Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

Wynagrodzenie nauczycieli finansowane ze środków pochodzących z budżetu Unii
Europejskiej nie będzie uwzględniane przy rozliczaniu puli środków przeznaczonych na
wynagrodzenia nauczycieli, które jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest
wydatkować w roku budżetowym. Przepis ten zapewni, że gwarantowany przez ustawę
– Karta Nauczyciela poziom wynagrodzeń nauczycieli nie będzie osiągany poprzez
przydzielanie nauczycielom do realizacji powyżej pensum zajęć finansowanych ze
środków budżetu Unii Europejskiej.
Ponadto w celu ułatwienia wydatkowania środków z budżetu Unii Europejskiej
umożliwia się zwiększanie środków na poszczególne składniki wynagrodzenia dla
nauczycieli ponad ustawowo określony poziom nie tylko z dochodów własnych, ale
również ze środków z budżetu Unii Europejskiej. W związku z tym, w art. 30 ust. 10b
ustawy – Karta Nauczyciela wprowadza się odpowiednie dodatkowe zastrzeżenie,
zgodnie z którym zwiększenie środków na poszczególne składniki wynagrodzenia dla
nauczycieli ponad poziom średniego ustawowego wynagrodzenia nauczycieli może
odbywać się wyłącznie z dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego lub
ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
5. Zadania i struktura organizacyjna instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie
i przeprowadzenie egzaminów zewnętrznych, tj. Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
i okręgowych komisji egzaminacyjnych (zmiany w art. 9a, art. 9c, art. 9d i art. 9e
ustawy o systemie oświaty)
Oprócz zmian wynikających z konieczności wykonania wyroku Trybunału
Konstytucyjnego w projekcie zaproponowane zostały zmiany legislacyjne obejmujące
również organizację i zadania instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie
i przeprowadzanie sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych, usuwające niespójności
dotychczasowego modelu. Zaproponowane w tym zakresie zmiany wynikają z potrzeby
uwzględnienia i wykorzystania dotychczasowych doświadczeń zgromadzonych
w trakcie 15 lat funkcjonowania tego systemu, jak również wyzwań stojących przed
tym systemem, w tym związanych z możliwością wykorzystania narzędzi IT do
organizacji i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych (tworzenie arkuszy
egzaminacyjnych, e-egzaminy zawodowe).
Art. 1 pkt 10–12 projektu ustawy zmienia art. 9a, art. 9c, art. 9d i art. 9e ustawy
o systemie oświaty i określa nową organizację instytucji odpowiedzialnych za
52
przygotowanie i przeprowadzenie egzaminów zewnętrznych oraz, związany z tym,
zmieniony zakres kompetencji Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (CKE)
i okręgowych komisji egzaminacyjnych (oke).
Proponuje się zachowanie obecnej struktury systemu – Centralna Komisja
Egzaminacyjna i 8 okręgowych komisji egzaminacyjnych – z tym, że okręgowe komisje
egzaminacyjne będą jednostkami podległymi Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.


MEN


CKE




OKE 1
OKE 2
OKE 3
OKE 4
OKE 5
OKE 6
OKE 7
OKE 8


Obecnie CKE i oke są niezależnymi względem siebie jednostkami tworzącymi system
egzaminacyjny, nad którymi nadzór pełni bezpośrednio minister właściwy do spraw
oświaty i wychowania. Kompetencje koordynacyjne i nadzorcze Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej wobec okręgowych komisji egzaminacyjnych dotyczą tylko wybranych
obszarów wskazanych w art. 9a ust. 2 pkt 6 ustawy o systemie oświaty, tj. prac
związanych z opracowaniem propozycji zadań i arkuszy egzaminacyjnych oraz prac
związanych z przeprowadzeniem i ocenianiem sprawdzianu i egzaminów. Obecna
struktura systemu egzaminów zewnętrznych, w której wszystkie 9 instytucji podlega
bezpośrednio ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania, sprawia, że
realizacja tych kompetencji jest znacznie utrudniona.
Zmodyfikowanie dotychczasowej organizacji instytucji systemu egzaminów
zewnętrznych poprzez przekazanie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej nadzoru nad
okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi, który dotychczas był sprawowany przez
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, ma na celu zapewnienie pełnej
spójności i lepszej efektywności systemu egzaminacyjnego. Taka struktura instytucji
egzaminacyjnych jest bardziej logiczna z punktu widzenia założeń, jakie ma spełniać
53
system egzaminacyjny, a także bardziej funkcjonalna niż dotychczasowa. Proponowane
rozwiązania pozwolą na tworzenie lepszych egzaminów przez efektywniejsze
wykorzystanie istniejących zasobów finansowych, kadrowych i organizacyjnych
wszystkich jednostek działających w tym systemie. Powinny przyczynić się również do
zwiększenia jednolitości działań związanych z przeprowadzaniem sprawdzianu
i egzaminów zewnętrznych oraz ocenianiem prac egzaminacyjnych.
Proponuje się, aby zmiany w powyższym zakresie weszły w życie 1 stycznia 2016 r.
Zmieniany art. 9a ustawy o systemie oświaty określa ustawowe zadania CKE. Katalog
tych zadań uwzględnia wszystkie dotychczasowe zadania Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej związane z realizacją podstawowej funkcji CKE, przy czym opis tych
zadań został doprecyzowany lub uzupełniony, oraz nowe zadania związane
z przejęciem nadzoru nad działalnością okręgowych komisji egzaminacyjnych.
W ramach sprawowanego nadzoru dyrektor CKE będzie mógł:
− wydawać dyrektorom oke wiążące ich wytyczne i polecenia, z wyjątkiem
indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej;
− zwracać się do dyrektorów oke o przygotowanie i przekazanie informacji,
dokumentów i sprawozdań dotyczących określonej sprawy albo rodzaju spraw;
− przeprowadzać kontrole w okręgowych komisjach egzaminacyjnych.
Wśród zadań CKE przewidziano również ogłaszanie w Biuletynie Informacji
Publicznej:
a) komunikatów w sprawie harmonogramu przeprowadzania sprawdzianu
i egzaminów oraz w sprawie materiałów i przyborów pomocniczych, z których
zdający może korzystać w trakcie sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu
maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz egzaminów
eksternistycznych, a także listy systemów operacyjnych, programów użytkowych
oraz języków programowania w przypadku egzaminu maturalnego z informatyki
oraz o szczegółowych sposobach dostosowania warunków i form przeprowadzania
sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz egzaminów eksternistycznych do
potrzeb osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych,
niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym,
b) informacji o zasadach organizacji i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych.
54
Podobnie jak dotychczas, do zadań Centralnej Komisji Egzaminacyjnej będzie należało
organizowanie druku i dystrybucji materiałów egzaminacyjnych. Projekt ustawy
przewiduje również, że dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej będzie miał
możliwość powierzenia wybranych zadań w zakresie druku i dystrybucji materiałów
egzaminacyjnych dyrektorom okręgowych komisji egzaminacyjnych, jeżeli będzie to
uzasadnione ze względu na racjonalność wydatków związanych z przeprowadzeniem
sprawdzianu i egzaminów. Może mieć to miejsce np. w przypadku druku i dystrybucji
materiałów niezbędnych do przeprowadzenia części ustnej egzaminu maturalnego
z języka obcego nowożytnego lub występujących lokalnie egzaminów z określonych
kwalifikacji w zawodzie.
Nowym zadaniem dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej będzie również
nadawanie statutów okręgowym komisjom egzaminacyjnym oraz powoływanie
i odwoływanie dyrektorów okręgowych komisji egzaminacyjnych (zmiana art. 9d
ustawy o systemie oświaty).
Nadzór nad działalnością Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, tak jak obecnie, będzie
sprawował minister właściwy do spraw oświaty i wychowania. W ramach
sprawowanego nadzoru minister właściwy do spraw oświaty i wychowania będzie
mógł:
− wydawać dyrektorowi Centralnej Komisji Egzaminacyjnej wiążące go wytyczne
i polecenia, z wyjątkiem indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji
administracyjnej;
− zwracać się do dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej o przygotowanie
i przekazanie informacji, dokumentów i sprawozdań dotyczących określonej sprawy
albo rodzaju spraw;
− przeprowadzać kontrole w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.
W kompetencjach ministra pozostaje również powoływanie i odwoływanie dyrektora
Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz wydawanie zgody na powołanie i odwołanie
wicedyrektorów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Jednocześnie przepis przejściowy
projektu ustawy zakłada, że dotychczasowi dyrektorzy i wicedyrektorzy odpowiednio
Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych, po wejściu
w życie ww. zmian, nadal będą pełnić swoje funkcje.
55
Zakres zadań okręgowych komisji egzaminacyjnych (art. 9c ustawy o systemie oświaty)
został określony w sposób uwzględniający zmiany wprowadzone w zadaniach
Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, w szczególności powierzenie CKE nadzoru nad
komisjami okręgowymi.
Zadania dotyczące przygotowywania propozycji zadań i arkuszy egzaminacyjnych do
przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego,
egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz egzaminów
eksternistycznych, a także przygotowywania propozycji zadań do informatorów,
okręgowe komisje egzaminacyjne będą realizować w zakresie określonym przez
Centralną Komisję Egzaminacyjną. Obecny system tworzenia zadań i arkuszy
egzaminacyjnych nie sprawdza się w pełni. Rozwiązania w tym zakresie, polegające na
tym, że każda z ośmiu okręgowych komisji egzaminacyjnych przygotowuje własne
propozycje zadań i arkuszy egzaminacyjnych, z których następnie Centralna Komisja
Egzaminacyjna ustala zestawy wykorzystywane do przeprowadzania sprawdzianu
i egzaminów, skutkują niepotrzebnym powieleniem tych zadań i są powodem
przeciążenia systemu. Taki sposób tworzenia arkuszy egzaminacyjnych nie sprzyja
również doskonaleniu jakości zadań i arkuszy egzaminacyjnych. Zaproponowana
zmiana dotycząca systemu tworzenia zadań i arkuszy egzaminacyjnych, polegająca na
przygotowywaniu przez poszczególne okręgowe komisje egzaminacyjne propozycji
zadań i arkuszy egzaminacyjnych w węższym zakresie, określonym przez Centralną
Komisję Egzaminacyjną, zracjonalizuje ten proces i będzie sprzyjała podnoszeniu
jakości zadań egzaminacyjnych. Wprowadzenie narzędzi umożliwiających dyrektorowi
Centralnej Komisji Egzaminacyjnej różnicowanie podziału między komisje okręgowe
szczegółowych zadań, związanych z przygotowaniem propozycji zadań i arkuszy
egzaminacyjnych, pozwoli w konsekwencji na wyspecjalizowanie się poszczególnych
oke w przygotowywaniu zadań do konkretnych przedmiotów egzaminacyjnych lub
kwalifikacji. Umożliwi również wdrożenie do systemu rezultatów projektu
systemowego Budowa banków zadań, w ramach którego tworzone są zadania
egzaminacyjne.
Do dotychczasowego katalogu zadań okręgowych komisji egzaminacyjnych dodano:
− przeprowadzanie próbnego zastosowania zadań w zakresie określonym przez
Centralną Komisję Egzaminacyjną;
− szkolenia egzaminatorów (nie tylko kandydatów na egzaminatorów);
56