Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

centralnych. Takie rozwiązanie jest korzystniejsze dla dyrektora placówki z uwagi na
przewidziany w przepisach prawa pracy okres wypowiedzenia.
Z uwagi na wielokrotnie poruszane przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych
Osobowych kwestie dotyczące pozyskiwania danych osobowych w ramach
sprawowanego nadzoru pedagogicznego, proponuje się uzupełnić zawarte w art. 33
ustawy uregulowania o przepis stanowiący, iż „organ sprawujący nadzór pedagogiczny
może przetwarzać dane osobowe pracowników i uczniów szkół i placówek w zakresie
niezbędnym do wykonywania nadzoru pedagogicznego”.
Podnoszenie sprawności i efektywności nadzoru pedagogicznego
Zmiany w obszarze nadzoru pedagogicznego, rozpoczęte w 2009 r., służą sprawności
i efektywności nadzoru oraz jego profesjonalizacji. Od tego czasu w nadzorze
pedagogicznym prowadzi się też badania jakościowe służące ocenie pracy szkół
i placówek (ewaluacje) na podstawie wymagań sformułowanych w odniesieniu do
poszczególnych typów szkół i rodzajów placówek. Zmiany w sposobie sprawowania
nadzoru pedagogicznego wspierane są przez projekt systemowy „Program wzmocnienia
efektywności systemu nadzoru pedagogicznego i oceny jakości pracy szkoły etap III”
realizowany przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w partnerstwie z Uniwersytetem
Jagiellońskim w latach 2009–2015, współfinansowany z Europejskiego Funduszu
Społecznego w ramach III Priorytetu Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki,
Działanie 3.1. Należy jednak zaznaczyć, iż w większości krajów UE funkcjonują
wyspecjalizowane jednostki realizujące różnego rodzaju zadania, stanowiące wsparcie
działań umożliwiających skuteczne prowadzenie polityki oświatowej, na szczeblu
centralnym. Zakres działań tych instytucji jest powiązany z istniejącymi w danym kraju
uwarunkowaniami, takimi jak np.: wielkość kraju, liczba szkół i uczniów. Przepisy
art. 32a ust. 1 i 1a ustawy o systemie oświaty uprawniają ministra właściwego do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ministra właściwego do spraw rolnictwa
oraz ministra właściwego do spraw środowiska do utworzenia specjalistycznych
jednostek nadzoru, którym ministrowie ci mogą powierzyć wykonywanie należących do
nich zadań w zakresie nadzoru pedagogicznego, a także wykonywanie zadań organu
prowadzącego, określonych w art. 5 ust. 7, w stosunku do szkół prowadzonych przez
tych ministrów. Regulacja taka pozwala wymienionym ministrom na tworzenie
jednostek niebędących jednostkami administracji niezespolonej, wykonujących
42
w imieniu ministra wszystkie zadania związane z nadzorem pedagogicznym nad
określonymi rodzajami szkół i placówek oraz ich prowadzeniem.
Biorąc pod uwagę organizację polskiego systemu oświaty, minister właściwy do spraw
oświaty i wychowania, odpowiedzialny za kształtowanie polityki oświatowej państwa,
również potrzebuje wsparcia wyspecjalizowanej jednostki, która w sposób
profesjonalny będzie gromadziła dane, dokonywała ich analiz, dostarczała informacji
o realizacji celów postawionych przed systemem edukacji.
Proponuje się, aby zadania związane z zapewnieniem sprawności i efektywności
nadzoru pedagogicznego, tj.:
1) opracowywanie i modyfikowanie narzędzi nadzoru pedagogicznego,
2) opracowywanie programów szkoleń osób realizujących zadania w zakresie nadzoru
pedagogicznego i organizowanie takich szkoleń,
3) analizowanie i opracowywanie danych dotyczących nadzoru pedagogicznego,
4) opracowywanie i ogłaszanie na stronie internetowej informacji o wynikach nadzoru
pedagogicznego sprawowanego przez kuratorów oświaty,
5) formułowanie wniosków z nadzoru pedagogicznego i kierowanie ich do organów
sprawujących nadzór pedagogiczny,
6) prowadzenie elektronicznej platformy nadzoru pedagogicznego i administrowanie
nią
– minister właściwy do spraw oświaty i wychowania mógł powierzyć jednej
z prowadzonych przez siebie placówek doskonalenia nauczycieli.
Organizacja nadzoru pedagogicznego nad szkołami i szkolnymi punktami
konsultacyjnymi za granicą
Ustawa o systemie oświaty wskazuje organy administracji publicznej sprawujące
zewnętrzny nadzór pedagogiczny. Są to kurator oświaty oraz ministrowie (właściwi do
spraw: oświaty i wychowania, kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, rolnictwa,
ochrony środowiska oraz Minister Sprawiedliwości), którzy realizują nadzór za pomocą
odpowiednio – kuratorium oświaty oraz właściwych ministerstw. Biorąc pod uwagę
ww. przepisy, pozwalające, w przypadku trzech ministrów, realizować zadania nadzoru
pedagogicznego za pomocą podległych specjalistycznych jednostek, uzasadnione jest
przyjęcie podobnego rozwiązania w odniesieniu do ministra właściwego do spraw
43
oświaty i wychowania, któremu ustawa powierza prowadzenie szkół i szkolnych
punktów konsultacyjnych za granicą i sprawowanie nad nimi nadzoru pedagogicznego.
Na podstawie projektowanego przepisu ustawy (art. 35 ust. 2c) Minister Edukacji
Narodowej będzie miał możliwość powierzenia, w drodze rozporządzenia, podległej
jednostce organizacyjnej sprawowania nadzoru pedagogicznego oraz wykonywania
zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 5 ust. 7 ustawy, w odniesieniu do
szkół i szkolnych punktów konsultacyjnych, o których mowa w art. 5 ust. 3b pkt 1 lit. a.
Modyfikacja przepisów ustawy związana z organizacją systemu wspomagania szkół
i placówek
Dotychczasowe zmiany w zakresie nadzoru pedagogicznego związane są
z równoczesną budową systemu wspomagania szkół i placówek. Działania te z jednej
strony obejmują określenie dla celów nadzoru pedagogicznego jednoznacznych
wymagań, z drugiej zaś oferują szkołom i placówkom powszechnie dostępne
i profesjonalnie zorganizowane wsparcie w realizacji nałożonych na nie zadań.
Przepisy § 17 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października
2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324, z późn. zm.)
stanowią, iż organ sprawujący nadzór pedagogiczny wspomaga szkoły i placówki
w szczególności przez:
− przygotowywanie i podawanie do publicznej wiadomości na stronie internetowej
organu analiz wyników sprawowanego nadzoru pedagogicznego, w tym wniosków
z ewaluacji zewnętrznych i kontroli,
− promowanie wykorzystania ewaluacji w procesie doskonalenia jakości działalności
dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły
lub placówki.
W roku szkolnym 2012/2013 przepisami rozporządzeń Ministra Edukacji Narodowej:
− z dnia 26 października 2012 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie placówek
doskonalenia nauczycieli (Dz. U. poz. 1196),
− z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych
poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni
specjalistycznych (Dz. U. poz. 199),
44
− z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych
bibliotek pedagogicznych (Dz. U. poz. 369)
wprowadzono zmiany w sposobie funkcjonowania placówek doskonalenia nauczycieli,
bibliotek pedagogicznych oraz publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych,
które umożliwiają tym jednostkom organizowanie i prowadzenie:
1) wspomagania szkół i placówek, polegającego na zaplanowaniu i przeprowadzeniu
działań mających na celu poprawę jakości pracy szkoły lub placówki wynikających
z potrzeb szkoły lub placówki; wspomaganie uwzględnia: kierunki polityki
oświatowej państwa oraz wprowadzanych zmian w systemie oświaty, wyniki
i wnioski z nadzoru pedagogicznego oraz wyniki egzaminów zewnętrznych,
wymagania stawiane wobec szkół i placówek, których wypełnianie jest badane
w procesie ewaluacji zewnętrznej, a także wymagania wynikające z realizacji
podstaw programowych,
2) sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli oraz dyrektorów szkół
i placówek.
Oprócz ww. zadań realizowanych przez wszystkie placówki systemu wspomagania
szkół i placówek na publiczne placówki doskonalenia nauczycieli prowadzone przez
jednostki samorządu terytorialnego nałożono obowiązek organizowania i prowadzenia
doskonalenia nauczycieli m.in. w zakresie:
− wynikającym z kierunków polityki oświatowej państwa oraz wprowadzanych zmian
w systemie oświaty;
− wyników i wniosków z nadzoru pedagogicznego;
− wymagań stawianych szkole lub placówce, których wypełnianie jest badane przez
organy sprawujące nadzór pedagogiczny w procesie ewaluacji zewnętrznej, zgodnie
z przepisami w sprawie nadzoru pedagogicznego;
− przygotowania nauczycieli oraz dyrektorów szkół do analizy wyników i wniosków
z nadzoru pedagogicznego, wyników sprawdzianu i egzaminów oraz korzystania
z nich w celu doskonalenia pracy.
Na mocy znowelizowanego rozporządzenia w sprawie placówek doskonalenia
nauczycieli na placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym
prowadzone przez Ministra Edukacji Narodowej nałożono natomiast obowiązek:
− wspierania publicznych placówek doskonalenia nauczycieli, poradni
psychologiczno-pedagogicznych i bibliotek pedagogicznych w zakresie
45
wynikającym z kierunków realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej
państwa ustalanej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania,
zgodnie z art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty;
− wspierania ww. placówek oraz doradców metodycznych w organizowaniu
i prowadzeniu wspomagania szkół i placówek, a także organizowaniu i prowadzeniu
sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli oraz dyrektorów szkół
i placówek.
Zmiany w przepisach zostały zaprojektowane w taki sposób, aby od momentu ich
wejścia w życie umożliwić ww. jednostkom realizację wspomagania szkół, a zadaniem
obowiązkowym ustanowić wspomaganie od 1 stycznia 2016 r.
Już obecnie zadaniem obowiązkowym publicznych placówek doskonalenia nauczycieli
jest organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie
m.in. wynikającym z kierunków polityki oświatowej państwa.
Biorąc pod uwagę ww. rozwiązania, proponuje się odpowiednie zmiany przepisów
ustawy o systemie oświaty:
− dotychczasowy przepis art. 31 ust. 1 pkt 9, w świetle którego kurator oświaty „bada
potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia oraz inicjuje i koordynuje działania
związane z doskonaleniem nauczycieli, współdziałając z organami prowadzącymi
szkoły i placówki, a także może podejmować działania wspomagające materialnie
i organizacyjnie doskonalenie nauczycieli, w szczególności promować nowatorstwo
dydaktyczno-wychowawcze”, proponuje się zastąpić zapisem: „współdziała
z placówkami doskonalenia nauczycieli, poradniami psychologiczno-
-pedagogicznymi i bibliotekami pedagogicznymi w realizacji zadań dotyczących
diagnozowania, na podstawie wyników nadzoru pedagogicznego, potrzeb
w zakresie doskonalenia nauczycieli”;
− z treści przepisu art. 35 ust. 2, zobowiązującego ministra właściwego do spraw
oświaty i wychowania do „ustalania podstawowych kierunków realizacji przez
kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa, w szczególności zadań z zakresu
nadzoru pedagogicznego”, proponuje się usunąć sformułowanie „przez kuratorów
oświaty”, ponieważ określone w tym dokumencie kierunki mają – po zmianach
wprowadzonych w roku szkolnym 2012/2013 przepisami rozporządzeń w sprawie
placówek doskonalenia nauczycieli, w sprawie szczegółowych zasad działania
publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych i w sprawie szczegółowych
46