie którego istnieje obowiązek uzyskania
pozwolenia na użytkowanie, inspektorat nadzoru budowlanego przeprowadza

19
obowiązkową kontrolę budowy w celu stwierdzenia prowadzenia jej zgodnie
z ustaleniami i warunkami określonymi w pozwoleniu na budowę. W stosunku
do obiektu użyteczności publicznej i budynku mieszkalnego wielorodzinnego
kontrola obejmuje, między innymi, sprawdzenie zgodności obiektu
budowlanego z projektem architektoniczno-budowlanym w zakresie
zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby
niepełnosprawne, w tym poruszające się na wózkach inwalidzkich. W razie
stwierdzenia nieprawidłowości, poza odmową wydania decyzji o pozwoleniu na
użytkowanie danego obiektu, organ nakłada karę pieniężną przewidzianą
w ustawie – Prawo budowlane.
Szczegółowe rozwiązania dotyczące zapewnienia dostępności dla osób
z różnymi rodzajami niepełnosprawności zawierają rozporządzenia Ministra
Infrastruktury w sprawie:
–
szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego,
–
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie.
W stosunku do obiektów istniejących często nie jest możliwe zapewnienie
dostępności dla osób niepełnosprawnych, na przykład z powodu braku miejsca
w obiekcie, układu konstrukcyjnego budynku, a w przypadku obiektów
wpisanych do rejestru zabytków lub objętych ochroną konserwatorską – z uwagi
na brak możliwości ingerencji w historyczną tkankę budynku, wynikający
z wytycznych konserwatorskich lub z braku zgody konserwatora. W takiej
sytuacji istnieje możliwość skorzystania z procedury przewidzianej
w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z nim
wymagania w zakresie dostępności mogą być spełnione w sposób inny niż
określony w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej
właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego
oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym
komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym
wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej
ekspertyzy.

20
Ustawa o drogach publicznych gwarantuje, że z drogi może korzystać każdy,
zgodnie z jej przeznaczeniem. Wymagania techniczne dotyczące dojść do kładek
dla pieszych nad drogami, liniami tramwajowymi lub kolejowymi, tuneli
przeznaczonych do ruchu pieszych, obiektów mostowych dostosowanych do
potrzeb osób niepełnosprawnych, wraz z wymaganiami technicznymi
dotyczącymi pochylni ustanawia rozporządzenie Ministra Transportu
i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie.
Budowli kolejowych dotyczą rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki
Morskiej w sprawie:
–
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe
i ich usytuowanie,
–
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii
kolejowych z drogami publicznymi i ich usytuowanie.
Polskie normy związane z dostępnością transportową obejmują „Pomoce
techniczne dla osób niewidomych i słabowidzących. Sygnalizacja dźwiękowa na
przejściach dla pieszych z sygnalizacją świetlną. PN-Z-80100:2004” oraz
„Dostępność obiektów i urządzeń dla osób niepełnosprawnych. Znaki informacji
publicznej PN-Z-80101:2007”.
Dostępność środków transportu
Zgodnie z ustawą – Prawo o ruchu drogowym producent lub importer nowego
pojazdu samochodowego jest obowiązany uzyskać świadectwo homologacji.
Wymagania homologacyjne dla pojazdów przystosowanych do przewozu osób,
w tym osób niepełnosprawnych, określają rozporządzenia Ministra
Infrastruktury w sprawie:
–
warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego
wyposażenia,
–
homologacji typu pojazdów samochodowych i przyczep,
–
warunków technicznych tramwajów i trolejbusów oraz zakresu ich
niezbędnego wyposażenia.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych
tramwajów i trolejbusów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia przewiduje,

21
że co najmniej jedno wejście do tramwaju powinno być przystosowane do
potrzeb osób niepełnosprawnych i być odpowiednio oznakowane. Wejście takie
powinno posiadać, umieszczone wewnątrz i na zewnątrz tramwaju, odrębne
przyciski, których użycie ma sygnalizować motorniczemu zamiar wsiadania lub
wysiadania osoby niepełnosprawnej oraz powodować, że zamknięcie drzwi
będzie możliwe tylko przez motorniczego.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane metra i ich usytuowanie, określa
zasady, według których należy projektować i budować metro. W szczególności
określa normy oznakowania dotykowego na stacjach metra.
Ustawa – Prawo przewozowe zobowiązuje przewoźnika do podejmowania
działań ułatwiających podróżnym, w szczególności osobom o ograniczonej
zdolności ruchowej oraz osobom niepełnosprawnym, korzystanie ze środków
transportowych.
Prawa osób niepełnosprawnych podróżujących samolotem reguluje
rozporządzenie WE 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej
podróżujących drogą lotniczą. Rozporządzenie to zawiera definicje osoby
niepełnosprawnej i osoby o ograniczonej sprawności ruchowej oraz ustanawia
zasady ochrony i udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym oraz osobom o
ograniczonej sprawności ruchowej podróżującym drogą lotniczą. Odpowiednio,
rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie regulaminów przewoźników
lotniczych stanowi, że w regulaminach zamieszcza się postanowienia dotyczące
ułatwień w podróżowaniu osób wymagających specjalnej opieki,
w szczególności osób niepełnosprawnych. W celu dostosowania prawa
polskiego do postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
z 30 czerwca 2011 roku znowelizowana została ustawa – Prawo lotnicze.
Ustawa o transporcie kolejowym zawiera przepisy dotyczące osób
niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej korzystających
z transportu kolejowego.
Decyzja Komisji WE dotycząca technicznej specyfikacji interoperacyjności
w

zakresie aspektu „Osoby o ograniczonej możliwości poruszania się”
transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych i transeuropejskiego

22
systemu kolei dużych prędkości (TSI) realizowana jest przez przewoźników
kolejowych przy zakupach nowego i modernizacji taboru istniejącego oraz przez
zarządców infrastruktury kolejowej i zarządców dworców, w ramach
modernizacji i budowy stacji kolejowych i dworców. W celu jej właściwej
realizacji Minister Infrastruktury zawarł z przewoźnikami kolejowymi umowy
o świadczenie usług publicznych w przewozach międzywojewódzkich
i międzynarodowych, w których określone zostały wymogi w zakresie
dostępności taboru dla osób na wózkach inwalidzkich.
W rozporządzeniu Ministra Transportu w sprawie rejestru i oznakowania
pojazdów kolejowych określono wymagania, jakie muszą spełniać tablice
i wyświetlacze o trasie jazdy pociągów. Wymagania co do użycia kolorów na
tablicach i wyświetlaczach informacyjnych określono, mając na względzie
dysfunkcje wzroku.
Dostępność usług zapewnianych powszechnie
Ustawa – Prawo telekomunikacyjne przewiduje, że zestaw usług tele-
komunikacyjnych, jakie powinny być dostępne dla wszystkich użytkowników
końcowych stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych, z zachowaniem
wymaganej jakości i po przystępnej cenie, stanowi usługę powszechną. Do
zestawu tego zalicza się świadczenie udogodnień dla osób niepełnosprawnych.
Ustawa przewiduje, że obowiązki w zakresie zapewnienia dostępności dla
wszystkich użytkowników końcowych stacjonarnych publicznych sieci
telefonicznych (usługa powszechna) obciążają jedynie przedsiębiorcę
wyznaczonego do świadczenia usługi powszechnej albo poszczególnych usług
wchodzących w jej skład. Prowadzone są prace nad transponowaniem do ustawy
dyrektywy 2009/136/WE zmieniającej dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi
powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw
użytkowników, przewidującej obowiązek zapewnienia dostępu do usług
łączności elektronicznej osobom niepełnosprawnym równoważnego dostępowi,
jaki ma większość użytkowników końcowych przez wszystkie przedsiębiorstwa
świadczące publicznie dostępne usługi łączności elektronicznej (a nie, jak
dotychczas, tylko przez przedsiębiorcę wyznaczonego do świadczenia usługi
powszechnej). W konsekwencji sytuacja osób niepełnosprawnych zasadniczo
poprawi się.

23