Rządowy projekt ustawy o Służbie Więziennej

Art. 272. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 10 ust. 3
i 4, art. 15 ust. 4, art. 17 pkt 3 i 5, art. 23 ust. 2, art. 24 ust. 3, art. 25, art. 26 ust. 2 i 3, art. 34
ust. 4, art. 68a ust. 9, art. 69 ust. 4 i 5, art. 71, art. 72 ust. 4, art. 74 ust. 2, art. 84 ust. 2, art. 96
ust. 4, art. 98, art. 100 ust. 3, art. 106 ust. 3 i 4, art. 107 ust. 3, art. 109 ust. 2, art. 123 ust. 3
ustawy, o której mowa w art. 273, zachowują moc do czasu wejścia w życie przepisów
wykonawczych wydanych na podstawie art. 16, art. 22 ust. 2, art. 25 ust. 2, art. 35 ust. 4,
art. 36 ust. 3, art. 38 ust. 5, art. 54, art. 55 ust. 4, art. 56 ust. 3, art. 57 ust. 3, art. 72 ust. 4,
art. 109 ust. 2, art. 118 ust. 3 i 4, art. 167 ust. 9, art. 168 ust. 2, art. 194 ust. 4, art. 204,
art. 206 ust. 5 i art. 227 ust. 3. niniejszej ustawy, nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy od
dnia jej wejścia w życie.


Art. 273. Traci moc ustawa z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej.


Art. 274. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1999 r. Nr 83,
poz. 931, z 2000 r. Nr 60, poz. 701, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1318, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071,
Nr 111, poz. 1194 i Nr 151, poz. 1686, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 121, poz. 1033 i Nr 200, poz. 1679,
z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380 i Nr 179, poz. 1750, z 2004 r. Nr 93, poz. 889, Nr 210,
poz. 2135, Nr 240, poz. 2405, Nr 243, poz. 2426 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1363 i Nr 178,
poz. 1479, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 123, poz. 849, z 2008 r. Nr 96,
poz. 620 i Nr 214, poz. 1344 oraz z 2009 r. Nr 8, poz. 39 i Nr 22, poz. 119.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1080
i Nr 128, poz. 1405, z 2002 r. Nr 135, poz. 1146 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 63, poz. 590 i Nr 213,
poz. 2081, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2008 r. Nr 90, poz. 562.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277, poz. 2742,
z 2005 r. Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 107,
poz. 732 i Nr 176, poz. 1242, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206, poz. 1288, Nr 208,
poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458 oraz z 2009 r. Nr 22, poz. 120.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264
i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65, Nr 90, poz. 757 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104,
poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 66, poz. 402 i 409 i Nr 220, poz. 1410 oraz z 2009 r.
Nr 24, poz. 145.
5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r., Nr 141, poz.1011 oraz z
2008 r. Nr 220, poz. 1416 i Nr 234, poz. 1570.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 66 i Nr 113,
poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120,
poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194,
Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146,
Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081,
z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71,
Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935,
Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426 i Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181,
poz. 1288, Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 223, poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r.
Nr 6, poz. 33.

125

7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U z 2006 r. Nr 221, poz. 1615,
z 2007 r. Nr 47, poz. 318 i Nr 115, poz. 792, z 2008 r. Nr 93, poz. 582, Nr 119, poz. 771, Nr 234, poz. 1570
i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r. Nr 22, poz. 120.
8) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729
i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071,
z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935 i Nr 228, poz. 2255,
z 2004 r. Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732,
Nr 90, poz. 757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479 i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r.
Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850,
Nr 124, poz. 859 i Nr 192, poz. 1378 oraz z 2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056
i Nr 173, poz. 1080, Nr 192, poz. 1378 i Nr 214, poz. 1344.
9) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 171, poz. 1058,
Nr 220, poz. 1420 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 101.
10) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 21,
poz. 125, Nr 112, poz. 769, Nr 115, poz. 791, 792 i 793 i Nr 176, poz. 1243, z 2008 r. Nr 63, poz. 394, Nr 67,
poz. 411, Nr 141, poz. 888, Nr 171, poz. 1056, Nr 209, poz. 1318, Nr 220, poz. 1417 i 1418, Nr 227,
poz. 1505, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1654 i 1656 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 8, poz. 38, Nr 14,
poz. 75, Nr 18, poz. 97, Nr 22, poz. 120, Nr 171, poz. 1056, Nr 209, poz. 1318, Nr 220, poz. 1418, Nr 227,
poz. 1505, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1654 i 1656.
11) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99,
poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135
i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711
i Nr 208, poz. 1534, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 82, poz. 558, Nr 191, poz. 1368 i 1369 i Nr 200, poz. 1445,
z 2008 r. Nr 67, poz. 411, Nr 192, poz. 1180, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1656 oraz z 2009 r. Nr 8,
poz. 38, Nr 192, poz. 1180, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1656.
12) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, poz. 580,
Nr 62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 106, poz. 1149, z 2002 r.
Nr 74, poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130, poz. 1188, z 2004 r. Nr 51, poz. 514,
Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 2641, z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48,
poz. 461, Nr 77, poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143, poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169,
poz. 1416 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104, poz. 708
i 711, Nr 141, poz. 1009 i 1013, Nr 167, poz. 1192 i Nr 226, poz. 1647 i 1648, z 2007 r. Nr 20, poz. 116,
Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539, Nr 89, poz. 589, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 123, poz. 849
i Nr 128, poz. 903, z 2008 r. Nr 27, poz. 162, Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686, Nr 123, poz. 802, Nr 182,
poz. 1133, Nr 208, poz. 1308, Nr 214, poz. 1344, Nr 225, poz. 1485, Nr 234, poz. 1571 i Nr 237, poz. 1651
oraz z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 20, poz. 104 i Nr 28, poz. 171.

04/24rch

126
U Z A S A D N I E N I E

Część ogólna


Służba Więzienna stanowi wyspecjalizowaną formację mundurową, której zasadniczym
zadaniem jest realizacja (na zasadach określonych w Kodeksie karnym wykonawczym) zadań
związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu
skutkujących pozbawieniem wolności. Aktualnie funkcjonowanie Służby Więziennej opiera się na
przepisach ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej. Przedmiotowa ustawa od dnia
wejścia jej w życie (1 września 1996 r.) do końca roku 2006 była nowelizowana 19 razy.
Obecnie doświadczenia funkcjonowania obowiązującej ustawy wyraźnie wskazują obszary,
w których zostaną dokonane zmiany.
Ocena ponad 10-letniego okresu obowiązywania wskazanej wyżej ustawy – z jednej strony
– uzasadniła potrzebę dostosowania niektórych unormowań w niej zawartych nie tylko do realiów
obecnej rzeczywistości, ale również do wymogów Konstytucji i prawa Unii Europejskiej. Z drugiej
zaś strony, w projekcie ustawy konieczne okazało się uwzględnienie nowych rozwiązań
ustawowych w innych dziedzinach.


Duży wpływ na proponowane rozwiązania wywarło także dotychczasowe orzecznictwo,
w szczególności orzecznictwo sądów administracyjnych. Równocześnie pojawiła się konieczność
zmiany szeregu przepisów dotyczących kwestii szczegółowych. Niektóre z nich wzbudzały
zastrzeżenia i wątpliwości już od kilku lat (np. dotychczasowy art. 49 ust. 3, zgodnie z którym
każdej osobie podejmującej służbę i posiadającej wyższe wykształcenie nadawano od razu stopień
młodszego chorążego).
Praktyka wykazała nietrafność pewnych rozwiązań, które przed ich wprowadzeniem
zdawały się dobrze rokować. Przykładem może tu być chociażby rozdział ustawy regulujący zasady
prowadzenia postępowania dyscyplinarnego (rezygnacja z instytucji sądów dyscyplinarnych,
uregulowanie procedur związanych z postępowaniem dyscyplinarnym, które dotychczas były
uregulowane aktem podustawowym), czy też przepisy dotyczące „przywracania do służby”
funkcjonariuszy uprzednio z niej zwolnionych.
Pewną grupę przepisów, których zmianę zaproponowano, stanowią przepisy dotknięte
wadami natury redakcyjnej, rzadziej logicznej. Ich zmiana nie będzie jednak tylko zabiegiem
formalnym. Nieprecyzyjne lub wadliwe brzmienie szeregu z nich wywoływało wątpliwości, które
prowadziły do nieprawidłowej albo rozbieżnej interpretacji, a w konsekwencji – do błędnego
stosowania.

Do podstawowych zmian, które zaistnieją w nowej ustawie o Służbie Więziennej można
zaliczyć następujące zagadnienia:
− określenie nowego dnia święta Służby Więziennej oraz wzoru znaku graficznego i sztandarów
Służby Więziennej,
− zmodyfikowano rozwiązania dotyczące zatrudniania pracowników cywilnych w jednostkach
organizacyjnych Służby Więziennej,
− poszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego i uporządkowanie zasad ich
stosowania oraz zmianę prawa użycia broni,
− nadanie ustawowej rangi istniejącej obecnie jednostki organizacyjnej – Centralnego Ośrodka
Szkolenia Służby Więziennej,
− kompleksowa regulacja problematyki ochrony danych osobowych w Służbie Więziennej,
− określenie wyższych stanowisk kierowniczych w Służbie Więziennej oraz zmiana katalogu
zadań realizowanych na tych stanowiskach,
− kompleksowa regulacja spraw związanych z opiniowaniem funkcjonariuszy,
− przepisy odnoszące się do problematyki rozwiązania stosunku służbowego,
− wprowadzenie przepisów odnoszących się do zdrowia i bezpieczeństwa funkcjonariuszy
w służbie,
− uregulowania odnoszące się do czasu służby funkcjonariuszy,
− wprowadzenie nowych uregulowań dotyczących przepisów dyscyplinarnych (przede wszystkim
zrezygnowano z sądów dyscyplinarnych),
− rozwiązania dotyczące rozpatrywania sporów o roszczenia funkcjonariuszy Służby Więziennej
wynikające ze stosunku służbowego,
− przeniesienie szeregu rozwiązań prawnych, które do tej pory były uregulowane w aktach
wykonawczych do ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej, wprost do projektu
ustawy (m.in. opiniowanie funkcjonariuszy, urlopy funkcjonariuszy, delegowanie
2
funkcjonariuszy poza służbę, nagrody roczne funkcjonariuszy, zasiłki pogrzebowe, świadczenia
socjalne).
Doświadczenia ostatnich lat wyraźnie wskazują, że konieczne jest usprawnienie
funkcjonowania Służby Więziennej jako formacji w znacznym stopniu odpowiedzialnej za
bezpieczeństwo i porządek publiczny. Obowiązek ten jest realizowany przez izolowanie
i wychowanie przestępców stanowiących zagrożenie normalnego funkcjonowania społeczeństwa
i państwa prawa.
Poszczególne przepisy przedmiotowego projektu ustawy mają zróżnicowany charakter.
Niektóre z nich są, praktycznie rzecz ujmując, drobnymi korektami, których celem jest poprawność
legislacyjna, inne mają charakter systemowy, statuując filozofię sprawniejszego i elastyczniejszego
sposobu wykonywania kar.
W projektowanej ustawie wprowadza się równocześnie nową systematykę, która ma uczynić
przedmiotowy akt prawny bardziej przejrzystym i spójnym. Poszczególne zagadnienia związane
z organizacją Służby Więziennej oraz ze stosunkiem służbowym funkcjonariuszy zostały
pogrupowane w wyodrębnione rozdziały, które w sposób kompleksowy regulują określone
zagadnienia. Pozwoliło to również zmniejszyć ilość upoważnień ustawowych niezbędnych do
prawidłowego funkcjonowania nowej regulacji.
I tak zaproponowano następujący podział ustawy:
1) rozdział 1 „Zadania Służby Więziennej”, w którym określono:
– charakter oraz zadania Służby Więziennej,
– normy
dotyczące współpracy ze Służbą Więzienną,
–
sposób finansowania działalności Służby Więziennej.
2) rozdział 2 „Organizacja Służby Więziennej”. W rozdziale tym określono:
–
rodzaje jednostek organizacyjnych Służby Więziennej,
– zakres działania Dyrektora Generalnego, dyrektora okręgowego, dyrektora zakładu
karnego/aresztu śledczego oraz komendanta ośrodka szkolenia Służby Więziennej i ośrodka
doskonalenia kadr Służby Więziennej.
3)
rozdział 3 „Zakres uprawnień Służby Więziennej”, w którym określono:
–
środki przymusu bezpośredniego dopuszczone do użycia przez funkcjonariuszy Służby
Więziennej,
3