Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

pozwu będzie podlegała uzupełnieniu w trybie art. 50537 k.p.c. (pod rygorem umorzenia
postępowania).
Ad 3)
Aktualne brzmienie przepisu art. 50537 k.p.c. wywołuje wątpliwości co do
zakresu braków formalnych sprzeciwu podlegających uzupełnieniu po przekazaniu
sprawy przez e-sąd oraz konsekwencji procesowych nieuzupełnienia tych braków.
Podobnie jak w przypadku pozwu, uzupełnieniu będzie podlegał jedynie brak
dokumentu wykazującego umocowanie zgodnie z art. 68 § 1 k.p.c. oraz brak
pełnomocnictwa. Przewodniczący będzie wzywał do ich złożenia w terminie
dwutygodniowym od daty doręczenia wezwania. W razie nieusunięcia powyższych
braków sprzeciwu, sąd odrzuci sprzeciw, a po uprawomocnieniu się tego
postanowienia, zawiadomi o tym e-sąd. Podobnie jak w tradycyjnym postępowaniu
upominawczym, odrzucenie sprzeciwu będzie oznaczało, że nakaz zapłaty pozostaje
w mocy.
Pozostałe zmiany przepisów dotyczących elektronicznego postępowania
upominawczego mają charakter porządkujący i są związane z przeniesieniem
niektórych regulacji do ogólnych przepisów o procesie.
F. Zmiany dotyczące postępowania klauzulowego oraz zaświadczenia europejskiego
tytułu egzekucyjnego
1. Projekt przewiduje zmiany przepisów dotyczących zakresu kognicji organów
procesowych w postępowaniu klauzulowym. Celem tych zmian jest wyeliminowanie
wątpliwości dotyczących właściwości funkcjonalnej sądu pierwszej instancji do nadania
klauzuli wykonalności orzeczeniu wydanemu w prawomocnie zakończonym
postępowaniu oraz wyłączenie z zakresu właściwości funkcjonalnej sądu drugiej
instancji spraw o nadanie klauzuli wykonalności w przypadkach, o których mowa
w art. 7781, art. 786, art. 787, art. 7871, art. 788 i art. 789 k.p.c. Projektowany przepis
art. 781 § 11 k.p.c. w sposób jednoznaczny określi zakres kompetencji referendarza
sądowego w postępowaniu klauzulowym, wskazując, że może on wykonywać
wszystkie czynności w sprawach o nadanie klauzuli wykonalności tytułom
egzekucyjnym wymienionym w art. 777 § 1 k.p.c., nie wyłączając nadawania klauzuli
wykonalności na rzecz lub przeciwko innej osobie niż osoba uprawniona lub
obowiązana według treści tytułu egzekucyjnego (tzw. klauzule konstytutywne).
Zgodnie z projektowanym art. 795 § 3 k.p.c. sąd drugiej instancji, uwzględniając
zażalenie wierzyciela na postanowienie o odmowie nadania klauzuli wykonalności
23
w przypadkach, o których mowa w art. 7781, art. 786, art. 787, art. 7871, art. 788
i art. 789 k.p.c., lub tytułowi egzekucyjnemu niebędącemu orzeczeniem sądu lub
referendarza sądowego, nie może wydać orzeczenia reformatoryjnego.
W wymienionych przypadkach sąd drugiej instancji uchyli zaskarżone postanowienie
i przekaże wniosek do ponownego rozpoznania, jeżeli stwierdzi, że zachodzą podstawy
do nadania klauzuli wykonalności.
2. Projektowane przepisy utrzymują zasadę, że postępowanie klauzulowe jest
wszczynane na wniosek wierzyciela. Według przepisu art. 782 § 1 zd. 3 k.p.c., nadanie
klauzuli wykonalności z urzędu będzie ograniczone do tytułu wydanego
w postępowaniu, które zostało lub mogło być wszczęte z urzędu, a także innemu
tytułowi w części, w jakiej obejmuje grzywnę lub karę pieniężną orzeczoną
w postępowaniu cywilnym lub przysługujące Skarbowi Państwa koszty sądowe
w sprawach cywilnych. Projektowana regulacja odstępuje od nadawania z urzędu
klauzuli wykonalności nakazom zapłaty wydanym w elektronicznym postępowaniu
upominawczym, gdyż aktualne rozwiązanie w sposób nieuzasadniony różnicuje nakazy
zapłaty wydane w tym postępowaniu i nakazy wydane w postępowaniu nakazowym
i upominawczym.
3. Przepisy art. 783, art. 7941, art. 7942 i art. 795 zostały znowelizowane ustawą z dnia
7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. poz. 293).
Zmiany tych przepisów zaproponowane w niniejszym projekcie służą jedynie
dostosowaniu tych regulacji do projektowanych rozwiązań (zwłaszcza dotyczących
wprowadzenia elektronicznego bankowego tytułu egzekucyjnego). W tym też celu
wprowadza się przepis art. 783 § 4, który będzie jednoznacznie przesądzał o tym, że
postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, który jest
orzeczeniem sądu lub referendarza sądowego wydanym w postaci elektronicznej albo
bankowym tytułem egzekucyjnym, będzie pozostawiane wyłącznie w systemie
teleinformatycznym, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 7781, art. 787,
art. 7871, art. 788 i art. 789.
4. Zachodzi konieczność szczegółowego uregulowania kwestii wydawania
zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego w przypadku orzeczeń zapadłych
w elektronicznym postępowaniu upominawczym (art. 7952a i art. 7955 § 1). Zaistniały
problem jest konsekwencją sporządzania nakazów zapłaty w tym postępowaniu
w postaci elektronicznej. „Elektroniczny” nakaz zapłaty nie ma żadnego, równie
doniosłego, „papierowego” odzwierciedlenia. Istnieją jedynie wydruki takich nakazów,
24
które w zasadzie może sporządzić nie tylko sąd, ale każdy, kto ma stosowny dostęp do
„elektronicznego” nakazu zapłaty. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego wydruk
ten określają mianem „dokumentu uzyskanego z systemu teleinformatycznego
umożliwiającego weryfikację istnienia i treści tytułu egzekucyjnego”. Wydruk ten nie
jest odpisem. Nie zawiera zatem żadnych pieczęci lub podpisów. Co więcej, nie ma
w ogóle możliwości wydania odpisów. Kwestia ta jest oczywista w obrocie krajowym,
jednak może powstać wątpliwość, czy każdy sąd w obrocie zagranicznym jest równie
zaawansowany technologicznie. Poczyniono istotne odstępstwo od modelowej zasady
wyłącznej mocy prawnej „elektronicznego” orzeczenia przez umożliwienie
sporządzenia jego „papierowego” odpisu. Rozwiązanie takie wprawdzie utrudni pracę
sądów, jednak z uwagi na niewielką liczbę wniosków o wydanie zaświadczenia
europejskiego tytułu egzekucyjnego w tego typu sprawach, nie powinno ono stanowić
znaczącego obciążenia.
G. Informatyzacja postępowania egzekucyjnego
1. Projektuje się rozszerzenie możliwości korzystania z drogi elektronicznej
i doręczeń elektronicznych w postępowaniu egzekucyjnym. Aktualnie złożenie pisma
drogą elektroniczną jest możliwe wyłącznie w zakresie wniosku o wszczęcie egzekucji
na podstawie nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu
upominawczym. Przepisy części I Kodeksu dotyczące pośrednictwa systemu
teleinformatycznego i doręczeń elektronicznych znajdą odpowiednie zastosowanie
również w postępowaniu egzekucyjnym (art. 13 § 2 k.p.c.). Projektowany przepis
art. 760 k.p.c. wskazuje zaś, że przepisy szczególne mogą przewidywać, iż pisma
(wnioski i oświadczenia) mogą być składane wyłącznie za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego. Chodzi tu, między innymi, o przepisy dotyczące licytacji
elektronicznej i zajęcia rachunku bankowego. Przepis ten pozwala również na
dokonanie wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego
(podobnie jak w postępowaniu rozpoznawczym).
2. Projektowane przepisy art. 8791 i nast. k.p.c. (rozdział 3) wprowadzają
tzw. licytację elektroniczną. Regulacje zawarte w tym rozdziale zmierzają do
zwiększenia efektywności sprzedaży zajętych ruchomości, przy jednoczesnym
zachowaniu gwarancji procesowych. Do licytacji elektronicznej znajdą zastosowanie
przepisy o zwykłej („tradycyjnej”) licytacji, z zastrzeżeniem projektowanych zmian.
Licytacja elektroniczna będzie przeprowadzana na wniosek wierzyciela, zgłoszony
25
przed wyznaczeniem terminu licytacji lub wraz z wnioskiem o wyznaczenie terminu
drugiej licytacji. Będzie ona dopuszczalna tylko wtedy, gdy zajęte ruchomości zostały
oddane pod dozór osobie innej niż dłużnik. Warunek ten jest uzasadniony potrzebą
ochrony interesów nabywcy licytacyjnego przed takimi działaniami dłużnika, które
mogłyby uniemożliwić lub utrudnić wydanie sprzedanej rzeczy.
3. Sprzedaż w drodze licytacji elektronicznej będzie dokonywana za pośrednictwem
dedykowanego systemu teleinformatycznego obsługującego takie licytacje. Dostęp do
niego będzie zapewniony w każdym sądzie rejonowym. Obwieszczenia o licytacji
komornik będzie zamieszczał także w tym systemie. Przystępujący do przetargu będzie
mógł złożyć rękojmię za pośrednictwem systemu albo bezpośrednio komornikowi, przy
czym fakt jej uiszczenia komornik potwierdzi w systemie. Komornik udzieli przybicia
natychmiast po zakończeniu licytacji tej osobie, która w chwili zakończenia licytacji
zaofiarowała najwyższą cenę. Przybicie będzie dokonywane w systemie
teleinformatycznym. Zawiadomienie o przybiciu będzie doręczane licytantom
elektronicznie. Oświadczenie nabywcy (któremu udzielono przybicia) o zrzeczeniu się
nabycia ruchomości w trybie art. 870 § 3 k.p.c. będzie mogło być złożone wyłącznie
drogą elektroniczną. Zgodnie z proponowanym art. 8799 k.p.c., nabywca będzie
zobligowany uiścić cenę nabycia do godziny piętnastej dnia następnego po
zawiadomieniu o udzieleniu przybicia. Jeżeli ten dzień przypada w sobotę lub dzień
ustawowo wolny od pracy, to cena powinna być uiszczona w następnym dniu po dniu
lub dniach wolnych od pracy. Cena ta będzie uiszczana za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego obsługującego licytację albo w sposób tradycyjny. W razie
nieuiszczenia tej ceny, komornik wyznaczy ponowną licytację na warunkach pierwszej
(art. 872 § 2 zd. 2 k.p.c. w zw. z projektowanym art. 8791 k.p.c.). System
teleinformatyczny obsługujący licytacje elektroniczne będzie wykorzystywany również
do nielicytacyjnych form sprzedaży (art. 864 § 2, art. 8641, art. 865 § 1, art. 8661
oraz art. 8662 § 1 i 2 k.p.c.).
4. Projektowany przepis art. 87911 k.p.c. upoważnia Ministra Sprawiedliwości do
wydania rozporządzenia, w którym określi tryb przeprowadzenia sprzedaży w drodze
licytacji elektronicznej, a ponadto sposób wykorzystania systemu teleinformatycznego
obsługującego licytację elektroniczną do pozalicytacyjnych form sprzedaży.
5. Konsekwencją wprowadzenia przepisów dotyczących licytacji elektronicznej było
uzupełnienie niektórych przepisów o licytacji tradycyjnej. Projekt przewiduje też
zamieszczenie wytycznych w upoważnieniu zawartym w art. 868 k.p.c.
26
6. Koncepcja elektronicznego zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego stanowi
realizację postulatów komorników sądowych i banków zmierzających do usprawnienia
wymiany informacji związanych z wykonywaniem takiego zajęcia. Wykorzystanie
systemu teleinformatycznego umożliwi tanią i szybką realizację tych czynności. Przepis
art. 8935 k.p.c. przewiduje zatem, że zawiadomienia i powiadomienia dokonywane
między komornikiem a bankiem w trakcie realizacji tego zajęcia będą składane
wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego takie zajęcia.
Jednocześnie projekt wprowadza zmianę w art. 889 § 1 pkt 1 k.p.c. polegającą na
rezygnacji z odrębnego wymieniania oddziału banku jako podmiotu, któremu komornik
doręcza zawiadomienie o zajęciu.
7. Analogiczną regulację proponuje się w art. 86b ustawy o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji. Umożliwi ona realizację zajęć dokonywanych przez
administracyjne organy egzekucyjne za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
8. W przepisach ustawy – Prawo bankowe proponuje się natomiast wprowadzenie
przepisów art. 112c i art. 112d, które wprowadzają obowiązek prowadzenia systemu
teleinformatycznego obsługującego zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego.
Banki oraz przedstawicielstwa banków zagranicznych będą zobligowane do
posługiwania się wyłącznie tym systemem przy tych czynnościach. Szczegółowe
wymagania dotyczące trybu identyfikacji banku w systemie teleinformatycznym,
sposób posługiwania się podpisem elektronicznym na potrzeby autoryzacji treści
przesyłanych w tym systemie oraz szczegółowy tryb doręczania korespondencji za jego
pośrednictwem zostaną określone w rozporządzeniu wydanym na podstawie
projektowanego art. 112d ust. 3 ustawy – Prawo bankowe.
9. Zmiany w art. 39 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji pozwolą na
zaliczenie kosztów dostępu do powyższego systemu teleinformatycznego do wydatków
egzekucyjnych.
10. Kolejna grupa przepisów służy wprowadzeniu obligatoryjnych doręczeń
elektronicznych. Chodzi o pisma doręczane przez komornika sądowego
administracyjnym organom egzekucyjnym oraz organom podatkowym. Również
organy te będą obowiązane doręczać elektronicznie pisma komornikom sądowym
i sobie nawzajem. Pisma te będą doręczane z użyciem środków komunikacji
elektronicznej.
27