Rządowy projekt ustawy o odpadach

Tak jak ma to miejsce obecnie ustawa wskazuje przypadki, kiedy odpady niebezpieczne,
które uległy zmieszaniu powinny być z powrotem rozdzielone.
Przepis zawarty w rozdziale 5 działu II stanowi realizację wynikającej z prawa Unii
Europejskiej zasady „zanieczyszczający płaci” oraz „rozszerzonej odpowiedzialno ci
producenta”. W związku z tym projekt wyraźnie wskazuje, że koszty gospodarowania
odpadami są ponoszone przez pierwotnego wytwórcę odpadów oraz przez obecnego
lub
poprzedniego posiadacza odpadów. W niektórych przypadkach (okre lonych
w przepisach odrębnych) koszty gospodarowania odpadami ponosi producent produktu lub
podmiot wprowadzający produkt na terytorium kraju, okre lony w tych przepisach. Przepis
ten stanowi odzwierciedlenie art. 14 dyrektywy ramowej.
Tak jak ma to miejsce w obowiązujących przepisach projekt utrzymuje obowiązek
selektywnego zbierania odpadów, a także obowiązujące zakazy zbierania:
1) pozostało ci z sortowania odpadów komunalnych, o ile są przeznaczone
do składowania;
2) komunalnych osadów ciekowych;
3) zakaźnych odpadów medycznych;
4) zakaźnych odpadów weterynaryjnych.
Istnienie tych zakazów ma na celu stworzenie maksymalnie krótkiego łańcucha
zagospodarowania ww. specyficznych strumieni odpadów. Dodatkowo projekt ustawy
wprowadza zakaz zbierania odpadów, które powstały podczas unieszkodliwiania zakaźnych
odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów weterynaryjnych metodami innymi
niż termiczne przekształcanie odpadów. Gromadzenie wspomnianych odpadów poza
miejscami ich wytwarzania oraz miejscami przeznaczonymi do ich odzysku
lub unieszkodliwiania jest nieuzasadnione z punktu widzenia ochrony rodowiska.
Dodatkowo projekt ustawy wprowadza zakaz zbierania zmieszanych odpadów
komunalnych oraz odpadów zielonych, poza regionem, okre lonym w wojewódzkim planie
gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone.
Zakaz ten jest uzupełnieniem przepisów dotyczących „zasady blisko ci”, o której jest
mowa w rozdziale 3 działu II. Przepisy te należą również do przepisów realizujących
po rednio postanowienia uchwały Rady Ministrów nr 233 z dnia 29 grudnia 2006 r.
w
sprawie „Krajowego planu gospodarki odpadami 2010”. Dokument ten stanowi,
iż w wojewódzkich planach gospodarki odpadami należy okre lić regiony obsługiwane przez
zakłady zagospodarowania odpadów – w uzgodnieniu z samorządem powiatowym
i gminnym.
24 
 
Ponadto zakaz ten ma na celu zapewnienie strumienia odpadów dla istniejących jak
i
nowo budowanych instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych, co jest
niezwykle istotne z punktu widzenia finansowania tego typu inwestycji ze rodków funduszy
Unii Europejskiej.
W wyjątkowych okoliczno ciach (ze względów bezpieczeństwa lub w celu zapewnienia
ciągło ci odbioru zakaźnych odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów
weterynaryjnych) projekt, analogicznie do obowiązujących przepisów, umożliwia wydanie
przez marszałka województwa (a na terenach zamkniętych przez regionalnego dyrektora
ochrony rodowiska – rdo ), decyzji zezwalającej na zbieranie tych odpadów. Zezwolenie
to wydawane będzie na okres nie dłuższy niż rok, a zawarto ć wniosku o jego wydanie jak
i samej decyzji będzie taka jak w „zwykłym” zezwoleniu na zbieranie odpadów.
Kolejnym wyłączeniem z ww. zakazu jest dopuszczenie zbierania zakaźnych odpadów
medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych powstałych w wyniku wiadczenia usług
medycznych lub weterynaryjnych na wezwanie. Wówczas wytwórca tych odpadów jest
obowiązany do bezzwłocznego dostarczenia wytworzonych odpadów do przystosowanych
do tego celu pomieszczeń spełniających wymagania w zakresie magazynowania takich
odpadów.
W zakresie transportu odpadów, zgodnie z rozwiązaniami obecnie funkcjonującymi
w przepisach ustawy o odpadach, transport odpadów powinien odbywać się zgodnie
z wymaganiami w zakresie ochrony rodowiska oraz bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzi,
a sposób transportu powinien uwzględniać wła ciwo ci chemiczne i fizyczne odpadów,
w tym stan skupienia oraz zagrożenia, które mogą powodować odpady.
Tak jak ma to miejsce obecnie transport odpadów niebezpiecznych odbywać się będzie
z
zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie towarów niebezpiecznych.
Ponadto analogicznie jak obecnie, zlecający usługę transportu odpadów będzie obowiązany
wskazać transportującemu odpady miejsce przeznaczenia odpadów oraz posiadacza odpadów,
do którego należy dostarczyć odpady, a transportujący odpady będzie obowiązany dostarczyć
odpady do miejsca przeznaczenia odpadów i przekazać je posiadaczowi odpadów
wskazanemu przez zlecającego usługę transportu.
Nowym rozwiązaniem jest zaprojektowane upoważnienie do wydania przez ministra
wła ciwego do spraw rodowiska rozporządzenia, w którym będzie mógł okre lić
szczegółowe wymagania dla transportu odpadów, w tym dla rodków transportu i sposobu
transportowania. Wprowadzenie tego przepisu wynika z rezygnacji w projektowanych
przepisach z obowiązku uzyskania zezwolenia na transport odpadów. Rozporządzenie to
25 
 
będzie okre lać m.in. sposób oznakowania rodków transportu, którymi przewożone są
odpady. Wprowadzenie takiego obowiązku ma poprawić możliwo ci kontroli obrotu
odpadami w Polsce.
Rozdział dotyczący magazynowania odpadów (rozdział 7 w dziale II) zawiera przede
wszystkim przepisy funkcjonujące obecnie w ustawie o odpadach. Dotyczy to obowiązku
magazynowania na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny, a także
maksymalnego okresu magazynowania odpadów przed ich odzyskiem lub
unieszkodliwianiem (trzy lata), a w przypadku magazynowania przed składowaniem – okres
jednego roku. Okres magazynowania liczony jest łącznie dla wszystkich kolejnych
posiadaczy odpadów.
Natomiast przepis wskazujący, że
magazynowanie jest prowadzone wyłączenie
w ramach wytwarzania, zbierania lub przetwarzania odpadów stanowi doprecyzowanie, które
wynika po rednio z obowiązujących przepisów. Jego wprowadzenie wynika z wątpliwo ci
interpretacyjnych podmiotów gospodarczych w tym zakresie.
Nowym rozwiązaniem jest przyznanie ministrowi wła ciwemu do spraw rodowiska
możliwo ci okre lenia szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów.
Jest to skutkiem rezygnacji w projektowanych przepisach z wielu decyzji, w których
dotychczas wymagania te były okre lane. Wymagania dla prowadzenia tego typu działalno ci
będą więc wynikały z mocy prawa, a nie z decyzji administracyjnej.
Rozstrzygnięcia zawarte w rozdziale 8 działu II regulującym usuwanie odpadów
z
miejsca nieprzeznaczonego do jego składowania lub magazynowania, stanowią
odpowiednik przepisów zawartych w art. 34 obowiązującej ustawy o odpadach. Posiadacz
odpadów jest zatem obowiązany do niezwłocznego usunięcia odpadów z miejsca
nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. W przypadku niewykonania
ww. obowiązku, decyzję nakazującą posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca
nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania wydawał będzie wójt, burmistrz
lub prezydent miasta. Nowym rozwiązaniem zaproponowanym w niniejszym projekcie
jest
wydawanie ww. decyzji przez rdo w przypadku gdy nielegalnie składowane
lub magazynowane odpady znajdują się na terenie zamkniętym lub gdy znajdują się
na nieruchomo ci stanowiącej własno ć gminy (niebędącej w posiadaniu innego podmiotu).
Zmiana ta spowodowana była z jednej strony potrzebą przekazania pozostałych kompetencji
związanych z terenami zamkniętymi do rdo (większo ć postępowań administracyjnych
dotyczących terenów zamkniętych należy obecnie do rdo ). Z drugiej za należy stwierdzić,
że obecnie funkcjonująca konstrukcja prawna (art. 34 obowiązującej ustawy o odpadach) jest
26 
 
dalece niedoskonała, w przypadku gdy nielegalnie składowane lub magazynowane są odpady
na terenie należącym do gminy. W opisanej sytuacji zastosowanie tej procedury jest
problematyczne, bowiem wiązałoby się to z wydawaniem decyzji administracyjnej przez
np. wójta w stosunku do gminy (z punktu widzenia przepisów Kodeksu postępowania
administracyjnego takie rozwiązanie budzi poważne wątpliwo ci).
Zmiana w odniesieniu do obowiązującego stanu prawnego polega
na uwzględnieniu
przypadku, gdy posiadacz odpadów nie posiada tytułu prawnego
do nieruchomo ci, z której jest obowiązany usunąć odpady. Wówczas władający
powierzchnią ziemi jest obowiązany umożliwić posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów
z tej nieruchomo ci, a w przypadku wykonania zastępczego decyzji – organowi
egzekucyjnemu. Przepis ten ma poprawić egzekwowalno ć decyzji nakazującej usunięcie
odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania. Dodatkowo
w omawianym przypadku projekt stanowi, że władającemu powierzchnią ziemi przysługuje
od posiadacza odpadów wynagrodzenie za udostępnienie nieruchomo ci w celu
przeprowadzenia działań związanych z usunięciem odpadów znajdujących się nielegalnie na
jego nieruchomo ci.
W decyzji nakazującej usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich
składowania lub magazynowania konieczne będzie okre lenie przynajmniej terminu usunięcia
odpadów, rodzaju odpadów oraz sposobu usunięcia odpadów.

Zgodnie z projektowanymi rozwiązaniami wytwórca odpadów ma obowiązek
gospodarowania wytworzonymi przez siebie odpadami. Jednocze nie przewiduje się,
że wytwórca odpadów lub inny posiadacz odpadów może zlecić wykonanie obowiązku
gospodarowania odpadami wyłącznie podmiotom, które uzyskały:
1) zezwolenie na przetwarzanie odpadów lub zezwolenie na zbieranie odpadów, lub
2) koncesję na podziemne składowanie odpadów, pozwolenie zintegrowane, decyzję
zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi lub zezwolenie
na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych lub wpis do
rejestru działalno ci regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od
wła cicieli nieruchomo ci – na podstawie odrębnych przepisów, lub
3) wpis do rejestru niniejszej ustawy
– chyba że działalno ć taka nie wymaga uzyskania decyzji lub wpisu do rejestru.
W przypadku przekazania odpadów następnemu posiadaczowi odpadów,
odpowiedzialno ć za gospodarowanie odpadami, z chwilą przekazania odpadów, przechodzi,
co do zasady, na tego następnego posiadacza odpadów Wyjątek stanowi dwie sytuacje:
27 
 
transportujący odpady, w zakresie wykonywanej usługi transportowej, nie przejmuje
odpowiedzialno ci za przetwarzanie odpadów, a sprzedawca odpadów oraz po rednik
w obrocie odpadami nie przejmują odpowiedzialno ci za gospodarowanie odpadami, jeżeli
nie są posiadaczami tych odpadów.
Ponadto projektowane przepisy okre lają, że osoba fizyczna i jednostka organizacyjna
niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi tylko takie rodzaje odpadów
za pomocą takich metod odzysku i w takich ilo ciach, które mogą bezpiecznie wykorzystać
na potrzeby własne, a posiadacz odpadów może przekazywać tym podmiotom tylko okre lone
rodzaje odpadów, które podmioty te mogą wykorzystać na potrzeby własne, do okre lonych
celów. Zgodnie z projektowanymi przepisami, rodzaje odpadów, które osoba fizyczna lub
jednostka organizacyjna niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na potrzeby
własne oraz dopuszczalne metody odzysku, zostaną okre lone przez ministra wła ciwego
do spraw rodowiska, w drodze rozporządzenia. W przedmiotowym rozporządzeniu, minister
może okre lić także dla niektórych rodzajów odpadów warunki ich magazynowania oraz
dopuszczalne ilo ci, które ww. podmioty mogą przyjąć i magazynować w ciągu roku lub
sposób okre lenia tych ilo ci.
Przepisy rozdziału 10 działu II stanowią odpowiednik regulacji zawartych w art. 13
dotychczas obowiązującej ustawy o odpadach. W związku z tym projekt stanowi, że odpady
przetwarza się wyłącznie w instalacjach lub urządzeniach, które mogą być eksploatowane
tylko wówczas, gdy spełniają wymagania ochrony rodowiska, w tym nie powodują
przekroczenia standardów emisyjnych, o których mowa w przepisach o ochronie rodowiska
oraz pozostało ci powstające w wyniku działalno ci związanej z przetwarzaniem odpadów
będą przetwarzane z zachowaniem wymagań okre lonych w ustawie.
Wyjątkiem od powyższej reguły jest możliwo ć przetwarzania niektórych rodzajów
odpadów poza instalacjami i urządzeniami w procesach R3, R5, R10, R11 i R12, co zostanie,
tak jak ma to miejsce w obowiązujących przepisach, okre lone w aktach wykonawczych.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że procesy R3, R5, R11 i R12 będą dotyczyły odpowiednio
odpadów wymienionych obecnie w załączniku do rozporządzenia Ministra rodowiska
w sprawie odzysku odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. Nr 49, poz. 356), które
zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być poddane odzyskowi poza instalacjami
i urządzeniami w procesach R14 i R15. Jest to związane z rezygnacją w projekcie ustawy
z posługiwania się procesami odzysku R14 i R15.
Utrzymana została ponadto możliwo ć prowadzenia odzysku poza instalacjami
i urządzeniami przez osoby fizyczne prowadzące kompostowanie na potrzeby własne.
28