Trzy przyczyny możliwości wydziedziczenia są wskazane w ustawie i stanowią
listę zamkniętą.

"Kodeks Cywilny Austriacki z 1811 r. - Powszechna Księga Ustaw Cywilnych Dla
Wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii austryackiej
(Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch)


My Franciszek Pierwszy,

z Bożej łaski Cesarz austryacki,

Król Węgier i Czech, Arcyksiążę Austryi, etc. etc.

Zważywszy, iż ustawy cywilne mające zabezpieczyć obywatelom spokojne
używanie ich praw prywatnych, nietylko powinny spoczywać na ogólnych
zasadach sprawiedliwości, lecz także według szczególnych stosunków
mieszkańców określonemi, w języku dla nich zrozumiałem obwieszczonemi, i w
zbiorze w porządku ułożonym, dla ciągłej pamięci zachowanemi być winny; od
wstąpienia na tron, było nieustannem staraniem Naszem, ażeby zamierzone i
rozpoczęte już przez Przodków Naszych ułożenie dokładnej ojczystej księgi
ustaw cywilnych do skutku doprowadzonem zostało.

Rozdział CZTERNASTY. O zachowku i policzeniu na zachowek lub część
dziedzictwa

Którym osobom jako dziedzicom koniecznym należy się zachowek.

§ 762. Osobami, dla których spadkodawca w rozporządzeniu ostatniej woli
część spadku pozostawić jest obowiązanym, są jego dzieci; a w braku tychże,
jego rodzice.

§ 763. Do dzieci liczą się według ogólnego prawidła (§ 42) także wnuki
i prawnuki, a do rodziców wszyscy dziadowie i babki. Płeć męzka lub żeńska,
ród prawy lub nieprawy żadnej pod tym względem nie stanowi różnicy, jeżeli
tylko osobom tym służyłoby prawo i kolej ustawowego dziedziczenia.

§ 764. Część dziedzictwa, której osoby wzmiankowane domagać się mają
prawo, nazywa się zachowkiem; a oni sami ze względu na takowy nazywają się
dziedzicami koniecznymi.

Ilość zachowku


§ 765. Ustawa przeznacza każdemu dziecięciu jako zachowek połowę tego,
coby mu według ustawowego dziedziczenia przypadało.

§ 766. W liniji wstępnej, należy się każdemu koniecznemu dziedzicowi
jako zachowek trzecia cześć tego, coby według ustawowego dziedziczenia
otrzymał.

i jakie co do niego zachodzą warunki.


§ 767. Kto zrzekł się prawa dziedziczenia; kto od niego stosownie do
zawartych w rozdziale ósmym przepisów jest wyłączonym; albo przez
spadkodawcę prawnie jest wydziedziczonym, ten nie ma prawa do zachowku i
przy obliczeniu takowego uważa się tak, jak gdyby go nie było.

Warunki prawnego wydziedziczenia.


§ 768.

Dziecię może być wydziedziczonem:

1) gdy odpada od wiary chrześcijańskiej;

2) gdy spadkodawcę w niedostatku znajdującego się zostawia bez pomocy;

3) gdy z powodu zbrodni skazanem jest na dożywotnie lub
dwudziestoletnie więzienie;

4) gdy ciągle prowadzi życie przeciwne publicznej obyczajności.

§ 769. Z tych samych przyczyn mogą być także rodzice wyłączeni od
zachowku, a prócz tego wtenczas jeszcze, kiedy zaniedbali zupełnie
wychowania dziecięcia.

§ 770. W ogólności może także być przez rozporządzenie ostatniej woli
odjęty zachowek dziedzicom koniecznym, z powodu takich czynów, dla których
dziedzic stosownie do §§ 540-542 staje się niegodnym dziedziczenia.

§ 771. Przyczyna wydziedziczenia bez względu na to, czy jest wyrażoną
lub niewyrażoną przez spadkodawcę powinna być zawsze przez dziedzica
dowiedzioną i wynikać z wyrazów tudzież ducha ustawy.

§ 772. Wydziedziczenie tylko przez wyraźne w sposobie przez ustawę
przepisanym uczynione odwołanie, zniesionem być może.

§ 773. Gdy z powodu, że dziedzic konieczny jest bardzo zadłużonym lub
marnotrawnym, zachodzi obawa, że należący mu się zachowek nie dostanie się
jego dzieciom zupełnie lub w części, natenczas może mu spadkodawca odebrać
zachowek w tym tylko sposobie, iżby się dostał dzieciom tegoż dziedzica
koniecznego.

Jak ma być zostawiony zachowek?


§ 774. Zachowek zostawionym być może albo jako część spadku, albo jako
zapis, a nawet bez wyraźnego nazwania, że to jest zachowek. Powinien być
jednak zostawionym dziedzicowi koniecznemu zupełnie wolny. Jakikolwiek
warunek ograniczający zachowek, lub obciążenie onego, jest nieważnem. Jeżeli
dziedzic konieczny ma zapisana większa część dziedzictwa nad zachowek,
natenczas warunek lub obciążenie, jedynie do tego co przewyższa zachowek,
odnosić się może.

Środki prawne dla dziedzica koniecznego:


a) w razie bezprawnego wydziedziczenia lub ukrzywdzenia w zachowku;

§ 775. Dziedzic konieczny, który został wydziedziczonym, pomimo, że nie
zachodzą, warunki w §§ 768-773 przepisane; albo ten, który nie otrzymał
czystego całkowitego zachowku, może domagać się w pierwszym razie
całkowitego zachowku, w drugim uzupełnienia onegoż.

b) w razie zupełnego pominięcia.

§ 776. Gdy spadkodawca z pomiędzy więcej dzieci, o których miał
wiadomość, pominął jedno zupełnie milczeniem, natenczas dziecię to także
tylko zachowku domagać się może.

§ 777. Jeżeli jednak z zachodzących okoliczności dowiedzionem być może,
że spadkodawca dla tego tylko pominął jedno z dzieci, ponieważ nie wiedział,
że takowe istnieje; w takim przypadku dziecię pominięte nie jest obowiązanem
poprzestawać na zachowku; lecz może żądać albo części spadku takiej, jaka
przypada dla dziedzica koniecznego najmniej obdarzonego; albo też równej
części z innymi, jeżeli jeden jeszcze tylko dziedzic konieczny ustanowiony
jest dziedzicem, lub jeżeli jest ich więcej i wszyscy równe maja, wyznaczone
części.

§ 778. Jeżeli spadkodawca zostawia jednego tylko dziedzica koniecznego
i o nim z pomyłki wyżej wzmiankowanej nie wspomina; albo jeżeli przybywa
bezdzietnemu spadkodawcy dziedzic konieczny już po zrobieniu rozporządzenia
ostatniej woli, dla którego żadne rozporządzenie nie jest uczynionem;
natenczas tylko zapisy na rzecz publicznych zakładów, na wynagrodzenie
świadczonych usług lub w celach pobożnych uczynione, w ilości czwartej
części czystego spadku nie przechodzącej stosunkowo zaspokojonemi będą;
wszystkie zaś inne rozporządzenia ostatniej woli bez skutku pozostaną.
Rozporządzenia te odzyskują napowrót moc swoja, gdy dziedzic konieczny umrze
przed spadkodawcą.

§ 779. Gdy dziecię umiera przed spadkodawca zostawując potomków, którzy
są pominięci, natenczas ci potomkowie ze względu na prawo dziedziczenia,
wchodzą w miejsce dziecięcia zmarłego.

§ 780. Potomkowie dziecięcia w rozporządzeniu ostatniej woli wyraźnie
wydziedziczonego, lecz przed spadkodawcą zmarłego, mają jedynie prawo żądać
zachowku.

§ 781. Jeżeli dziedzic konieczny, z liniji wstępnej pominiętym
zostanie, natenczas zawsze zachowku tylko żądać może.

§ 782. Gdy dziedzic udowodnić potrafi, że pominięty dziedzic konieczny
stał się winnym której z przyczyn wydziedziczenia w §§ 768-770 wyrażonych,
natenczas pominięcie to uważanem będzie za domniemane prawne
wydziedziczenie.

Kto jest obowiązanym przykładać się do płacenia zachowku?


§ 783. We wszystkich przypadkach, gdy zachowek czyli część dziedzictwa
należąca się dziedzicowi koniecznemu, albo wcale nie, albo niezupełnie jest
oznaczona; obowiązani są ustanowieni dziedzice tudzież zapisobiercy,
przykładać się stosunkowo do zupełnego uiszczenia onegoż.

Sposób oznaczenia i obliczenia zachowku.


§ 784. Aby zachowek dokładnie oznaczyć można, potrzeba dokładnie spisać
i należycie oszacować wszystkie do spadku należące ruchomości i
nieruchomości, wszystkie prawa i wierzytelności, które spadkodawca swoim
następcom w spadku mógł przekazać, a nawet to wszystko, co dziedzic lub
zapisobierca jest dłużnym, do spadku. Dziedzicom koniecznym wolno jest
znajdować się i czynić swoje uwagi przy oszacowaniu. Sprzedaży przez
licytacyję rzeczy do spadku należących, w celu wykrycia prawdziwej ich
wartości, domagać się nie mogą.

§ 785. Długi i inne ciężary, które się już za życia spadkodawcy na
majątku znajdowały, powinny być ze spadku strącone.

§ 786. Zachowek obliczonym będzie bez względu na zapisy i inne z
rozporządzenia ostatniej woli wynikające ciężary. Dopóki rzeczywisty podział
(Zutheilung) nie nastąpi, spadek pod względem zysku i straty uważanym być ma
miedzy głównymi i koniecznymi dziedzicami, za dobro stosunkowo spólne.

Policzenie na zachowek;


§ 787. Co tylko konieczni dziedzice otrzymują rzeczywiście ze spadku
przez zapis lub inne rozporządzenie spadkodawcy, to wszystko przy oznaczeniu
dla nich zachowku policzonem być winno.

§ 788. Co spadkodawca dał za życia córce swojej lub wnuczce na posag,
synowi lub wnukowi na wyprawę, albo wprost na objęcie urzędu lub rozpoczęcie
jakiegokolwiek zatrudnienia; lub też cokolwiek na zaspokojenie długów
wieloletniego dziecięcia obrócił; to wszystko na zachowek policzonym być
winno.

§ 789. Zaliczenie wstępnym uczynione, wtenczas tylko może być na
zachowek onymże przypadający policzonem, kiedy nie było czynionem z samej
tylko szczodrobliwości, lub też jako wsparcie z przepisu ustawy należące
się.

lub na część dziedzictwa przy ustawowem dziedziczeniu.


§ 790. Jeżeli dzieci przychodzą do spadku z rozporządzenia ostatniej
woli, policzenie na część dziedzictwa wtenczas tylko ma miejsce, kiedy
takowe spadkodawca wyraźnie rozporządził. Przeciwnie, przy dziedziczeniu
ustawowem, powinno być dziecięciu policzonem to wszystko, co tylko od
spadkodawcy za jego życia w celach wyżej wzmiankowanych (§ 788) otrzymało.
Wnukowi policzą się na jego część dziedzictwa nietylko to, co sam
bezpośrednio otrzymał, ale i to, co otrzymali jego rodzice, w których
miejsce on wstępuje.

§ 791. To wszystko, cokolwiek rodzice oprócz wymienionych przypadków,
dali dziecięciu, uważa się za darowiznę i nie wchodzi w policzenie, jeżeli
rodzice nie zastrzegli sobie wyraźnie zwrotu.

§ 792. Rodzice przy ustawowem dziedziczeniu także, mogą wyraźnie
uwolnić dziecię od policzenia. Gdyby jednak potrzebne wychowanie i
opatrzenie innych dzieci ani z ich własnego majątku, ani z majątku rodziców
opędzonem być nie mogło; natenczas powinno być dziecięciu to, co w celach w
§ 788 wyrażonych naprzód otrzymało, o tyle na część jego policzone, ile
potrzeba na wychowanie i utrzymanie rodzeństwa.

§ 793. Policzenie tego na część dziedzictwa, co się naprzód otrzymało,
tym sposobem następuje, że każde dziecię otrzymuje jeszcze przed działem
taką samą kwotę. Jeżeli spadek nie wystarcza na to, natenczas dziecię
wcześniej obdarowane nie może wprawdzie upominać się o część dziedzictwa,
lecz też do żadnego zwrotu nie jest obowiązanem.

§ 794. Jeżeli to co dziecię dostało, nie składało się z gotowych
pieniędzy, lecz z ruchomości lub nieruchomości, natenczas przy każdem
policzeniu, wartość nieruchomości oznacza się ze względem na czas ich
odebrania; wartość zaś ruchomości, ze względem na czas otwarcia się spadku.

Prawo dziedzica koniecznego do potrzebnego;


§ 795. Dla takiego dziedzica, który nawet od brania zachowku prawnie
jest wyłączonym, potrzebne utrzymanie zawsze oznaczonem być winno.

a małżonka do przyzwoitego utrzymania.


§ 796. Małżonek nie ma wprawdzie żadnego prawa do zachowku; atoli
jeżeli na przypadek przeżycia żadne zaopatrzenie umówionem nie było, i
dopóki nie wnijdzie w powtórne związki małżeńskie, należy mu się przyzwoite
utrzymanie, którego mu nie dostaje. Małżonek z własnej winy rozdzielony, nie
ma do tego utrzymania żadnego prawa.



-----
> Umiera matka dwóch synów, wcześniej w roku 2006 testamentem w formie aktu
> notarialnego ustala jednego z synów wyłącznym spadkobiercą, a drugiego
> wydziedzicza - też aktem notarialnym - ponieważ od wielu lat nie
> interesuje się jej losem.