Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw

okoliczności społecznych. W związku z tym, nie uwzględnia się w teście prywatnego
inwestora takich kosztów jakie poniósłby inwestor publiczny jako organ władzy publicznej
w związku z prowadzoną przez państwo polityką socjalną, regionalną, czy sektorową.
Biorąc pod uwagę szczególne cele spółdzielni socjalnej (cele reintegracyjne) oraz fakt,
że działalność prowadzona jest nie dla zysku (podział nadwyżki bilansowej), nie możliwe jest
wykazanie, iż zaangażowanie kapitałowe gminy następuję na warunkach rynkowych,
możliwych do zaakceptowania przez inwestora prywatnego. Innymi słowy, wniesienie
udziałów prze gminę należy uznać za pomoc publiczną. Ani z projektu ustawy ani
z uzasadnienia nie wynika wprost, że takie działanie gminy może być uznane za zgodne
z regułami wspólnego rynku. Za takimi wątpliwościami przemawia również fakt, że wsparcie
dla założycieli spółdzielni socjalnych udzielane z Funduszu Pracy traktowane jest jako pomoc
de minimis, zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006

z dnia 15 grudnia 2006r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis
(Dz. Urz. UE L 379 z 28.12.2006, str. 5).
I.2.3
Wątpliwość trzecia, dotyczy propozycji przekazywania udziałów gminy lub
organizacji pozarządowej – propozycja art.1 pkt 3 projektu odnośnie przepisu art. 5a ust. 3
ustawy o spółdzielniach socjalnych. Z samej istoty udziały członkowskie nie mogą być
przedmiotem obrotu, gdyż są nierozerwalnie związane z członkiem spółdzielni, który wniósł
udział. Udziały byłemu członkowi w myśl prawa spółdzielczego (przepis art. 21 oraz art. 26
ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze) zwracane są w formie pieniężnej.
Proponowany przepis nie precyzuje kiedy i na jakich warunkach może nastąpić przekazanie
udziału posiadanego przez gminę lub organizację pozarządową. Ponadto, przepisy prawa
spółdzielczego ograniczają możliwość dysponowania wniesionym udziałem. Po uzyskaniu
osobowości prawnej przez spółdzielnie socjalną (wpis do KRS), podmiot ten staje się
podmiotem prawa cywilnego, w tym również prawa własności. Z chwilą wniesienia udziałów
stają się one częścią majątku spółdzielni, a w konsekwencji mieniem cudzym, także dla
członka spółdzielni. Stosunki między członkami a zrzeszającymi ich spółdzielniami
w odniesieniu do majątku regulują normy prawa rzeczowego (księga druga kodeksu
cywilnego „Własność i inne prawa rzeczowe) i nie podlegają przepisom o współwłasności.
Z powyższego wynika, że gmina (też organizacja pozarządowa) mogłaby przekazać
wniesiony do spółdzielni udział dopiero po wystąpieniu ze spółdzielni socjalnej. W projekcie
brak jest szczegółowych przepisów dotyczących zasad „przekazywania udziałów” przez
gminę a ponadto, aby nie doszło do udzielania pomocy publicznej przekazanie tych udziałów

5
powinno nastąpić na zasadach rynkowych. Proponowane przepisy nie gwarantują tego, lecz
wręcz przeciwnie wskazują na preferencyjne warunki. Przykładem jest propozycja
„użyczenia”, jako umowa nieodplatna. Ta propozycja wyklucza możliwość „rynkowego”
przekazania udziałów przez gminę, co oznacza jednoznacznie na udzielenie pomocy
publicznej.
W projekcie zmian ustawy o spółdzielniach socjalnych brak jest przepisów pozwalających
stwierdzić zgodność przedmiotowej pomocy z regułami wspólnego rynku. W tym miejscu
konieczne jest wprowadzenie zmian.
I.2.4
Wątpliwość czwarta, wymagająca wyjaśnienia w proponowanych zmianach do
ustawy
o spółdzielniach socjalnych to problematyka ograniczenia minimalnej liczby osób prawnych
jako założycieli spółdzielni socjalnej do 2 osób prawnych, a nie jak jest w regułach Prawa
Spółdzielczego – 3 osób prawnych. Brak wyjaśnienia intencji budzi wątpliwość w zakresie
spółdzielczych procedur statutowych odnoszących się do procesu zarządzania podmiotem -
podejmowania kolegialnych decyzji.
I.3 Możliwość uzyskania wsparcia o charakterze finansowym przez spółdzielnie socjalne
I.3.1
Propozycja rozszerzenia zakresu zwolnień od opłat sądowych zaprezentowana w
przepisie art.1 pkt 4 projektu odnoszącym się do przepisu art.6 ust 3 ustawy o spółdzielniach
socjalnych jest rozwiązaniem, które winno sprzyjać rozwojowi działalności tego podmiotu.
Ponieważ uzależniono tą propozycję od zmiany przepisu art.15 ust. 3 ustawy o spółdzielniach
socjalnych, który dotyczy kwalifikowania takich zwolnień do pomocy publicznej de minimis
należy uznać, że nie będzie to niezgodne ze wspólnotowymi prawami równego traktowania
podmiotów.
I.3.2
Propozycja zwiększenia możliwości korzystania z refundacji ze środków
Funduszu Pracy składek na ubezpieczenie rentowe, chorobowe i emerytalne, to kolejne
ułatwienie dla prowadzenia spółdzielni socjalnej oraz funkcjonowania jej w pierwszym
okresie rozwoju. Propozycja art. 12 ust. 3 a wprowadza możliwość dokonywania refundacji
składek na ubezpieczenia społeczne w pełnej wysokości przez okres 36 miesięcy oraz
w połowie wysokości przez okres dodatkowych 18 miesięcy, a także objęcie taką formą
wsparcia nie tylko osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, ale wszystkich
zatrudnionych w spółdzielni socjalnej. Proponowane rozwiązanie nie jest akceptowane nie
tylko z powodu wydłużonego okresu refundacji składek oraz braku określenia górnego limitu

6
finansowania tj. poziomu wynagrodzenia, od którego finansowana byłaby część
odpowiadająca składkom na ubezpieczenie społeczne, ale również z powodu rozszerzania
kręgu podmiotów, do których adresowana jest ta forma pomocy. Ponieważ, refundacja ta
została zakwalifikowana do pomocy publicznej de minimis – proponowany przepis art. 12 ust.
3d ustawy o spółdzielniach socjalnych - koniecznym jest rozszerzenie treści delegacji do
wydania rozporządzenia określającego wzór wniosku o refundację oraz tryb jej dokonywania
o sformułowanie: „oraz konieczności zapewnienia zgodność udzielania wsparcia

z warunkami dopuszczalności pomocy de minimis”.
I.3.3 Propozycja wprowadzenia rozwiązań związanych z uzyskiwaniem wsparcia ze środków
Funduszu Pracy będąca wielokrotnie wyższym uprzywilejowaniem wobec osób bezrobotnych
chcących prowadzić własną działalność gospodarczą nie jest akceptowana, bowiem koliduje
ona z zasadą równych szans grup osób bezrobotnych, które korzystają ze wsparcia Funduszu
Pracy.
I.3.4
Wobec proponowanych rozwiązań przepisu art.1 pkt 8 projektu odnoszącego się
do przepisu art. 15 ust.1 ustawy o spółdzielniach socjalnych - wsparcie działalności socjalnej
ze środków budżetu państwa lub ze środków budżetu jednostki samorządu terytorialnego -
wątpliwość budzi brak precyzyjnego wskazania jaki organ ma udzielać takiej pomocy na
zasadach de minimis. W proponowanych rozwiązaniach wskazano jedynie rozwiązanie
polegające na wydawaniu zaświadczenia przez organ udzielający wsparcia. Wątpliwość budzi
kwestia, czy ten przepis ma stanowić samoistną podstawę prawną udzielania pomocy przez
wszelkie organy dysponujące środkami budżetu państwa lub samorządu terytorialnego, czy
też przepis ten ma posiadać charakter „informacyjny”, zaś do udzielania pomocy niezbędna
będzie konkretna podstawa określona w przepisach szczegółowych. Podobne wątpliwości
związane są propozycją udzielania wsparcia finansowego ze środków Europejskiego
Funduszu Społecznego. Ponadto, w katalogu proponowanego wsparcia ze środków
budżetowych pojawiło się pojęcie „kredyt”, które winno zostać usunięte. Ważnym elementem
propozycji zmian jest odniesienie się do skutków finansowych dla budżetu państwa i
budżetów jednostek samorządu terytorialnego (wpływ na wydatki budżetowe).
I.4 Problematyka tworzenia spółdzielni socjalnych przez osoby fizyczne, zatrudniania
pracowników oraz struktur organizacyjnych
I.4.1
Przyjęte rozwiązania ustawy o spółdzielniach socjalnych skierowane były wobec
określonej kategorii osób na rynku pracy, chcących tworzyć własne miejsca pracy. Proces
przygotowywania tych osób do ponownego pełnienia ról społecznych i zawodowych

7
powiązany był z rozwiązaniami ustawy o zatrudnieniu socjalnym

i przypisaną rolą dla takich podmiotów jak: centra integracji społecznej, kluby integracji
społecznej, ośrodki pomocy społecznej oraz urzędy pracy. Wprowadzenie nowej reguły
prawnej umożliwiającej tworzenie spółdzielni socjalnych przez osoby inne niż wskazane w
art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych (nawet z ograniczeniem do 50% ogólnej
liczby założycieli) budzi poważne wątpliwości, albowiem proponowana grupa osób, jako
„nowi założyciele” kieruje się innymi celami (najczęściej przesłanki ekonomiczne) niż osoby,
których łączy wspólna sytuacja życiowa określana ogólnym pojęciem „wykluczenia
społecznego”. W tym miejscu, zachodzi obawa o zachowanie odpowiednich relacji
społecznych w spółdzielczym charakterze zarządzania podmiotem jakim jest spółdzielnia
socjalna.

I.4.2 Zamiar odstąpienia od powoływania rad nadzorczych w spółdzielniach
socjalnych, w których liczba członków nie przekroczy określonego limitu jest propozycją,
która winna służyć jako ułatwienie działania organizacyjno-proceduralnego. Jednakże,
uzasadnionym jest sprecyzowanie propozycji przepisu art.1 pkt 5 projektu w związku z
przepisem art. 7 ust. 2 ustawy o spółdzielniach socjalnych. Kwestia nie powoływania rad
nadzorczych w takich spółdzielniach socjalnych powinna być ujmowana w postanowieniach
statutu spółdzielni socjalnej.

I.4.3 Popierając propozycję uelastycznienia form zatrudniania w spółdzielni socjalnej,
wydaje się wystarczającym wskazanie, że liczba pracowników spółdzielni socjalnej będących
osobami, o których mowa w art. 4 ust 1 nie może być niższa niż 50% ogółu zatrudnionych w
spółdzielni. Zakres takiej regulacji obejmowaliby zarówno osoby zatrudnione na podstawie
spółdzielczej umowy o pracę, jak i osoby zatrudniane na innych podstawach. Natomiast
w odniesieniu do członków spółdzielni nie będących jej pracownikami analogiczny zakaz
wynika z projektowanego przepisu art. 4 ust. 2 pkt 1.
I.5 Problematyka likwidacji spółdzielni socjalnych
Rozwiązania zaproponowane w przepisie art.1 pkt 10 projektu odnoszące się do
przepisów art. 19 ust. 2 oraz art. 19 ust. 3 ustawy o spółdzielniach socjalnych budzą kilka
wątpliwości.

Nie jest jasne, dlaczego w odniesieniu do spółdzielni, które korzystały ze środków
publicznych na założenie podmiotu wprowadza się regulacje szczególne odnoszące się do
kwestii podziału majątku likwidowanej spółdzielni socjalnej pomiędzy jej członków, a nie

8
odwołuje się do rozwiązań zawartych w przepisie art. 125 § 5, 5a i 6 Prawa Spółdzielczego.
Majątek pozostały po zaspokojeniu należności dzieli się między członków spółdzielni tylko
wtedy, gdy stanowi tak uchwała walnego zgromadzenia, natomiast w przypadku braku takiej
uchwały likwidator przekazuje pozostały majątek na cele spółdzielcze lub społeczne. Dla
przypadku spółdzielni socjalnych do rozważenia pozostaje kwestia ewentualnego
ograniczenia zakresu swobody likwidatora spółdzielni poprzez wskazanie kategorii
podmiotów, którym majątek taki mógłby zostać przekazany analogicznie do projektowanej
zmiany art. 19 ust. 3.
Niejasność budzi przepis art. 19 ust. 3, jako szczególna regulacja Innymi słowy, czy
rozwiązanie przepisu art. 19 ust. 3 będzie miało zastosowanie jedynie do spółdzielni, które nie
korzystały ze środków publicznych na założenie spółdzielni, czy też możliwe jest również
zastosowanie jego do spółdzielni, które z takich środków korzystały. W tym drugim
przypadku winien jednak następować zwrot. Chodzi przecież o środki publiczne.
Wniosek końcowy do projektu zmian ustawy o spółdzielniach socjalnych:

Wobec przedstawionych propozycji zmian budzących szereg wątpliwości zwłaszcza
w
kontekście zasad wspólnotowego prawa, zakresu i rodzaju pomocy publicznej oraz

zachowania niektórych reguł spółdzielczości (dysponowanie udziałami, prawa
majątkowe), projekt nowelizacji ustawy o spółdzielniach socjalnych wymaga

dopracowania oraz sformułowania dokładniejszych wyjaśnień w uzasadnieniu.


II. Stanowisko wobec propozycji zmian innych ustaw - Ustawa o rachunkowości

Propozycja art. 2 projektu – nie może zostać poparta w kontekście dokonania zmian
w przepisie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z
2002 r., Nr 75, poz. 694 z późn. zm.).
Spółdzielnie socjalne będące osobami prawnymi powinny stosować zasady
rachunkowości określone w przytoczonej ustawie. Przepisy o rachunkowości zawierają szereg
uproszczeń w prowadzeniu ksiąg dla małych jednostek. Działalność spółdzielni socjalnych
może być wsparta ze środków budżetu państwa lub środków budżetu jednostki samorządu
terytorialnego. Wymaga to prawidłowego rozliczenia i kontrolowania wydatkowania tych
środków (jednostki korzystające z dotacji lub subwencji budżetowych powinny prowadzić

9