Rządowy projekt ustawy - Prawo restrukturyzacyjne

b)
wprowadzenie obowiązku, przy ustanawianiu rady wierzycieli, powołania na członka
rady wierzycieli wierzyciela wskazanego przez wierzyciela lub wierzycieli mających
przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności, z wyłączeniem wierzycieli
określonych w art. 109 ust. 1 i art. 116 p.r. (art. 123 ust. 1 p.r.). Sędzia-komisarz
będzie jednak mógł odmówić powołania na członka rady wierzycieli wskazanego
wierzyciela, jeżeli będzie zachodziło uzasadnione przypuszczenie, że wskazany
wierzyciel nie będzie należycie pełnił obowiązków członka rady wierzycieli,
c)
wprowadzenie obowiązku zmiany składu rady wierzycieli na wniosek wierzyciela lub
wierzycieli mających przynajmniej piątą część sumy wierzytelności, z wyłączeniem
wierzycieli określonych w art. 109 ust. 1 i art. 116 p.r., i powołanie na członka rady
wierzycieli wierzyciela wskazanego przez wnioskodawcę (art. 126 ust. 1 p.r.). Sędzia-
-komisarz będzie jednak mógł odmówić zmiany składu rady wierzycieli i powołania
wskazanego wierzyciela, jeżeli będzie zachodziło uzasadnione podejrzenie, że
wskazany wierzyciel nie będzie należycie pełnił obowiązków członka rady
wierzycieli,
d)
wprowadzenie obowiązku zezwolenia przez sąd na wykonywanie zarządu przez
dłużnika w zakresie nieprzekraczającym zakresu zwykłego zarządu na skutek uchwały
rady wierzycieli podjętej w pełnym składzie, za którą głosowało co najmniej czterech
członków (art. 133 ust. 1 p.r.),
e)
wprowadzenie obowiązku zmiany nadzorcy albo zarządcy na skutek uchwały rady
wierzycieli podjętej w pełnym składzie, za którą głosowało co najmniej czterech
członków, albo na skutek uchwały rady wierzycieli podjętej zgodnie z wnioskiem
dłużnika i powołania do pełnienia tych funkcji osobę, o której mowa w art. 25 p.r.,
wskazaną przez radę (art. 133 ust. 2 p.r.). Sędzia-komisarz będzie jednak mógł
odmówić powołania wskazanej osoby, jeżeli byłoby to niezgodne z prawem, rażąco
naruszałoby interes wierzycieli lub będzie zachodziło uzasadnione przypuszczenie, że
wskazana osoba nie będzie należycie pełniła obowiązków.

Usprawnienie działania rady wierzycieli jest realizowane poprzez przyjęcie następujących
regulacji:
a)
uregulowanie, kiedy i w jaki sposób może głosować nad uchwałą zastępca członka
rady wierzycieli, poprzez wskazanie, że zamiast nieobecnego członka rady wierzycieli
w pierwszej kolejności głosuje zastępca wymieniony na pierwszym miejscu
w sentencji postanowienia sędziego-komisarza o powołaniu, jeżeli jest obecny na
posiedzeniu (art. 122 ust. 4 p.r.),
b)
wprowadzenie obowiązku przyjęcia przez radę na pierwszym posiedzeniu regulaminu
działania, który będzie określał w szczególności tryb posiedzeń, sposób zbierania
głosów i zasady współpracy rady z nadzorcą sądowym albo zarządcą oraz dłużnikiem,
w tym sposób składania wniosków do rady (art. 130 ust. 1 p.r.),
c)
wprowadzenie możliwości podejmowania uchwał również poza posiedzeniami rady.
W takim przypadku dla podjęcia uchwały konieczne jest oddanie głosów przez
wszystkich członków rady wierzycieli, a głosu nie może oddać zastępca członka rady
wierzycieli (art. 131 ust. 2 p.r.).

W toku postępowania restrukturyzacyjnego zezwolenia rady wierzycieli będą wymagały
czynności, które spowodują umniejszenie lub obciążenie majątku dłużnika (art. 129 p.r.).

Rada wierzycieli reprezentuje w postępowaniu interesy wierzycieli, ale może się zdarzyć, że
poszczególni wierzyciele nie będą zgadzać się ze stanowiskiem rady wyrażonym w podjętej przez nią
36

uchwale. W związku z powyższym projekt przewiduje wprowadzenie możliwości zaskarżania uchwał
rady wierzycieli poprzez wniesienie w terminie 7 dni od dnia obwieszczenia treści uchwały w CRRU
zarzutów przeciwko uchwale. Zarzuty będzie mógł wnieść również dłużnik oraz zarządca albo
nadzorca sądowy (art. 136 ust. 2 p.r.).
Tytuł V. Układ
Dział I. Przepisy ogólne
Wierzytelności objęte układem
Projekt utrzymuje obowiązującą obecnie w postępowaniu upadłościowym z możliwością
zawarcia układu zasadę, zgodnie z którą układ obejmuje wierzytelności powstałe przed dniem
otwarcia postępowania (art. 150 ust. 1 p.r.). Układ obejmuje również odsetki za okres od dnia otwarcia
postępowania restrukturyzacyjnego. Nowym rozwiązaniem jest regulacja, zgodnie z którą
wierzytelności wobec dłużnika wynikające z umowy wzajemnej, która nie została wykonana w całości
lub w części w dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, są objęte układem, tylko jeżeli
świadczenie drugiej strony jest świadczeniem podzielnym i tylko w zakresie, w jakim druga strona
świadczyła przed otwarciem postępowania sanacyjnego i nie otrzymała świadczenia wzajemnego
(art. 150 ust. 2 p.r.). Regulacja ta jednoznacznie rozwiązuje pojawiające się w praktyce wątpliwości co
do objęcia układem wierzytelności wynikających z umowy wzajemnej w sytuacji, gdy świadczenie
było częściowo spełnione przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego.
Określone w projekcie kategorie wierzytelności wyłączonych z układu są tożsame
z wierzytelnościami wyłączonymi z układu w dotychczasowym postępowaniu upadłościowym
z możliwością zawarcia układu. Różnica dotyczy jedynie wyłączenia składek na ubezpieczenie
społeczne. Projekt przewiduje ograniczenie tego wyłączenia do wierzytelności z tytułu składek na
ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonego, których płatnikiem jest
dłużnik. Jedynie ta część powinna bowiem podlegać szczególnej ochronie, a więc w żaden sposób nie
powinna podlegać restrukturyzacji w drodze układu.
Dział II. Propozycje układowe
Uprawnienie do złożenia propozycji układowych
Projekt zakłada, że propozycje układowe będzie składał dłużnik lub rada wierzycieli.
Uprawnienia do złożenia propozycji układowych nie będą posiadali poszczególni wierzyciele. Nie
wydaje się bowiem słuszne narzucanie dłużnikowi sposobu restrukturyzacji jego zobowiązań. Jeżeli
propozycje układowe złożone przez dłużnika nie spotkają się z akceptacją wierzycieli, to jedyną
konsekwencją będzie nieprzyjęcie układu, a ostatecznie umorzenie postępowania
restrukturyzacyjnego. Propozycje układowe będzie mógł również złożyć nadzorca sądowy albo
zarządca, jeżeli żądają tego wierzyciele i uprawdopodobnione będzie przyjęcie tych propozycji przez
ogół wierzycieli oraz uprawdopodobnione będzie wykonanie proponowanego układu przez dłużnika
(art. 153 ust. 1 p.r.).
Treść propozycji układowych
Propozycje układowe są skierowaną przez dłużnika do wierzycieli propozycją restrukturyzacji
zobowiązań. Stąd też powinny one precyzyjnie określać sposób restrukturyzacji (art. 153 ust. 2 p.r.).
Projekt wskazuje przykładowe sposoby restrukturyzacji (art. 154 ust. 1 p.r.), nie tworząc jednak
katalogu zamkniętego. W przypadku propozycji konwersji wierzytelności na akcje obwieszczenie
planu restrukturyzacyjnego oraz postanowienia sędziego-komisarza o zatwierdzeniu planu stanowią
wypełnienie obowiązku publikacji prospektu emisyjnego.
37

Warunki restrukturyzacji zobowiązań powinny być jednakowe dla wszystkich wierzycieli,
a jeżeli głosowanie nad układem odbywa się w grupach wierzycieli, jednakowe dla wierzycieli
zaliczonych do tej samej grupy, chyba że wierzyciel wyraźnie zgodzi się na warunki mniej korzystne
(art. 160 p.r.).
Nowym rozwiązaniem jest umożliwienie wierzycielowi, któremu przysługuje wierzytelność
niepieniężna, wyrażenia sprzeciwu co do restrukturyzacji jego wierzytelności jako wierzytelności
niepieniężnej. Restrukturyzacja wierzytelności niepieniężnej może bowiem spowodować, że utraci ona
znaczenie dla wierzyciela. W takiej sytuacji, jak również wówczas, gdy ze względu na charakter
wierzytelności niepieniężnej restrukturyzacja nie będzie możliwa, wierzytelność ta zmieni się
w wierzytelność pieniężną. Skutek ten powstanie z dniem otwarcia postępowania (art. 161 ust. 2).
Treść propozycji układowych wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Szczególny charakter zobowiązań dłużnika wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie pozwala na traktowanie tych zobowiązań
tak samo jak innych zobowiązań dłużnika. Z uwagi na powyższe projekt przewiduje, że
restrukturyzacja zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez
dłużnika jako pracodawcę, z tytułu składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych, z tytułu składek na własne ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne dłużnika oraz innych zobowiązań dłużnika wobec Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, w tym w szczególności: odsetek za zwłokę od wyżej wymienionych składek, kosztów
egzekucyjnych, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty, może obejmować wyłącznie rozłożenie na
raty lub odroczenie terminu płatności. Nie jest więc dopuszczalna restrukturyzacja, w wyniku której
nastąpi zmniejszenie wysokości zobowiązań. Ponadto, jeżeli układ przewiduje przejęcie całości
majątku przez osobę trzecią lub wierzyciela, dopłaty lub spłaty pomiędzy wierzycielami, w układzie
musi zostać wskazany wierzyciel lub osoba trzecia, które przejmie na siebie obowiązek wykonania
zobowiązań wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Przejęcie obowiązku nie zmieni charakteru
wierzytelności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i możliwości ich przymusowego dochodzenia
z uwzględnieniem uprzywilejowania wynikającego z odrębnych przepisów (art. 158 ust. 2 p.r.).
Restrukturyzacja zobowiązań wobec Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
może obejmować wyłącznie rozłożenie na raty lub odroczenie płatności, chyba że dysponent
Funduszu wyrazi zgodę na inny sposób restrukturyzacji. Nie jest dopuszczalna restrukturyzacja,
w wyniku której nastąpi zmniejszenie wysokości zobowiązań.
Dział III. Zatwierdzenie układu
Układ przyjęty przez zgromadzenie wierzycieli zatwierdza sąd, wskazując w sentencji treść
układu (art. 162 ust. 1 p.r.).

Projekt wprowadza możliwość zgłaszania przez uczestników postępowania (dłużnika
i wierzycieli) zastrzeżeń przeciwko układowi (art. 162 ust. 3 p.r.). Zastrzeżenia nie są środkiem
zaskarżenia, a jedynie wyrazem negatywnej oceny zawartego układu. Prawidłowo wniesione
zastrzeżenia są brane pod uwagę przez sąd przy podejmowaniu decyzji w przedmiocie zatwierdzenia
układu. Stąd też w uzasadnieniu postanowienia sądu (o ile zostanie sporządzone) powinno się znaleźć
odniesienie do wniesionych zastrzeżeń.

Projekt przewiduje obligatoryjne i fakultatywne podstawy odmowy zatwierdzenia układu.

Obligatoryjną podstawą odmowy zatwierdzenia układu jest (art. 163 ust. 1 p.r.):
a)
ustalenie, że układ narusza prawo, w szczególności jeżeli przewiduje udzielenie
pomocy publicznej niezgodnie z odrębnymi przepisami,
b)
ustalenie, że jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany, przy czym domniemywa
się, że układ nie będzie wykonany, jeżeli dłużnik nie wykonywał zobowiązań
powstałych po otwarciu postępowania,
38

c)
w postępowaniu o zatwierdzenie układu oraz w przyspieszonym postępowaniu
układowym ustalenie, że suma spornych wierzytelności uprawniających do
głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do
głosowania nad układem.
Fakultatywną podstawą odmowy zatwierdzenia układu jest (art. 163 ust. 2 p.r.) ustalenie, że
warunki układu są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciwko układowi i zgłosili
zastrzeżenia.
Dział IV. Skutki układu
W zasadniczej części projekt reguluje skutki układu analogicznie do obecnej regulacji
dotyczącej skutków układu zawieranego w postępowaniu upadłościowym.

Nową regulacją jest instytucja nadzorcy układu, który po uprawomocnieniu się postanowienia
o zatwierdzeniu układu będzie nadzorował wykonywanie przez dłużnika planu restrukturyzacyjnego
oraz wykonywanie układu (art. 169 p.r.). Regulacja ta ma zagwarantować wierzycielom możliwość
uzyskiwania okresowych informacji na temat stanu wykonywania planu restrukturyzacyjnego oraz
wykonywania układu. Informacje te mają z kolei zasadnicze znaczenie dla możliwości realizowania
przez wierzycieli uprawnienia do złożenia wniosku o zmianę układu (art. 171 p.r.) lub o jego
uchylenie (art. 174 p.r.).
Dział V. Zmiana układu

Zmiana układu może nastąpić poprzez:
a)
zmianę treści układu w odniesieniu do sposobu restrukturyzacji zobowiązań,
b)
powierzenie zarządu majątkiem i wykonywania układu wskazanej osobie.

Zmiana treści układu może nastąpić, jeżeli po zatwierdzeniu układu nastąpił trwały wzrost lub
zmniejszenie dochodu z przedsiębiorstwa dłużnika (art. 171 ust. 1 p.r.).

Powierzenie zarządu i wykonywania układu innej osobie może nastąpić, jeżeli (art. 171
ust. 2 p.r.):
1)
dłużnik choćby nieumyślnie naruszył prawo w zakresie sprawowania zarządu, czego
skutkiem było pokrzywdzenie wierzycieli lub możliwość takiego pokrzywdzenia
w przyszłości;
2)
oczywiste jest, że sposób sprawowania zarządu nie daje gwarancji wykonania planu
restrukturyzacyjnego i wykonania układu;
3)
dłużnik uniemożliwia nadzorcy układu właściwe sprawowanie funkcji.
W postanowieniu o otwarciu postępowania o zmianę układu wyznaczani są sędzia-komisarz
i nadzorca sądowy. W toku postępowania o zmianę układu nie sporządza się nowego spisu
wierzytelności. Postępowanie to sprowadza się wyłącznie do wyznaczenia zgromadzenia wierzycieli
w celu głosowania nad zmianą układu. W zgromadzeniu wierzycieli będą uczestniczyć wierzyciele,
o których mowa w art. 171 ust. 4 p.r. Będą oni głosować z sumą wierzytelności, z jaką głosowali na
zgromadzeniu, na którym doszło do zawarcia układu pomniejszoną o kwoty otrzymane w ramach
wykonania układu lub w wyniku zaspokojenia wierzytelności w inny sposób, z zastrzeżeniem, że
w wypadku zaspokojenia przez osobę trzecią, która weszła w prawa zaspokojonego wierzyciela, osoba
ta głosuje z sumą, w jakiej zaspokoiła wierzyciela. W zgromadzeniu będą mogli także uczestniczyć ci
wierzyciele, których wierzytelności były sporne, a po zawarciu układu zostały stwierdzone
prawomocnym orzeczeniem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną (art. 173 ust. 1 i 2 p.r.).
Dział VI. Uchylenie układu

Projekt przewiduje dwie podstawy uchylenia układu:
1)
niewykonywanie postanowień układu przez dłużnika;
39

2)
ustalenie, że jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany, przy czym przyjmuje się
takie domniemanie, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań powstałych po
zatwierdzeniu układu. Wprowadzenie tego domniemania ma na celu zapobieżenie
sytuacji, w której dłużnik będzie wykonywał układ kosztem zobowiązań powstałych
po zatwierdzeniu układu. Jest to realizacja spójnej koncepcji, która zakłada, że
postępowanie restrukturyzacyjne może prowadzić wyłącznie dłużnik, który reguluje
na bieżąco koszty postępowania, zobowiązania powstałe po jego otwarciu oraz
zobowiązania powstałe po uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu
układu.

Uchylenie układu powoduje, że dotychczasowi wierzyciele będą dochodzić swych roszczeń
w pierwotnej wysokości. Wypłacone na podstawie układu sumy zaliczy się na poczet dochodzonych
wierzytelności (art. 177 ust. 1 p.r.).

Projekt rozwiązuje również sporną w praktyce kwestię umieszczania na liście wierzytelności
sporządzanej w postępowaniu upadłościowym wszczętym po uchyleniu układu wierzytelności, które
uprzednio były umieszczone w spisie wierzytelności, przyjmując, że po ogłoszeniu upadłości syndyk
z urzędu umieszcza na liście wierzytelności ujęte w spisie wierzytelności przy uwzględnieniu kwot
otrzymanych w ramach wykonania układu lub zaspokojenia wierzytelności w inny sposób (art. 177
ust. 2 p.r.).
Tytuł VI. Układ częściowy
Uwagi ogólne

Projekt przewiduje wprowadzenie nowej instytucji – układu częściowego. Nie zawsze w celu
skutecznej restrukturyzacji przedsiębiorstwa konieczne jest zawarcie układu ze wszystkimi
wierzycielami. Dotyczy to zwłaszcza dużych i bardzo dużych przedsiębiorstw, które posiadają wielu
wierzycieli, ale dla których istotne jest wyłącznie porozumienie z największymi wierzycielami,
którymi często są podmioty finansujące działalność dłużnika lub główni dostawcy. W takiej sytuacji
nie ma potrzeby angażowania w postępowanie wszystkich wierzycieli skoro dłużnik przewiduje, że
w wyniku zawarcia układu tylko z niektórymi grupami wierzycieli będzie mógł zaspokoić pozostałych
w 100%.

Projekt przewiduje, że układ częściowy będzie mógł być przyjęty i zatwierdzony wyłącznie
w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo w przyspieszonym postępowaniu układowym (art. 180
ust. 1 p.r.). W postępowaniu układowym oraz w postępowaniu sanacyjnym, z uwagi na większy zakres
ochrony dłużnika przed wierzycielami i to również wierzycielami nieobjętymi układem z mocy prawa
(np. zawieszenie wszystkich postępowań egzekucyjnych wskutek otwarcia postępowania
sanacyjnego), zawarcie układu częściowego jest niedopuszczalne.

Głównymi etapami postępowania, którego przedmiotem będzie zawarcie układu częściowego,
odróżniającymi to postępowanie od postępowania zmierzającego do zawarcia układu ze wszystkimi
wierzycielami, będą:
a)
wyodrębnienie wierzycieli objętych układem częściowym,
b)
badanie przez sąd zgodności z prawem kryteriów wyodrębnienia wierzycieli objętych
układem częściowym,
c)
głosowanie nad układem wyłącznie przez wierzycieli objętych układem częściowym.
Wyodrębnienie wierzycieli objętych układem częściowym i propozycje układowe
Wyodrębnienie wierzycieli objętych układem częściowym powinno odbyć się w oparciu
o obiektywne, jednoznaczne i uzasadnione ekonomicznie kryteria (art. 178 ust. 1 p.r.). Celem takiej
40