Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.

rehabilitacyjne odbywają się zgodnie z indywidualnym programem
przygotowanym przez terapeutów zajęciowych we współdziałaniu z pacjentem.
Zajęcia obejmują: ćwiczenia samoobsługi i rozwijanie umiejętności społecznych,
działania edukacyjne, różnorodne formy terapii poprzez pracę oraz inne formy
terapii dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Rehabilitacja lecznicza
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych
z zakresu rehabilitacji leczniczej określa wykaz i warunki realizacji świadczeń
gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, a także poziom finansowania
przejazdu środkami transportu sanitarnego ze środków publicznych, w przy-
padkach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych. wiadczenia gwarantowane są
udzielane zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, z wyko-
rzystaniem metod diagnostyczno-terapeutycznych innych niż stosowane
w medycynie niekonwencjonalnej, ludowej lub orientalnej. wiadczeniobiorcom
przysługują następujące rodzaje rehabilitacji leczniczej:
– lekarska ambulatoryjna opieka rehabilitacyjna,
– porada lekarska realizowana w warunkach domowych,
– fizjoterapia ambulatoryjna,
– fizjoterapia domowa,
– rehabilitacja ogólnoustrojowa, w tym rehabilitacja dla pacjentów po
mastektomii, ze stwardnieniem rozsianym, dysfunkcją ręki, realizowana
w ośrodku lub oddziale dziennym,
– rehabilitacja dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego, realizowana
w ośrodku lub oddziale dziennym,
– rehabilitacja słuchu i mowy, realizowana w ośrodku lub oddziale dziennym,
– rehabilitacja wzroku, realizowana w ośrodku lub oddziale dziennym,
– rehabilitacja kardiologiczna w ośrodku lub oddziale dziennym,
– rehabilitacja pulmonologiczna z wykorzystaniem metod subterraneoterapii,
realizowana w ośrodku lub oddziale dziennym,
– rehabilitacja ogólnoustrojowa, realizowana w warunkach stacjonarnych,

99
– rehabilitacja pulmonologiczna, realizowana w warunkach stacjonarnych,
– rehabilitacja neurologiczna, realizowana w warunkach stacjonarnych,
– rehabilitacja kardiologiczna, realizowana w warunkach stacjonarnych.
Obowiązek prowadzenia rehabilitacji spoczywa także na ZUS. Ustawa
o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że do obowiązków ZUS należy
prowadzenie prewencji rentowej, obejmującej, między innymi, rehabilitację
leczniczą ubezpieczonych zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do
pracy, osób uprawnionych do zasiłku chorobowego lub świadczenia
rehabilitacyjnego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego lub
wypadkowego, a także osób pobierających rentę okresową z tytułu niezdolności
do pracy.
W ramach prewencji rentowej ZUS:
– kieruje ubezpieczonych i inne osoby wskazane w ustawie do ośrodków
rehabilitacyjnych,
– może tworzyć i prowadzić własne ośrodki rehabilitacyjne,
– udziela zamówień na usługi rehabilitacyjne w innych ośrodkach,
– prowadzi lub zleca badania przyczyn niezdolności do pracy,
– może finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad
i trybu kierowania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rehabilitację
leczniczą oraz udzielania zamówień na usługi rehabilitacyjne rehabilitacja
lecznicza podejmowana jest, jeżeli ubezpieczony albo rencista rokuje odzyskanie
zdolności do pracy po przeprowadzeniu tej rehabilitacji. O potrzebie i zasadności
rehabilitacji leczniczej orzeka lekarz orzecznik. ZUS ponosi całkowity koszt
rehabilitacji leczniczej, łącznie z kosztami zakwaterowania, wyżywienia oraz
przejazdu z miejsca zamieszkania do ośrodka rehabilitacyjnego i z powrotem.
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nakłada na KRUS obowiązek
podejmowania działań na rzecz pomocy ubezpieczonym i osobom uprawnionym
do świadczeń z ubezpieczenia, wykazującym całkowitą niezdolność do pracy
w gospodarstwie rolnym, ale rokującym jej odzyskanie w wyniku leczenia
i rehabilitacji,
albo
zagrożonym całkowitą niezdolnością do pracy
w gospodarstwie rolnym. Działania te obejmują:

100
– kierowanie na rehabilitację leczniczą do zakładów rehabilitacyjnych,
– prowadzenie zakładów rehabilitacji leczniczej,
– wspieranie rozwoju rehabilitacji ambulatoryjnej na obszarach wiejskich,
– prowadzenie lub zlecanie badań przyczyn niezdolności do pracy w gospo-
darstwie rolnym oraz metod jej przeciwdziałania,
– promocję zdrowia,
– profilaktykę zdrowotną.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie zasad
organizowania i zakresu rehabilitacji leczniczej w domach pomocy społecznej
przewiduje, że rehabilitacja taka obejmuje:
– badania lekarskie i specjalistyczną diagnozę w zakresie rehabilitacji,
– świadczenia terapeutyczne, zwłaszcza w formie fizykoterapii i ćwiczeń
ruchowych,
– świadczenia psychologiczne, w tym terapię psychologiczną,
– zaopatrzenie w leki niezbędne na potrzeby rehabilitacji,
– zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i sprzęt rehabilitacyjny.
Rehabilitacją leczniczą kieruje lekarz, w miarę możliwości lekarz psychiatra lub
lekarz neurolog albo psycholog.
Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych rehabilitacja może zostać zorganizowana w formie turnusu,
uzupełniającego aktywną rehabilitację o elementy wypoczynku. Celem turnusu
jest poprawa sprawności psychofizycznej oraz rozwijanie umiejętności
społecznych uczestników, między innymi przez nawiązywanie i rozwijanie
kontaktów społecznych, realizację i rozwijanie zainteresowań, a także przez
udział w innych zajęciach przewidzianych programem turnusu. Osoba
niepełnosprawna może ubiegać się o dofinansowanie przez PFRON uczestnictwa
w turnusie.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje, że od podstawy
obliczenia podatku odlicza się wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki
związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesione w roku
podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na

101
którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Za wydatki takie uważa się
wydatki poniesione na, między innymi:
– zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych
niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności
życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
– odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
– odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za
pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych
i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
– odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne
osoby niepełnosprawnej karetką transportu sanitarnego, zaś osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa oraz dzieci
niepełnosprawnych do lat 16 również innymi środkami transportu,
– używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność)
osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub
podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub
II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły
16. roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na
niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne – w wysokości nieprzekraczającej
w roku podatkowym 2 280 zł,
– odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem na
turnusie rehabilitacyjnym, w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego
i podobnych, na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej
oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia.
Warunkiem odliczenia wydatków jest posiadanie przez osobę, której dotyczy
wydatek:
– orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech
stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
– decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do
pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo

102
– orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia,
wydanego na podstawie odrębnych przepisów.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie
zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych pracownicy
zatrudnieni w zakładach pracy chronionej mogą uzyskać pomoc finansową na
pokrycie kosztów, między innymi:
– przejazdu, pobytu i leczenia w szpitalach, sanatoriach, placówkach
rehabilitacyjno-szkoleniowych, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęg-
nacyjno-opiekuńczych,
– leków i innych niezbędnych środków medycznych,
– zakupu i naprawy indywidualnego sprzętu rehabilitacyjnego, wyrobów
medycznych, w tym przedmiotów ortopedycznych oraz środków
pomocniczych, urządzeń i narzędzi technicznych oraz środków transportu
niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności
życiowych,
– usprawniania fizycznego,
– przejazdu i pobytu na turnusach rehabilitacyjnych wraz z opiekunem, oraz
wczasach lub wypoczynku zorganizowanym w innych formach,
– pobytu na koloniach, obozach oraz turnusach rehabilitacyjnych dla
niepełnosprawnych dzieci pracowników, a także dla dzieci osób
niepełnosprawnych,
– opieki pielęgnacyjnej w domu nad pracownikiem niepełnosprawnym
w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się, w tym
opieki socjalno-bytowej,
– przewozu osoby niepełnosprawnej na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne,
– opieki medycznej oraz poradnictwa i usług rehabilitacyjnych.
Kształcenie pracowników systemu opieki zdrowotnej
Treści dotyczące niepełnosprawności zawarte są w standardach dla kształcenia
przeddyplomowego lekarzy. Standardy kształcenia w zakresie rehabilitacji dla
kierunku lekarskiego obejmują: pojęcie kalectwa, inwalidztwa i niepełno-
sprawności, sprzęt rehabilitacyjny oraz pomoc ortopedyczna i techniczna
w usprawnianiu funkcjonowania osób niepełnosprawnych, rehabilitacja jako

103