Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

przyznawał kompetencję Ministrowi Sprawiedliwości do przekazania jednemu lub kilku
sądom rejonowym rozpoznawania spraw w elektronicznym postępowaniu
upominawczym oraz w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu
tytułowi egzekucyjnemu. Umożliwi to utworzenie, w zależności od potrzeb, jednego lub
kilku wyspecjalizowanych sądów prowadzących elektroniczne postępowania w tych
sprawach.
5. Bankowe tytuły egzekucyjne wydane na podstawie dotychczasowych przepisów
będą zaopatrywane w klauzule wykonalności na dotychczasowych zasadach. Nadanie
klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika bankowym tytułom
egzekucyjnym stwierdzającym roszczenie, które powstało przed dniem 20 stycznia
2005 r., również będzie dokonywane według przepisów dotychczasowych. Te regulacje
pozwolą wprowadzić nowy typ postępowania elektronicznego bez problemów
związanych z odmiennymi warunkami nadawania klauzuli tytułom w tradycyjnej
postaci.

IV. Zmiany stanowiące konsekwencję wyroku wydanego przez TSUE dnia 19 grudnia
2012 r. w sprawie „Alder et Alder”
1. Zmiany w art. 6103 i art. 62612 k.p.c. zmierzają do usunięcia sprzeczności między
treścią tych regulacji a przepisem art. 18 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
ustanawiającym zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową oraz
przepisem art. 1 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. dotyczącego doręczania w państwach członkowskich
dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych
(„doręczanie dokumentów”) oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE)
nr 1348/2000 (Dz. Urz. UE L 324 z dnia 10.12.2007). Stanowią one konsekwencję
wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w dniu
19 grudnia 2012 r. wyroku w sprawie „Alder et Alder”.
2. Temu samemu celowi służą zmiany w przepisach dotyczących doręczeń,
zamieszczonych w ustawie o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy
prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 39 ust. 3) oraz ustawie – Prawo upadłościowe
i naprawcze (art. 380 ust. 1). Ponieważ przepisy tej pierwszej ustawy mają zastosowanie
również do postępowań karnych i administracyjnych, będących poza zakresem
zastosowania rozporządzenia nr 1393/2007, zasadne jest ograniczenie wprowadzenia
zmian tylko w takim zakresie, w jakim są one konieczne.
43
Jednocześnie należy mieć na uwadze, że zakres pojęcia „sprawa cywilna” w rozumieniu
rozporządzenia nr 1393/2007 nie pokrywa się z jego rozumieniem na gruncie prawa
krajowego (niektóre rodzaje spraw, które w polskim systemie prawnym rozpoznawane
są przez sądy administracyjne, mogą być uznane za sprawy cywilne w rozumieniu
rozporządzenia, czego pośrednim potwierdzeniem jest przepis art. 22 pkt 4
rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji
i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych
i handlowych (Dz. Urz. UE L 12 z 16.01.2001, s. 1) (i odpowiadający mu art. 24 pkt 4
nowego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1215/2012 z dnia
12 grudnia 2012 r. (Dz. Urz. UE L 351 z 20.12.2012, s. 1) regulujący jurysdykcję
w sprawach dotyczących własności przemysłowej w przedmiocie naruszenia lub
ważności patentu). Dlatego też jedynym możliwym sposobem dostosowania polskich
regulacji dotyczących pełnomocnika do doręczeń jest odwołanie się do rozporządzenia
nr 1393/2007.
3. Powyższe względy uzasadniają wprowadzenie zmian w ustawie – Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W wielu ustawach z zakresu prawa
administracyjnego i podatkowego ustawodawca zdecydował się równoważnie traktować
uprawnienia i obowiązki materialno-prawne podmiotów mających obywatelstwo,
siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii
Europejskiej oraz Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym – np. art. 1 ustawy z dnia 18 marca 2008 r.
o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich
Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 63, poz. 394), art. 64 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia
2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94, z późn. zm.), art. 55 ust. 2
ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. − Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696,
z późn. zm.) oraz art. 5 ust. 13 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U.
z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.). Nie jest zatem zasadne różnicowanie
uprawnień tych podmiotów w zakresie procedury stosowanej przed sądami
administracyjnymi. Proponowana zmiana art. 83 § 3 ustawy – Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi zmierza do zrównania skutków złożenia pisma
procesowego w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w Polsce i placówce
pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie
członkowskim Unii Europejskiej (w rozumieniu art. 2 pkt 13 dyrektywy 97/67/WE
44
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad
rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług
– Dz. Urz. UE L 15 z 21.01.1998, s. 14) oraz Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie
członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. W obu przypadkach oddanie pisma
będzie równoznaczne z wniesieniem go do sądu. Projektowany przepis art. 83 § 3
ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uwzględnia zmiany
wprowadzone ustawą z dnia 23 listopada 2012 r. − Prawo pocztowe (Dz. U. poz. 1529).
Ustawa ta dostosowała przepisy krajowe do wskazanej wyżej dyrektywy, ale nie
odnosiła się do sprzeczności przepisu art. 83 § 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi z postanowieniami Traktatu.
W tym samym celu przewiduje się ograniczenie zakresu zastosowania art. 299 ustawy –
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (nakazującego wskazanie
pełnomocnika dla doręczeń) do sytuacji, w której strona ma miejsce zamieszkania,
zwykłego pobytu lub siedzibę w państwie, które nie jest członkiem Unii Europejskiej,
Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia
o Wolnym Handlu (EFTA) − strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
Wzorcem regulacji jest tu przepis art. 11355 k.p.c. W rezultacie w stosunkach między
sądem polskim a stroną mającą miejsce zamieszkania, zwykłego pobytu lub siedzibę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa członkowskiego Unii
Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego
Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym konieczne będą tzw. efektywne doręczenia zarówno wówczas, gdy
będzie to pierwsze doręczenie (doręczenie skargi lub wniosku), jak i kolejne doręczenia
w toku postępowania.
Tylko w niektórych sprawach sądowoadministracyjnych do doręczeń tych znajdą
zastosowanie przepisy rozporządzenia nr 1393/2007 − np. z treści art. 22 pkt 4
rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001, dotyczącego jurysdykcji wyłącznej w sprawach,
których przedmiotem jest rejestracja lub ważność patentów, znaków towarowych,
wzorów i modeli, jak również podobnych praw wymagających zgłoszenia lub
zarejestrowania, wynika, że sprawy rejestrowe z zakresu własności przemysłowej są
w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 sprawami cywilnymi. Nie ulega
zatem wątpliwości, że pojęcie „sprawy cywilnej” jest pojęciem, które powinno się
interpretować w oderwaniu od znaczenia tego pojęcia w prawie krajowym. Trzeba mieć
45
jednak na uwadze, że ani w treści tego rozporządzenia, ani w dotychczasowym
orzecznictwie TSUE nie zdefiniowano pojęcia „sprawy cywilnej” i pojęcia „sprawy
administracyjnej”. Mimo to, nie jest jednak właściwe stosowanie w sprawach
rozpoznawanych przez sądy administracyjne różnych zasad doręczania dokumentów
sądowych w zależności od wcześniejszego ustalenia, czy dana sprawa ma charakter
administracyjny czy też cywilny w rozumieniu prawa UE.
Konieczne było więc wskazanie w proponowanym brzmieniu art. 299 § 1 ustawy –
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi doręczenia za pośrednictwem
poczty jako podstawowego sposobu doręczania pism w postępowaniu
sądowoadministracyjnym. Tego typu doręczenie jest bowiem najbardziej bezpośrednie
i najszybsze. Dowodem stwierdzającym fakt doręczenia pisma będzie w takim
przypadku zwrotne poświadczenie odbioru, którego wzór określa Regulamin poczty
listowej Światowego Związku Pocztowego sporządzony w Bernie dnia 28 stycznia
2005 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 108, poz. 744) oraz Regulamin dotyczący paczek
pocztowych Światowego Związku Pocztowego sporządzony w Bernie dnia 28 stycznia
2005 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 108, poz. 745).
Z powyższymi zmianami związana jest też nowelizacja ustawy z dnia 10 stycznia
2014 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (art. 20 projektu). Ustawa ta
wprowadza bowiem zmiany w art. 299 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi, które mają wejść w życie w lutym 2017 r.

V.
Ustawa − Prawo o notariacie
Projekt przewiduje rozszerzenie funkcjonalności Rejestru Spadkowego o ujawnienie
postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku, postanowień uchylających lub
zmieniających postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku oraz postanowień
uchylających akty poświadczenia dziedziczenia (art. 95h1 ustawy − Prawo o notariacie).
Obecnie funkcjonujący rejestr jest niekompletny, gdyż nie obejmuje wymienionych
wyżej postanowień. Ujawnianie takich postanowień przewiduje się w Rejestrze
Spadkowym prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną.

46
VI. Elektroniczne bazy danych o pełnomocnikach, prokuratorach i radcach
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
Aktualnie bazy zawodowych pełnomocników są prowadzone przez organy korporacji
zawodowych we własnym zakresie, a niektóre z nich są udostępniane przez Internet.
Nie posiadają one jednak doniosłości w postępowaniu sądowym, z powodu braku
regulacji dotyczących wiarygodności tych baz, w tym gwarancji ich stałego
aktualizowania. Szczególna rola baz danych ujawni się w postępowaniach sądowych
wszczynanych wyłącznie drogą elektroniczną, gdyż umożliwią one automatyczną
weryfikację pełnomocników zawodowych. W tradycyjnych postępowaniach bazy te
będą mogły również odegrać istotną rolę, gdyż umożliwią one szybkie zasięgnięcie
potrzebnych informacji za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
Zmiany te zostaną zamieszczone w następujących aktach prawnych:
1) ustawa z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2014 r. poz. 635);
2) ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 637);
3) ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270,
poz. 1599, z późn, zm.);
4) ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. z 2011 r.
Nr 155, poz. 925);
5) ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych
pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r. poz. 134);
6) ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U.
z 2013 r. poz. 1150, z późn. zm.).
Obowiązek utworzenia bazy danych będzie spoczywał na:
1) Naczelnej Radzie Adwokackiej – w zakresie danych o adwokatach i aplikantach
adwokackich oraz prawnikach zagranicznych;
2) Krajowej Radzie Radców Prawnych – w zakresie danych o radcach prawnych,
aplikantach radcowskich oraz prawnikach zagranicznych;
3) Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej – w zakresie danych
o rzecznikach patentowych i aplikantach rzecznikowskich;
4) Prezesie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa – w zakresie danych o radcach
i starszych radcach Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;
5) Prokuratorze Generalnym – w zakresie danych o prokuratorach i asesorach
prokuratorskich.
47