Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.

– realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia
specjalnego,
– odpowiednie warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne,
– opracowanie i realizację
indywidualnego
programu
edukacyjno-
-terapeutycznego, uwzględniającego zalecenia zawarte w orzeczeniu
o potrzebie kształcenia specjalnego, dostosowanego do potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia,
– zajęcia specjalistyczne z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz
zajęcia rewalidacyjne, stosownie do potrzeb,
– przygotowanie do samodzielności w życiu dorosłym.
Indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym lub
indywidualnym nauczaniem obejmuje się dzieci i młodzież, których stan zdrowia
uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły.
Kwestie te reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie
sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego
przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży,
w szczególności:
– sposób prowadzenia zajęć z dzieckiem i uczniem (nauczyciel, miejsce),
– dostosowanie treści nauczania do potrzeb i możliwości psychofizycznych
dziecka,
– wymóg organizowania różnych form uczestniczenia w życiu przedszkola lub
szkoły, w szczególności udziału w zajęciach pozalekcyjnych, uroczystościach
i imprezach szkolnych dzieciom i młodzieży objętym indywidualnym
przygotowaniem przedszkolnym lub indywidualnym nauczaniem, których
stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły,
w celu ich integracji ze środowiskiem i zapewnienia im pełnego rozwoju
osobowego.
Przedszkola, szkoły i oddziały udzielają pomocy rodzicom (prawnym
opiekunom) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych w zakresie doskonalenia
umiejętności niezbędnych we wspieraniu ich rozwoju.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych

79
typach szkół określa szczegółowo podstawy programowe kształcenia uczniów
z upośledzeniem umysłowym oraz warunki i formy ich realizacji. Kształcenie
uczniów niepełnosprawnych z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
odbywa się w oparciu o tę samą podstawę programową kształcenia ogólnego, jak
w przypadku uczniów pełnosprawnych. Odrębną podstawę programową realizują
jedynie uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym
i znacznym.
Zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół specjalnych
przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym
w

stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełno-
sprawnościami sprzężonymi kształcenie obejmuje:
– kształcenie ogólne umożliwiające utrwalenie i poszerzenie wiedzy
i nabywanie nowych umiejętności,
– przysposobienie do pracy rozumiane jako kształtowanie właściwych postaw
wobec pracy, przyswajanie podstawowej wiedzy o pracy i poznawanie
typowych sytuacji związanych z pracą, uczenie wykonywania różnych prac,
w tym porządkowych i pomocniczych, oraz opanowanie podstawowych
umiejętności i czynności pracy, a także przygotowanie do podjęcia
samodzielnej lub wspomaganej pracy na określonym stanowisku, na wolnym
lub chronionym rynku pracy.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie rodzajów
i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu
dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności
wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach przewiduje
organizację ośrodków umożliwiających edukację i wychowanie dostosowanych
do potrzeb dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności, nie mogących
uczęszczać do szkoły lub przedszkola w miejscu zamieszkania. Ośrodki takie
prowadzone są dla dzieci i młodzieży:
– niesłyszących i słabosłyszących,
– niewidomych i słabowidzących,
– z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
– z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,

80
– ze sprzężonymi niepełnosprawnościami,
– z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym lub
znacznym.
Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy zapewnia wychowankom udział w:
– zajęciach rewalidacyjnych oraz dostosowanych do potrzeb wychowanka
formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym zajęciach
specjalistycznych,
– indywidualnych lub grupowych zajęciach profilaktyczno-wychowawczych,
dydaktyczno-wyrównawczych, specjalistycznych (korekcyjno-kompen-
sacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych), rewalidacyjnych
i usprawniających ruchowo, przygotowujących dzieci i młodzież do
samodzielności w życiu społecznym,
– zajęciach sportowych, turystycznych, rekreacyjnych oraz kulturalno-
oświatowych,
– zajęciach rozwijających zainteresowania i szczególne uzdolnienia.
Specjalne ośrodki wychowawcze prowadzone są dla dzieci i młodzieży, które
wymagają stosowania specjalnych oddziaływań wychowawczych, pomocy
psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęć rewalidacyjnych ze względu na
występujące niepełnosprawności. Specjalny ośrodek wychowawczy zapewnia
wychowankom:
– realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki poza ośrodkiem,
– udział w indywidualnych lub grupowych zajęciach profilaktyczno-
-wychowawczych, rewalidacyjnych i usprawniających ruchowo,
przygotowujących dzieci i młodzież do samodzielności w życiu społecznym
oraz dostosowanych do potrzeb wychowanka formach pomocy
psychologiczno-pedagogicznej, w tym zajęciach specjalistycznych,
– udział w zajęciach sportowych, turystycznych, rekreacyjnych oraz kulturalno-
-oświatowych,
– udział zajęciach rozwijających zainteresowania i szczególne uzdolnienia,
– współpracę ze szkołą, w której wychowanek spełnia obowiązek szkolny lub
obowiązek nauki, w zakresie realizowania zajęć rewalidacyjnych i oddzia-
ływań wychowawczych.

81
W systemie oświaty funkcjonują również ośrodki umożliwiające dzieciom
i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom
i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami
realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku
szkolnego i obowiązku nauki. Wychowankami ośrodków mogą być dzieci
i młodzież w wieku od 3 do 25 lat. Ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy
zapewnia:
– wychowankom z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim udział
w zajęciach:
– rewalidacyjno-wychowawczych, prowadzonych indywidualnie lub
w zespołach, obejmujących przede wszystkim naukę nawiązywania
kontaktów i komunikowania się z otoczeniem w sposób odpowiedni do
potrzeb i możliwości uczestnika, usprawnianie ruchowe i psychoruchowe,
rozwijanie zainteresowania otoczeniem i jego wielozmysłowe poznawanie
oraz wdrażanie do osiągania optymalnego poziomu samodzielności
w podstawowych sferach życia,
– terapeutycznych i rekreacyjnych, dostosowanych do potrzeb
wychowanków,
– wychowankom upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełno-
sprawnościami realizację indywidualnego programu edukacyjno-
terapeutycznego, uwzględniającego podstawę programową kształcenia
ogólnego i orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy zapewnia także wspomaganie rodziców
(opiekunów prawnych) w rozwiązywaniu problemów wychowawczych
i dydaktycznych, w szczególności w formie porad, konsultacji, warsztatów
i szkoleń.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad organizowania
zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych
umysłowo w stopniu głębokim przewiduje, że celem zespołowych zajęć
i indywidualnych jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, rozwijanie
zainteresowania otoczeniem oraz uzyskiwanie niezależności od innych osób
w funkcjonowaniu w codziennym życiu. Zajęcia organizowane są dla dzieci

82
i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, w wieku

od 3 do 25 lat. Udział w zajęciach dzieci w wieku obowiązku szkolnego uznaje
się za spełnienie tego obowiązku.
Zajęcia organizuje się w:
– publicznych przedszkolach, w tym specjalnych,
– publicznych szkołach, w tym specjalnych, położonych najbliżej miejsca
zamieszkania lub pobytu (w tym dziennego) osób zakwalifikowanych do
udziału w zajęciach zespołowych,
– publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
– podmiotach leczniczych,
– domach pomocy społecznej i środowiskowych domach samopomocy,
– ośrodkach rehabilitacyjno-wychowawczych, jeżeli przebywają w nich dzieci
i młodzież,
– domach rodzinnych, dla osób zakwalifikowanych do udziału w zajęciach
indywidualnych.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie
organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań
opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych zorganizowanych
w zakładach opieki zdrowotnej i jednostkach pomocy społecznej kształcenie
organizuje się odpowiednio do wskazań lekarzy prowadzących leczenie dzieci
i młodzieży przebywających w tych zakładach.
Przedszkola i szkoły specjalne utworzone w podmiotach leczniczych zapewniają
zarówno realizację szkolnych programów nauczania, zgodnie z podstawami
programowymi kształcenia ogólnego i ramowymi planami szkół, do których
uczęszczali uczniowie przed przyjęciem do zakładów, jak i specjalnych zajęć
opiekuńczo-wychowawczych, które organizowane są w formie:
– odrabiania lekcji,
– zajęć wychowawczych oddziałujących terapeutycznie na psychikę dziecka
(zajęcia czytelnicze, plastyczne, teatralne, wokalno-muzyczne oraz gry
i zabawy stolikowe, a także gry i zabawy ruchowe),
– spacerów, gier i zabaw na wolnym powietrzu, usprawniających fizycznie.

83