Rządowy projekt ustawy - Prawo restrukturyzacyjne

funkcjonowania programu pomocowego, organy te będą zobowiązane do badania zgodności
projektów pomocy z warunkami dopuszczalności pomocy, przy jednoczesnym zachowaniu zasady
indywidualnego podejścia przy rozpatrywaniu poszczególnych wniosków. Wprowadzenie programu
pomocowego zniesie obowiązek występowania do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów o opinie do projektów pomocy oraz wyeliminuje konieczność oceny projektu przez
KE, co z reguły wiąże się z długotrwałym procesem. Takie rozwiązanie jest korzystne zarówno
z punktu widzenia przedsiębiorców, jak i organów udzielających pomocy, gdyż skróci to i uprości
procedurę udzielania pomocy.
Zapewnienie małym i średnim przedsiębiorcom możliwości uzyskania pomocy bez długiego
oczekiwania na decyzję KE może stanowić o ich szybszym powrocie do rentowności, jak również
pozwoli zminimalizować ryzyko upadłości.
Wprowadzenie przepisów dotyczących udzielania pomocy publicznej na restrukturyzację
umożliwi stworzenie dla przedsiębiorców jasnych i przejrzystych zasad korzystania z pomocy
publicznej. Pozwoli to również na przyspieszenie procedur oraz zmniejszenie obciążeń
administracyjnych, a tym samym zwiększy efektywność takich postępowań.
Plan restrukturyzacyjny wraz z informacją dotyczącą pomocy publicznej zostanie doręczony
wierzycielowi, który ma udzielić pomocy – albo razem z kartą do głosowania przy samodzielnym
zbieraniu głosów (art. 211 p.r.), albo jeszcze przed wyznaczeniem zgromadzenia wierzycieli w celu
głosowania nad układem (art. 258 p.r.).
Dalsze postępowanie zależeć będzie od tego:
1)
czy w postępowaniu będzie w ogóle udzielana pomoc publiczna (czy zawieszane będą
jakiekolwiek egzekucje, czy w ogóle będą istnieć wierzytelności publicznoprawne
wobec dłużnika, które będą objęte układem);
2)
jeżeli tak, to czy wsparcie spełniać będzie test prywatnego wierzyciela albo test
prywatnego inwestora;
3)
jeżeli tak, to czy konieczna będzie zgoda na jej udzielenie (czy pomoc będzie
przekraczać limit dla pomocy de minimis, pomocy de minimis w rolnictwie lub
rybołówstwie).
Obowiązek oceny tych okoliczności spoczywać będzie na nadzorcy lub zarządcy w planie
restrukturyzacyjnym. Ostateczną decyzję będzie podejmował organ mający tej pomocy udzielić.
Jeżeli w postępowaniu nie będzie przewidywane udzielenie pomocy publicznej lub pomoc
publiczna mieścić się będzie w ramach pomocy de minimis, pomocy de minimis w rolnictwie lub
rybołówstwie, dany organ będzie głosował nad propozycjami układowymi, kierując się
możliwościami wykonania układu i powodzenia samej restrukturyzacji.
Jeżeli jednak w postępowaniu restrukturyzacyjnym planowane będzie udzielenie pomocy
publicznej, na udzielenie której potrzeba zgody właściwego organu (ponad próg pomocy de minimis,
pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie), wówczas organ mający udzielić pomocy
publicznej poinformuje o tym dłużnika, nadzorcę lub zarządcę oraz sędziego-komisarza, składając
opinię o możliwości udzielania takiej pomocy (art. 201 ust. 1 p.r.). W postępowaniu sanacyjnym
możliwe będzie wszczęcie procedury, w wyniku której przed głosowaniem nad propozycjami
układowymi zostanie uzyskana zgoda właściwego organu. W pozostałych postępowaniach, z uwagi na
ich krótki, zakładany czas trwania postępowań, wykluczona będzie możliwość przeprowadzenia
procedury uzyskiwania zgody właściwego organu na udzielenie pomocy przekraczającej próg pomocy
de minimis lub pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie. Z tego względu, po oświadczeniu
przez organ mający udzielić takiej pomocy, iż taka zgoda jest potrzebna, dłużnik będzie miał prawo
16

zgłosić nowe (zmienione) propozycje układowe (art. 201 ust. 2 p.r.), które będą zmierzały do tego,
aby:
1)
przyjęcie układu nie stanowiło pomocy publicznej, czyli zostanie uzyskany
pozytywny wynik testu prywatnego wierzyciela (np. zostanie zmniejszony poziom
redukcji zobowiązań publicznoprawnych, co sprawi, że kwota, którą ma otrzymać
dany organ na mocy wykonania układu, będzie większa niż możliwa do uzyskania
w upadłości),
albo
2)
łączna pomoc publiczna nie przekroczy limitu przewidzianego dla pomocy de minimis
lub pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.
Jeżeli dłużnik nie będzie w stanie złożyć nowych propozycji układowych zgodnie
z powyższymi zasadami, wówczas postępowanie zostanie umorzone albo dłużnik złoży uproszczony
wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego, w trakcie którego będzie mógł ubiegać się o taką
zgodę (art. 201 ust. 2 p.r.).
Po złożeniu nowych (zmienionych) propozycji układowych konieczne będzie powtórzenie
procedury analizowania dopuszczalności pomocy publicznej, co w szczególności oznacza, że nadzorca
sądowy lub zarządca będzie składał zmieniony plan restrukturyzacyjny (art. 202 zdanie pierwsze p.r.).
Plan ten będzie doręczany organowi mającemu udzielić pomocy, który ponownie oceni, czy
dłużnikowi udało się tak zmienić propozycje układowe, że nie będzie konieczna zgoda właściwego
organu. Jeżeli ocena będzie pozytywna, nastąpi przejście do procedury głosowania nad układem.
Jeżeli zdaniem organu udzielającego pomocy nadal potrzebna będzie zgoda właściwego organu,
wówczas postępowanie będzie umarzane albo dłużnik będzie mógł złożyć wniosek o otwarcie
postępowania sanacyjnego (art. 202 zdanie drugie p.r.), przy czym dłużnik nie będzie miał już kolejnej
szansy na złożenie nowych (poprawionych) propozycji układowych.
W każdej sytuacji, jeżeli układ przewiduje, że dłużnikowi ma zostać udzielona pomoc
publiczna, głosowanie nad układem będzie mogło się odbyć tylko wtedy, gdy na zgromadzeniu
wierzycieli zostanie przedłożona zgoda właściwego organu na udzielenie pomocy albo zostanie
wykazane, że zgoda taka nie jest wymagana (art. 118 ust. 4 p.r.).
W zwykłym toku postępowania wykazanie, że zgoda właściwego organu na udzielenie
pomocy nie jest konieczna, będzie wynikało z planu restrukturyzacyjnego i oświadczeń organów
mających udzielić pomocy publicznej. Jedynie w sytuacji gdy dłużnik zmieni propozycje układowe
w ostatniej chwili (np. na zgromadzeniu wierzycieli), wówczas dostępnymi dowodami będzie musiał
wykazać, iż nie ma przeszkód prawnych do poddania pod głosowanie zmienionych propozycji.
Podstawą odmowy zatwierdzenia układu przez sąd będzie ustalenie, że zatwierdzając układ,
doszłoby do udzielenia pomocy publicznej niezgodnie z przepisami, ze względu na brak wymaganej
zgody, ewentualnie innego rodzaju naruszenia prawa w tym zakresie (art. 163 ust. 1 p.r.).
II.7.2. Nowe finansowanie
Powszechnym problemem przedsiębiorców w kryzysie jest problem braku płynności
finansowej zarówno w toku postępowania sądowego (przed zawarciem układu), jak i w okresie
realizacji przyjętego układu. Dodatkowe finansowanie przedsiębiorstwa w kryzysie obarczone jest
zawsze większym ryzykiem, a jednocześnie często jest to jedyna droga do ochrony przedsiębiorstwa
przed upadłością. Z tych względów proponuje się, aby pożyczki i kredyty udzielane w toku
postępowania restrukturyzacyjnego miały uprzywilejowaną pozycję.

Przede wszystkim, w przypadku nieudanej restrukturyzacji i ogłoszenia upadłości,
wierzytelności z tytułu kredytów i pożyczek jako należności powstałe po otwarciu postępowania
17

restrukturyzacyjnego będą uprzywilejowane i zaspokajane w pierwszej kategorii – art. 342 ust. 1 pkt 1
p.u.n. w nowym brzmieniu.
Uprzywilejowanie to będzie dotyczyło wszystkich podmiotów udzielających kredytów
i pożyczek. Warunkiem skorzystania z tego uprzywilejowania będzie ogłoszenie upadłości
bezpośrednio po zakończeniu lub umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego (tj. na skutek
uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości), tak aby dłużnik nie miał żadnej możliwości
pozbywania się majątku ze szkodą dla wierzycieli. Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości
będzie mógł złożyć również wierzyciel. Ustanowione na rzecz tych kredytów i pożyczek
zabezpieczenie nie będzie mogło być uznane za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.

Złożenie planu restrukturyzacyjnego umożliwi potencjalnemu podmiotowi mającemu udzielić
wsparcia (np. preferencyjnego kredytu) uzyskanie informacji o celu, na jaki ma być wykorzystane
wsparcie finansowe oraz o możliwości naprawy przedsiębiorstwa, a w efekcie – o szansach
odzyskania udzielonego wsparcia. Na zaciągnięcie kredytu, pożyczki i ustanowienie zabezpieczenia
konieczna będzie zgoda rady wierzycieli.
Po uzyskaniu zgody rady wierzycieli będzie można zawrzeć umowę z dłużnikiem, a gdy
będzie odebrany zarząd – z zarządcą, ustanowić zabezpieczenia i wypłacić środki z kredytu. Powyższa
procedura będzie miała na celu zapewnienie płynności i rozpoczęcie restrukturyzacji zanim jeszcze
wierzyciele podejmą decyzję co do przyjęcia układu.
II.7.3. Zbieg postępowań

Wniosek restrukturyzacyjny będzie mógł złożyć wyłącznie dłużnik (z wyjątkami
przewidzianymi w ustawie).
Zasadą będzie, że w przypadku zgłoszenia wniosku restrukturyzacyjnego i wniosku
o ogłoszenie upadłości sąd w pierwszej kolejności rozpozna wniosek restrukturyzacyjny (art. 12
ust. 1 p.r.). Taka regulacja wynika z tego, że zwykle ogłoszenie upadłości wyklucza albo utrudnia
przeprowadzenie restrukturyzacji i zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika.

Sąd restrukturyzacyjny niezwłocznie po uzyskaniu wiedzy o wniosku o ogłoszenie upadłości
będzie zawiadamiał sąd upadłościowy o złożeniu wniosku restrukturyzacyjnego (art. 12 ust. 2 p.r.).
Sąd upadłościowy będzie wstrzymywał się z rozpoznaniem wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu
prawomocnego rozpoznania wniosku restrukturyzacyjnego, chyba że sprzeciwiać się temu będzie
interes ogółu wierzycieli (art. 13 ust. 1 i 2 p.r.).
W sytuacji gdy sąd upadłościowy uzna, że interes ogółu wierzycieli wyklucza wstrzymanie się
z rozpoznaniem wniosku o ogłoszenie upadłości, wówczas wyda postanowienie o przejęciu sprawy
restrukturyzacyjnej do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (art. 13 ust. 2 zdanie drugie p.r.). Po
przejęciu sprawy restrukturyzacyjnej sąd upadłościowy będzie mógł ocenić zarówno realność układu,
jak i prognozowany stopień zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym
i porównać go z tym, który możliwy jest do uzyskania w postępowaniu upadłościowym. Ponadto,
np. w sytuacji gdy dłużnik celowo będzie zwlekać ze złożeniem wniosku restrukturyzacyjnego i złoży
go w trakcie rozpoznawania przez sąd upadłościowy wniosku o ogłoszenie upadłości, co mogłoby
doprowadzić do znacznego opóźnienia wydania orzeczenia w przedmiocie ogłoszenia upadłości, sąd
upadłościowy będzie mógł wydać orzeczenie w przedmiocie ogłoszenia upadłości bez konieczności
wydawania postanowienia o przejęciu sprawy restrukturyzacyjnej do wspólnego rozpoznania, pod
warunkiem że podstawy restrukturyzacji przedstawione przez dłużnika we wniosku
restrukturyzacyjnym będą znane sądowi upadłościowemu.
Jeżeli już zostanie ogłoszona upadłość dłużnika, sąd wstrzyma wydanie postanowienia
w przedmiocie zatwierdzenia układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo postanowienia
18

o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego do czasu uprawomocnienia się postanowienia
o ogłoszeniu upadłości (art. 14 p.r.). Jeżeli postanowienie o ogłoszeniu uprawomocni się,
postępowania restrukturyzacyjne będą podlegały umorzeniu. W sytuacji gdy, na skutek uchylenia
postanowienia o ogłoszeniu upadłości przez sąd drugiej instancji, dojdzie do przekazania sprawy do
ponownego rozpoznania, możliwe będzie ponownie rozpoznanie w pierwszej kolejności wniosku
restrukturyzacyjnego, o ile nie będą zachodziły szczególne okoliczności, o których mowa była
powyżej.
Mimo że, co do zasady, niedopuszczalne jest wszczęcie kolejnego postępowania
restrukturyzacyjnego, jeżeli wcześniejsze postępowanie restrukturyzacyjne nie zostało zakończone lub
prawomocnie umorzone (art. 190 p.r.), to wszczęcie kolejnego postępowania restrukturyzacyjnego
będzie możliwe w przypadku postępowań dotyczących układów częściowych, jeżeli objęci będą nimi
różni wierzyciele. Z kolei w toku postępowania sanacyjnego dopuszczalne będzie złożenie wniosku
o zatwierdzenie układu częściowego lub wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania
układowego, w którym ma być zawarty układ częściowy, pod warunkiem że wierzyciele objęci
układem częściowym będą wierzycielami nieobjętymi układem z mocy prawa ani nie wyrażą zgody
w postępowaniu sanacyjnym na objęcie ich układem.

Powyższe wyjątki umożliwią elastyczne porozumienie się ze wszystkimi wierzycielami
i pełniejsze osiągnięcie celów postępowania restrukturyzacyjnego.

Nie będzie można ogłosić upadłości przedsiębiorcy w okresie od otwarcia postępowania
restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia (art. 9a p.u.n. w nowym
brzmieniu).
II.8.
Rozwiązania szczegółowe według systematyki ustawy – Prawo restrukturyzacyjne
Część I. Przepisy ogólne o postępowaniach restrukturyzacyjnych i ich skutkach
Tytuł I. Przepisy ogólne
Dział I. Przepisy wstępne

Projekt przewiduje, że p.r. będzie regulowało zasady zawierania przez dłużnika
niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością układu z wierzycielami, jak również skutki
zawartego układu, oraz zasady przeprowadzania działań sanacyjnych zmierzających do przywrócenia
dłużnikowi niewypłacalnemu lub zagrożonemu niewypłacalnością zdolności do wykonywania
zobowiązań (art. 1 p.r.). Cele i rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych wraz ze wskazaniem ich
wzajemnych relacji zostały określone w art. 2 i art. 3 ustawy.
Z uwagi na fakt, że postępowania restrukturyzacyjne wymagają aktywności ze strony dłużnika
oraz jego zaangażowania, projekt przewiduje, że zasadniczo będą one mogły być wszczęte tylko na
wniosek dłużnika (art. 4 p.r.).
Dział II. Podstawy otwarcia postępowania

Projekt przewiduje, że postępowania restrukturyzacyjne będą mogły być prowadzone wobec
dłużników zagrożonych niewypłacalnością oraz wobec dłużników niewypłacalnych. Nie przewiduje
się przy tym przesłanek negatywnych odnoszących się wyłącznie do zachowania dłużnika.
Jednocześnie każdorazowo sąd będzie mógł odmówić otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego,
jeżeli jego otwarcie zmierzałoby do pokrzywdzenia wierzycieli (art. 8 ust. 1 p.r.). Jest to jednocześnie
jedyna podstawa odmowy otwarcia postępowania wspólna dla wszystkich rodzajów postępowań
restrukturyzacyjnych.
Sąd odmówi otwarcia postępowania układowego lub sanacyjnego, gdy nie została
uprawdopodobniona zdolność dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania
19

i zobowiązań powstałych po jego otwarciu (art. 8 ust. 2 p.r.). Wynika to z założenia, że dłużnik nie
może prowadzić postępowania zmierzającego do zawarcia układu kosztem „nowych” wierzycieli. Jest
on zobowiązany do bieżącego ponoszenia kosztów postępowania oraz zaspokajania zobowiązań
powstałych po jego otwarciu. Podstawa ta nie występuje w przyspieszonym postępowaniu
układowym, gdyż tam dłużnik wraz z wnioskiem o otwarcie postępowania składa zaliczkę na koszty
postępowania. Nie oznacza to przy tym, że w toku przyspieszonego postępowania układowego dłużnik
może nie regulować zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania. Gdyby doszło do takiej
sytuacji, mogłoby to być podstawą odmowy zatwierdzenia układu (art. 163 ust. 1 p.r.).
Sąd odmówi otwarcia przyspieszonego postępowania układowego, gdy suma spornych
wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności
uprawniających do głosowania nad układem (art. 3 ust. 3 pkt 2 p.r.).
Sąd odmówi otwarcia postępowania układowego, gdy nie ma przeszkód do otwarcia
przyspieszonego postępowania układowego (art. 3 ust. 4 pkt 2 p.r.).
Nie wymaga odrębnego regulowania w prawie krajowym zasada, że sąd powinien również
odmówić otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wówczas, gdy w innym państwie
członkowskim, zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r.
w sprawie postępowania upadłościowego (dalej „rozporządzenie nr 1346/2000) zostało wszczęte
główne postępowanie upadłościowe (w rozumieniu art. 3 ust. 1 rozporządzenia). W takiej sytuacji
wyłącznie ww. rozporządzenie określa dopuszczalność wszczynania w pozostałych państwach
członkowskich wtórnych postępowań upadłościowych.
Dział III. Plan restrukturyzacyjny

Powodzenie restrukturyzacji w dużym stopniu zależy od właściwego zaplanowania działań
naprawczych. Szczególnie małe i średnie przedsiębiorstwa niejednokrotnie nie przygotowują żadnych
planów restrukturyzacji i działają wyłącznie doraźnie, co wyklucza racjonalizowanie poszczególnych
czynności oraz monitorowanie efektów.
Znaczenie planów restrukturyzacyjnych widoczne jest zarówno przy ubieganiu się
o udzielenie pomocy publicznej, jak i przy pozyskiwaniu dodatkowego finansowania, tak w postaci
kredytów i pożyczek, jak też przy pozyskiwaniu strategicznych inwestorów. Również postawa
wierzycieli i ich gotowość do akceptacji propozycji układowych w dużej mierze zależą od
umiejscowienia układu w szerokim tle różnorodnej i zaplanowanej restrukturyzacji. Zgoda na
odroczenie płatności na pewien okres będzie naturalna, gdy wierzyciel w planie restrukturyzacyjnym
zobaczy planowane działania dłużnika i sposób wykorzystania czasu udzielonego mu przez
wierzycieli. Z tego względu plan restrukturyzacyjny będzie stanowił naturalne uzasadnienie
propozycji układowych (projekt odchodzi od obowiązku odrębnego uzasadniania propozycji
układowych). W końcu też plan restrukturyzacyjny umożliwia późniejszą kontrolę jego wykonania
i dzięki temu monitorowanie możliwości wykonania układu. Projekt przewiduje bowiem, że w okresie
wykonywania układu nadzorca układu w swoich sprawozdaniach będzie opisywał postępy w realizacji
tego planu.
W postępowaniu o zatwierdzenie układu dłużnik składać będzie wraz z wnioskiem plan
restrukturyzacyjny sporządzony przez nadzorcę układu (art. 217 ust. 2 pkt 16 p.r.), choć sam plan
będzie musiał być przygotowany wcześniej w celu ustalenia charakteru wsparcia udzielanego przez
podmioty publicznoprawne, co z kolei może spowodować konieczność doręczania planu
restrukturyzacyjnego wraz z propozycjami układowymi podmiotom, które takiej pomocy mają
udzielić.

13) Dz. Urz. UE L 160 z 30.06.2000, s. 1, ze zm.
20