Rządowy projekt ustawy - Prawo restrukturyzacyjne

restrukturyzacyjnym przeprowadzania głosowania zasadne jest, aby wzór karty do głosowania został
określony w drodze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości (art. 210 ust. 3 p.r.).
Choć plan restrukturyzacyjny będzie musiał być przedstawiony sądowi wraz z wnioskiem
o zatwierdzenie układu, to w sytuacji gdy propozycje układowe będą przewidywać, że dłużnikowi ma
zostać udzielona pomoc publiczna, będzie on musiał być sporządzony wcześniej. Wierzycielowi, który
ma udzielić pomocy, będzie się bowiem doręczać, wraz z kartą do głosowania, plan
restrukturyzacyjny zawierający informacje dotyczące pomocy publicznej udzielonej łącznie
dłużnikowi oraz obejmujący sporządzony przez nadzorcę układu test prywatnego wierzyciela lub
inwestora.
Sposób doręczania karty do głosowania, ewentualne wykorzystanie możliwości
wcześniejszych negocjacji dłużnika z wierzycielami, pozostawiony będzie wyłącznej inicjatywie
stron. Szczegółowy tryb postępowania będzie zatem zależał tylko od strategii przyjętej przez dłużnika.
Z kolei wierzyciele po otrzymaniu karty do głosowania, jeżeli uznają, że zawarte w niej
informacje będą niewystarczające do podjęcia decyzji, będą mieli prawo otrzymania od nadzorcy
układu informacji o sytuacji majątkowej dłużnika i możliwości wykonania układu (art. 213 ust. 1 p.r.).
W celu ułatwienia otrzymywania takich informacji karta do głosowania będzie musiała zawierać dane
kontaktowe nadzorcy układu.
Jeżeli z jakichkolwiek powodów wierzyciel uzna, że procedura samodzielnego zbierania
głosów odbywa się nieprawidłowo (np. propozycje układowe są niezgodne z prawem), będzie miał
prawo zgłosić na ręce nadzorcy układu zastrzeżenia, które zostaną złożone do sądu wraz z wnioskiem
o zatwierdzenie układu (art. 213 ust. 2 p.r.).
Z kolei wierzyciel, który ma udzielić pomocy publicznej, będzie mógł na podstawie
otrzymanego planu restrukturyzacyjnego i własnej oceny dojść do przekonania, że propozycje
układowe przewidują udzielenie dłużnikowi pomocy publicznej, która nie stanowi pomocy
de minimis, co oznacza konieczność uzyskania zgody właściwego organu. Wówczas w terminie 14 dni
taki wierzyciel zobowiązany będzie zawiadomić dłużnika i nadzorcę, składając jednocześnie opinię
w sprawie możliwości udzielenia pomocy.
W przypadku zgłoszenia trafnych zastrzeżeń co do prawidłowości procedury (np. zgłoszenia
propozycji układowych niezgodnych z prawem bądź propozycji układowych przewidujących
udzielenie pomocy publicznej wymagającej zgody właściwego organu) dłużnik będzie musiał zmienić
propozycje układowe na zgodne z prawem, np. przewidujące udzielenie pomocy publicznej
w zakresie, który nie wymaga zgody właściwego organu. Ze zmianą propozycji układowych wiązać
się będzie konieczność powtórzenia całej procedury głosowania. W przeciwnym razie, mimo
uzyskania wymaganej większości, sąd nie zatwierdzi układu z uwagi na sprzeczność układu z prawem.
Głos wierzyciela zachowa ważność, o ile wniosek dłużnika o zatwierdzenie układu wpłynie do
sądu przed upływem 3 miesięcy od daty oddania głosu (art. 212 p.r.). Termin ten wyznaczy okres,
w którym dłużnik musi zebrać większość wymaganą do zawarcia układu.
W postępowaniu o zatwierdzenie układu zawartego w drodze samodzielnego zbierania głosów
przewidziany będzie wyjątkowy wymóg większości niezbędnej do zawarcia układu. Układ będzie
zawarty, jeżeli za jego przyjęciem wypowie się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania
nad układem, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności uprawniających do
głosowania nad układem (art. 214 ust. 1 p.r.). Zasadnicza różnica będzie polegać na tym, że
w pozostałych postępowaniach restrukturyzacyjnych wymagana większość będzie liczona od sumy
wierzycieli głosujących, a nie uprawnionych do głosowania. Różnica w tym zakresie wynika
z konieczności wyeliminowania działań dłużnika, które zmierzałyby do braku rzeczywistego
powiadomienia wierzycieli (braku doręczenia im propozycji układowych) i przedstawienia ich przed
46

sądem jako wierzycieli biernych, którzy nie będą brani pod uwagę przy ustalaniu niezbędnych
większości. W pozostałych bowiem postępowaniach to sąd dokonuje odpowiednich zawiadomień
wierzycieli, a zatem wyeliminowane będzie ryzyko tendencyjnie niewłaściwego doręczania propozycji
układowych.
W postępowaniu tym będzie również przewidziana możliwość głosowania w grupach
wierzycieli i możliwość przyjęcia układu, mimo braku odpowiednich większości w niektórych
grupach.
Same zasady objęcia układem danych wierzytelności czy też wyłączenia prawa głosu wynikać
będą z przepisów o zgromadzeniu wierzycieli.
Po uzyskaniu odpowiedniej większości głosów za układem i powiadomieniu pozostałych wierzycieli
dłużnik będzie składał do sądu wniosek o zatwierdzenie układu, który będzie zawierał zebrane karty
z głosami wierzycieli (art. 216 p.r.)
Z uwagi na fakt, że w postępowaniu będzie już funkcjonował profesjonalny podmiot,
tj. doradca restrukturyzacyjny pełniący funkcję nadzorcy układu, zasadne będzie nałożenie na niego
obowiązku złożenia wielu dokumentów, który na gruncie dotychczasowych przepisów (przy składaniu
wniosku o ogłoszenie upadłości) obciąża dłużnika (art. 217 ust. 1 i 2 p.r.). Zdjęcie tego obowiązku
z dłużnika będzie niezmiernie istotne, gdy wniosek będzie składał mały przedsiębiorca, dla którego
sporządzenie prawidłowego wniosku nastręczałoby w praktyce ogromne trudności. Złożenie
sprawozdania przez nadzorcę będzie miało również ten dodatkowy walor, że wiarygodność takich
dokumentów będzie większa. Zauważyć bowiem należy, że sąd, zatwierdzając układ, będzie bazował
wyłącznie na złożonych dokumentach. Jeżeli więc znajdą się w nich nieprawdziwe dokumenty, to
nadzorca układu będzie odpowiadał przed wierzycielami z tytułu niezachowania należytej staranności
przy pełnieniu swojej funkcji. Odpowiedzialność nadzorcy układu wobec wierzycieli będzie przy tym
miała realny wymiar z uwagi na konieczność posiadania przez doradcę restrukturyzacyjnego umowy
odpowiedzialności cywilnej.
Powyższe założenia legły u podstaw szczególnego uregulowania sposobu usuwania braków
formalnych zawartych w sprawozdaniu nadzorcy układu, uwzględniającego fakt, że sam wniosek
w całości pozostanie wnioskiem dłużnika (art. 218 ust. 2 i 3 p.r.).
Wymogi formalne wniosku i sprawozdania nadzorcy układu mają na celu maksymalne
ułatwienie sądowi kontroli samego aktu głosowania oraz kontroli, czy zostały uzyskane odpowiednie
większości. Jednocześnie sąd będzie miał dostateczny materiał dowodowy, aby móc ocenić zawarty
układ pod kątem zgodności z prawem i braku naruszenia praw wierzycieli, którzy głosowali
przeciwko układowi.
Z tych względów przewiduje się, że sąd powinien wydać swoje orzeczenie w terminie dwóch
tygodni od wpłynięcia wniosku nieposiadającego braków formalnych. Zażalenie będzie przysługiwało
wszystkim uczestnikom postępowania (art. 221 ust. 1 p.r.).
Z chwilą wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu nadzorca układu będzie
nabywał uprawnienia nadzorcy sądowego (art. 222 p.r.). Regulacja ta, poza celem zabezpieczającym,
umożliwiać będzie również uznawanie tego postępowania na gruncie rozporządzenia nr 1346/2000.
Jak wskazano wcześniej, przesłanką negatywną dla tego postępowania będzie okoliczność, iż
suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekraczać będzie 15%
sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Okoliczność ta może ujawnić się
w toku samodzielnego zbierania głosów. Wówczas nadzorca układu niezwłocznie poinformuje
dłużnika na piśmie o niemożności zawarcia układu w tym trybie. Może ona jednak zostać ujawniona
dopiero w momencie zagłosowania przez niemal wszystkich wierzycieli. W takiej sytuacji zasadne jest
wprowadzenie rozwiązania, które choćby częściowo wykorzysta uzyskane efekty w postaci oddanych
47

ważnie głosów. Z tych względów głosy na piśmie zebrane przez dłużnika, nie dawniej niż 3 miesiące
przed dniem złożenia wniosku o otwarcie postępowania układowego lub sanacyjnego, zachowają
ważność w głosowaniu na zgromadzeniu wierzycieli w otwartym postępowaniu, jeżeli zostaną złożone
do akt wraz z wnioskiem o otwarcie postępowania, niezależnie od daty, w jakiej odbędzie się
zgromadzenie, o ile propozycje układowe nie będą mniej korzystne dla wierzycieli niż przedłożone im
w trybie samodzielnego zbierania głosów przez dłużnika. Wierzyciel zawiadamiany o zgromadzeniu
wierzycieli w celu głosowania nad układem będzie informowany, że w aktach znajduje się oddany
przez niego głos, który będzie uznany za ważny, jeżeli wierzyciel nie złoży odmiennego oświadczenia
(art. 215 ust. 2 p.r.).
Tytuł II. Przyspieszone postępowanie układowe

Mimo że podstawowa przesłanka umożliwiająca skorzystanie z procedury samodzielnego
zbierania głosów i zatwierdzenia układu, tj. suma wierzytelności spornych uprawniających do
głosowania nad układem nie większa niż 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania
nad układem, występuje w praktyce bardzo często, to w wielu sytuacjach skorzystanie z tej procedury
będzie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione.

Przede wszystkim wierzyciele mogą nie mieć dostatecznego zaufania do nadzorcy układu,
wychodząc z założenia, że osoba, której wynagrodzenie będzie ustalane przez dłużnika, nie będzie
udzielała rzetelnych informacji wierzycielowi. Z tego względu wierzyciele będą gotowi zagłosować za
układem, pod warunkiem że plan restrukturyzacyjny i ocenę realności propozycji układowych
sporządzi nadzorca wyznaczony przez sąd.

Możliwe też będą sytuacje, w których dłużnik będzie chciał uzyskać natychmiastową ochronę
sądową przed egzekucjami prowadzonymi przez część wierzycieli sprzeciwiających się propozycjom
układowym. Sytuacja przedsiębiorstwa dłużnika może być na tyle trudna, że dalsze prowadzenie
egzekucji zniweczy możliwość zawarcia jakiegokolwiek układu. W przyspieszonym postępowaniu
układowym, po jego otwarciu, postępowania egzekucyjne będą zawieszone z mocy prawa, a dokonane
zajęcia rachunku bankowego będą mogły być uchylone na mocy postanowienia sędziego-komisarza.
Takich możliwości nie będzie w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Podstawowe regulacje w przyspieszonym postępowaniu układowym będą analogiczne do
obecnie obowiązującej procedury wstępnego zgromadzenia wierzycieli. Zasadnicze różnice będą
wynikały przede wszystkim z wyeliminowania jakichkolwiek związków z upadłością. Jednocześnie
dłużnik nie będzie miał możliwości wyboru między przyspieszonym postępowaniem układowym
a „zwykłym” postępowaniem układowym (decydujące będzie kryterium poziomu wierzytelności
spornych – art. 3 ust. 3 p.r.). W efekcie zasadne jest ustanowienie takich regulacji prawnych, które
maksymalnie zbliżą do siebie oba postępowania, tak aby dłużnik mający mniejszy poziom
wierzytelności spornych nie był w gorszej sytuacji niż dłużnik mający ponad 15% takich
wierzytelności.
Dział I. Wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego

Przyspieszone postępowanie układowe wszczynane będzie na wniosek dłużnika. Wymogi
formalne wniosku zbliżone będą do obecnych wymogów wniosku o ogłoszenie upadłości, z tym że
konieczne będzie złożenie odpisów propozycji układowych dla wszystkich wierzycieli, tak aby
umożliwić jak najszybsze wyznaczenie zgromadzenia i powiadomienie wierzycieli, doręczając im
odpisy propozycji układowych (art. 223 ust. 1 pkt 2 p.r.).

Wniosek będzie musiał również zawierać wykaz wierzytelności spornych, gdyż z tego wykazu
będzie wynikała podstawowa przesłanka warunkująca możliwość skorzystania z tej procedury,
tj. ustalenie, czy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie
48

przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem (art. 223 ust. 1
pkt 8 i 9 p.r.).

Z uwagi na fakt, że negatywna przesłanka warunkująca otwarcie postępowania układowego
i sanacyjnego, tj. uprawdopodobnienie zdolności dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów
postępowania i zobowiązań powstałych po ich otwarciu, nie ma zastosowania do przyspieszonego
postępowania układowego, niezbędne jest zapewnienie na minimalnym poziomie pokrycia kosztów
tego postępowania. Z tego względu wraz z wnioskiem konieczne będzie uiszczenie zaliczki na poczet
wydatków w toku przyspieszonego postępowania układowego w wysokości 3000 zł i przedstawienie
dowodu jej uiszczenia (art. 226 p.r.).
Wydatki przyspieszonego postępowania układowego w pierwszej kolejności będą pokrywane
z zaliczki uiszczonej przez dłużnika. Sąd będzie mógł zażądać zaliczki na wydatki przyspieszonego
postępowania układowego w kwocie przewyższającej kwotę 3000 zł pod rygorem umorzenia
postępowania. Żądanie dodatkowej zaliczki nie wstrzyma biegu postępowania (art. 227 ust. 2 p.r.).
Dział II. Postanowienie o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego
Sąd rozpozna wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego na posiedzeniu
niejawnym na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, z których wynikać będą okoliczności
potrzebne do jego rozpoznania. W szczególności sąd na podstawie dokumentów ustali, czy suma
wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy
wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Z uwagi na ograniczony zakres
przesłanek warunkujących otwarcie postępowania sąd powinien rozpoznać taki wniosek w terminie
7 dni od dnia złożenia wniosku nieposiadającego braków formalnych (art. 228 p.r.).
Uwzględniając wniosek, sąd wyda postanowienie o otwarciu przyspieszonego postępowania
układowego, w którym określi dłużnika oraz wyznaczy sędziego-komisarza oraz nadzorcę sądowego.
Na postanowienie o odmowie otwarcia przyspieszonego postępowania układowego służyć będzie
zażalenie wyłącznie dłużnikowi. Dla wierzycieli postanowienie o otwarciu przyspieszonego
postępowania układowego będzie zaskarżalne jedynie w zakresie jurysdykcji krajowej (art. 229,
art. 232 ust. 1, art. 233 p.r.).
Dział IV. Skutki otwarcia przyspieszonego postępowania układowego
Skutki otwarcia przyspieszonego postępowania układowego zbliżone będą do obecnych
skutków otwarcia postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu i wiązać się będą
przede wszystkim z obowiązkiem dłużnika udzielania wyjaśnień, powstaniem masy układowej
i zakazem jej obciążania (art. 236 i art. 241 p.r.). Nieważne będą postanowienia umowy zastrzegające
na wypadek złożenia wniosku lub otwarcia przyspieszonego postępowania układowego zmianę lub
rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest dłużnik. Postanowienia umowy, której stroną jest
dłużnik, uniemożliwiające albo utrudniające osiągnięcie celu przyspieszonego postępowania
układowego będą bezskuteczne w stosunku do masy układowej (art. 242 p.r.).
W skład masy wchodzą również przedmioty nienależące do dłużnika, ale służące do
prowadzenia jego przedsiębiorstwa (art. 236 p.r.). Wejście tych przedmiotów w skład masy w żaden
sposób nie narusza praw osób trzecich, które mogą na ogólnych zasadach dochodzić np. wydania
rzeczy, z uwzględnieniem ograniczeń dla postępowań cywilnych wynikających z otwarcia
postępowania układowego. Wprowadzenie w postępowaniach restrukturyzacyjnych pojęcia masy
układowej albo sanacyjnej uzasadnione jest koniecznością określenia uprawnień nadzorcy sądowego
albo zarządcy, jak również – w postępowaniu sanacyjnym – przyjęcia konstrukcji bezskuteczności
wobec masy. Z uwagi jednak na okoliczność, że wejście w skład masy nie będzie w żaden sposób
równoznaczne z uznaniem, że dany przedmiot należy do majątku dłużnika, w postępowaniach
49

restrukturyzacyjnych nie będzie potrzeby stosowania procedury wyłączenia z masy podobnej do
przewidzianej w postępowaniu upadłościowym.
Skutki otwarcia postępowania dla uczestnika systemu płatności lub systemu rozrachunku
papierów wartościowych czy strony umowy ramowej dotyczącej terminowych operacji finansowych,
pożyczki instrumentów finansowych lub sprzedaży instrumentów finansowych będą analogiczne do
obecnych rozwiązań prawnych.

Zachowane zostaną również obecne regulacje dotyczące zakazu spełniania świadczeń
wynikających z wierzytelności, które z mocy prawa są objęte układem, czy też zakazu potrącania
(art. 246 i art. 247 p.r.).

Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego będzie miało na celu również swoiste
spetryfikowanie sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa dłużnika do czasu podjęcia decyzji przez
ogół wierzycieli co do dalszego losu dłużnika i ewentualnego przyjęcia układu. Celowi temu służy
wykluczenie możliwości wypowiedzenia umowy najmu lub dzierżawy, a także umów kredytu,
leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń i gwarancji
bankowych oraz akredytyw, jak również umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi. Ochrona
dłużnika nie powinna jednak sięgać aż do wykluczenia prawa do wypowiedzenia umowy, nawet
w sytuacji, gdyby dłużnik w dalszym ciągu po otwarciu postępowania nie regulował swoich
wynikających z tych umów zobowiązań nieobjętych układem. Stanowiłoby to ewidentne,
nieuzasadnione zaburzenie uprawnień obu stron umowy niezgodne z konstytucyjnymi zasadami.
Okoliczności zaistniałe po otwarciu postępowania mogą zatem być podstawą wypowiedzenia umowy
(art. 250 ust. 3 p.r.).
Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego nie wyłączy możliwości wszczęcia
przez wierzyciela postępowań sądowych i administracyjnych w celu dochodzenia wierzytelności
podlegających ujęciu w spisie wierzytelności. Zauważyć należy, że przyspieszone postępowanie
układowe z założenia będzie krótkim postępowaniem trwającym 2–3 miesiące. Wprowadzanie
jakichkolwiek regulacji wpływających na tok postępowań sądowych między dłużnikiem
a poszczególnymi wierzycielami skutkowałoby wyłącznie zakłóceniem toku tych postępowań i ich
przedłużeniem. Dla zapewnienia ochrony praw ogółu wierzycieli wystarczające będzie nałożenie na
dłużnika obowiązku niezwłocznego informowania nadzorcy sądowego o wszystkich postępowaniach
sądowych i administracyjnych dotyczących masy układowej prowadzonych na rzecz lub przeciwko
dłużnikowi. W sprawach tych uznanie roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub
przyznanie okoliczności istotnych dla sprawy przez dłużnika bez zgody nadzorcy sądowego nie będzie
wywierało skutków prawnych (art. 251 i art. 252 p.r.).

Z kolei postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem,
wszczęte przed otwarciem przyspieszonego postępowania układowego, ulegać będzie zawieszeniu
z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Co istotne z punktu widzenia organów i stron
postępowania, nie będzie konieczności wydawania w tym zakresie odrębnego postanowienia. Organy
egzekucyjne wyłącznie na podstawie samego postanowienia o otwarciu przyspieszonego
postępowania układowego powinny powstrzymać się od kontynuowania egzekucji. Jednakże, jak
wskazuje praktyka, organy egzekucyjne nie zawsze tak robią w sytuacji, gdy nie posiadają orzeczenia
dotyczącego ich konkretnego postępowania egzekucyjnego. Mimo że taka praktyka organów
egzekucyjnych jest nieprawidłowa, zasadne jest wprowadzenie regulacji, że na wniosek dłużnika lub
nadzorcy sądowego sędzia-komisarz postanowieniem stwierdzi zawieszenie postępowania
egzekucyjnego. Postanowienie to będzie podlegało doręczeniu również organowi egzekucyjnemu
(art. 253 ust. 1 p.r.).
50