Rządowy projekt ustawy o odpadach

decyzji o wyrażeniu sprzeciwu. Minister w stosunku do ostatecznych decyzji może, jako
organ wyższego stopnia, stwierdzić ich nieważno ć w przypadkach okre lonych w art. 156
Kodeksu postępowania administracyjnego.
W projekcie ustawy okre lono kryteria uznawania przedmiotów lub substancji
za produkty uboczne zgodnie z art. 5 dyrektywy ramowej.
Za produkt uboczny może być uznana substancja lub przedmiot, powstające w wyniku
procesu produkcyjnego, którego podstawowym celem nie jest ich produkowanie, wyłącznie
jeżeli łącznie spełnione będą następujące warunki:
1) dalsze wykorzystywanie przedmiotu lub substancji jest pewne;
2) przedmiot lub substancja mogą być wykorzystywane bezpo rednio bez dalszego
przetwarzania, innego niż normalna praktyka przemysłowa;
3) dany przedmiot lub substancja są produkowane jako integralna czę ć procesu
produkcyjnego,
4) dana substancja lub przedmiot spełniają wszystkie istotne wymagania, w tym
prawne, w zakresie produktu, ochrony rodowiska oraz życia i zdrowia ludzi,
dla okre lonego wykorzystania tych substancji lub przedmiotów i wykorzystanie
takie nie doprowadzi do ogólnych negatywnych oddziaływań na rodowisko, życie
lub zdrowie ludzi.
Uznanie substancji lub przedmiotu za produkt uboczny będzie dokonywane w drodze
zgłoszenia, które powinno zawierać:
1) imię i nazwisko lub nazwę podmiotu oraz jego adres jego zamieszkania lub siedziby;
2) numer identyfikacji podatkowej (NIP) i numer REGON, o ile posiada;
3) miejsce wytwarzania przedmiotu lub substancji przewidzianych do uznania
za produkt uboczny;
4) wskazanie przedmiotu lub substancji przewidzianych do uznania za produkt uboczny
oraz ich masy;
5) opis procesu produkcyjnego, w którym powstaje przedmiot lub substancja i procesu
produkcyjnego, w którym zostaną one wykorzystane.
O ile produkt uboczny może powstać wyłącznie jako pozostało ć procesu produkcyjnego
to jego wykorzystanie jest możliwe zarówno w procesach produkcyjnych, jak i w innych
procesach (np. jako pasza do skarmiania zwierząt).
Do zgłoszenia dołączone powinny być dowody potwierdzające spełnienie ww. kryteriów oraz
szczegółowych wymagań, o ile zostały okre lone. Dowodami tymi mogą być w szczególno ci
19 
 
umowy potwierdzające wykorzystanie przedmiotu lub substancji do okre lonych celów,
wyniki badań potwierdzające wła ciwo ci przedmiotu lub substancji, wykonane przez
podmioty, o których mowa w art. 147a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
rodowiska, tj. akredytowane laboratorium w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.
o systemie oceny zgodno ci lub certyfikowane jednostki badawcze, o których mowa w art. 16
ust. 1 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U.
Nr 63, poz. 322). Procedura zgłaszania do marszałka województwa uznania substancji lub
przedmiotu za produkt uboczny (ale nie konieczno ć spełnienia kryteriów uznania) została
wyłączona w stosunku do materiałów paszowych okre lonych w przepisach Unii Europejskiej
wydanych na podstawie art. 24 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
767/2009 – obecnie jest to rozporządzenie Komisji (UE) Nr 575/2011 z dnia 16 czerwca
2011 r. w sprawie utworzenia katalogu materiałów paszowych (Dz. Urz. UE L 159
z 17.6.2011), ale ze względu na częste zmiany przepisów w sprawie katalogu materiałów
paszowych odwołano się do upoważnienia do ich wydawania.
Jednocze nie, w celu umożliwienia organom kontrolnym monitorowania sposobu
postępowania z produktami ubocznymi, a także odpadami o takim samym lub podobnym
charakterze, projektowana ustawa wprowadza zakaz łącznego magazynowania produktów
ubocznych i
odpadów, a także magazynowania produktów ubocznych w miejscach
przeznaczonych do magazynowania odpadów lub składowania odpadów.
W rozdziale 4 w dziale I projektowanej ustawy zamieszczone zostały dwa
upoważnienia dla ministra wła ciwego do spraw rodowiska do wydania rozporządzenia.
Pierwsze z nich będzie okre lało szczegółowe wymagania uznania przedmiotu lub substancji
za produkt uboczny. Upoważnienie to ma charakter fakultatywny, ze względu na fakt,
że ewentualne wydanie rozporządzenia przez ministra wła ciwego do spraw rodowiska,
będzie uzależnione od wcze niejszego wydania w tym samym zakresie decyzji Komisji
Europejskiej (na podstawie dyrektywy ramowej).
Drugie z upoważnień dotyczy okre lenia wzoru zbiorczej, rocznej informacji
przekazywanej przez marszałka województwa ministrowi wła ciwemu do spraw rodowiska
o ogólnej liczbie przedłożonych zgłoszeń uznania przedmiotu lub substancji za produkt
uboczny, wyrażonych sprzeciwach oraz o przypadkach uznania przedmiotu lub substancji
za produkt uboczny oraz ich masy, co ma zapewnić jednolity sposób przedstawiania
wspomnianych danych.
W projekcie ustawy zostały okre lone kryteria i przypadki, w których odpady będą
20 
 
mogły utracić status odpadów, zgodnie z art. 6 dyrektywy ramowej. Jest to na poziomie
zarówno Unii Europejskiej, jak i krajowym nowy instrument w przepisach z zakresu
gospodarki odpadami. Zgodnie z projektem, okre lone rodzaje odpadów przestają być
odpadami, gdy zostały poddane procesowi odzysku, w tym recyklingu, i spełniają łącznie
następujące kryteria:
1) dana substancja lub przedmiot jest powszechnie stosowana do konkretnych celów;
2) istnieje rynek takich substancji lub przedmiotów bądź popyt na nie;
3) dana substancja lub przedmiot spełniają wymagania techniczne dla zastosowania
konkretnych celów oraz wymagania obowiązujących przepisów i norm mających
zastosowanie do produktów;
4) zastosowanie danej substancji lub przedmiotu nie prowadzi do niekorzystnych
skutków dla życia lub zdrowia ludzkiego lub rodowiska.
Art. 6 dyrektywy ramowej zawiera upoważnienie do okre lenia szczegółowych kryteriów
okre lających zniesienie statusu odpadów (dla poszczególnych strumieni odpadów). Na tej
podstawie zostało już wydane rozporządzenie Rady (UE) nr 333/2011 z dnia 31 marca 2011 r.
ustanawiające kryteria okre lające, kiedy pewne rodzaje złomu przestają być odpadami na
mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE (Dz. Urz. UE L 94
z 8.04.2011, str. 2); przygotowywane są następne rozporządzenia.
Analogicznie do rozwiązania przyjętego w przepisach dla produktów ubocznych projekt
ustawy wprowadził zakaz łącznego magazynowania ich razem z
odpadami, w tym
na składowiskach odpadów.
Projekt ustawy, stosownie do postanowień art. 13 dyrektywy ramowej, przewiduje,
że gospodarka odpadami powinna być prowadzona w sposób zapewniający ochronę życia
i zdrowia ludzi oraz rodowiska. Gospodarowanie odpadami nie może w szczególno ci:
1) powodować zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, ro lin lub zwierząt;
2) powodować uciążliwo ci przez hałas lub zapach;
3) wywoływać niekorzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc
o szczególnym znaczeniu.
Ponadto zakazuje się postępowania z odpadami w sposób sprzeczny z przepisami
o ochronie rodowiska.
Tak jak ma to miejsce w przepisach dyrektywy ramowej projekt ustawy okre la
hierarchię sposobów postępowania z odpadami, która w odniesieniu do hierarchii wynikającej
z obowiązującej ustawy o odpadach została poszerzona o proces przygotowania
do ponownego użycia, jako działanie mające pierwszeństwo przed procesami recyklingu.
21 
 
Zawarta w projekcie hierarchia sposobów postępowania z odpadami przedstawia się
następująco:
1) zapobieganie powstawaniu odpadów;
2) przygotowywanie do ponownego użycia;
3) recykling;
4) inne procesy odzysku;
5) unieszkodliwianie.
Kolejne
artykuły rozdziału 2 w dziale II projektu ustawy stanowią doprecyzowanie
ww. hierarchii, stanowiąc jednocze nie regulacje mające pomóc w jej przestrzeganiu zarówno
poprzez wskazanie kolejno ci działań prowadzonych przez wytwórców i posiadaczy
odpadów, jak i organy administracji. W związku z tym każde działanie powodujące lub
mogące powodować powstanie odpadów, powinno być planowane, projektowane
i prowadzone przy użyciu takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców
i materiałów, aby w pierwszej kolejno ci zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać
ilo ć odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na rodowisko.
Czynno ci te dotyczą także wytwarzania produktów, ich użycia oraz postępowania
z produktami po zakończeniu ich użycia.
Następnie w pierwszej kolejno ci odpady powinny być przygotowane do ponownego
użycia lub poddania ich recyklingowi, a jeżeli nie jest to możliwe z przyczyn
technologicznych lub nie jest uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych,
poddania innym procesom odzysku. Odpady, których poddanie odzyskowi nie było możliwe
należy unieszkodliwiać, przy czym najmniej pożądanym sposobem gospodarowania
odpadami jest ich unieszkodliwianie poprzez składowanie.
Przepisy ww. rozdziału dają również nową podstawę prawną związaną z wykonywaniem
swoich obowiązków przez organy administracji publicznej które, w zakresie swojej
wła ciwo ci, będą obowiązane do wspierania ponownego użycia i przygotowania do
ponownego użycia odpadów, w szczególno ci w planach gospodarki odpadami oraz
działaniach legislacyjnych. Obowiązek ten może być realizowany m.in. poprzez zachęcanie
do tworzenia i wspieranie sieci ponownego wykorzystania i napraw, a także stwarzanie zachęt
ekonomicznych. W przypadkach, kiedy jest to możliwe, jednostki sektora finansów
publicznych stosują ponowne użycie lub przygotowanie do ponownego użycia odpadów jako
kryterium przy udzielaniu zamówień publicznych. Przepisy te stanowią transpozycję art. 11
dyrektywy ramowej.
22 
 
Regulacje zawarte w rozdziale 3 działu II okre lają, że odpady w pierwszej kolejno ci
poddaje się przetworzeniu w miejscu ich powstania (zasada blisko ci). Regulacje te zostały
zaczerpnięte z obowiązujących przepisów zawartych w art. 9 ustawy o odpadach.
W stosunku do zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych
projekt ustawy wprowadza zakaz ich unieszkodliwiania, a w stosunku do komunalnych
osadów ciekowych − zakaz ich stosowania, poza obszarem województwa, na którym zostały
wytworzone, oraz zakaz przywozu ww. odpadów, wytworzonych poza obszarem
województwa, w celu odpowiednio ich unieszkodliwiania albo stosowania, na obszar
województwa.
W drodze wyjątku ww. odpady mogą być unieszkodliwiane albo stosowane na obszarze
województwa innego niż to, na którym zostały wytworzone, jeżeli odległo ć od miejsca
wytwarzania odpadów do instalacji lub miejsca przeznaczonego do unieszkodliwiania albo
stosowania jest mniejsza niż odległo ć do instalacji lub miejsca położonego na obszarze tego
samego województwa lub w przypadku braku instalacji do unieszkodliwiania tych odpadów
na obszarze województwa, na którym zostały wytworzone lub w przypadku gdy istniejące
instalacje nie mają wolnych mocy przerobowych.
Natomiast w stosunku do zmieszanych odpadów komunalnych, pozostało ci
z sortowania odpadów komunalnych lub procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania
tych odpadów, przeznaczonych do składowania i odpadów zielonych rozumianych jako
odpady komunalne, stanowiące czę ci ro lin z pielęgnacji terenów zielonych, ogrodów
i parków, będzie obowiązywało zbieranie i przetwarzanie tych odpadów w ramach regionów,
okre lonych w wojewódzkich planach gospodarki odpadami. Wyjątkiem od tej reguły będzie
sytuacja w której „instalację zastępczą” do obsługi regionu gospodarki odpadami
komunalnymi wyznaczono poza tym regionem.
Podobnie do obowiązujących przepisów, stosownie do postanowień dyrektywy ramowej,
utrzymuje się zakaz mieszania odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów, mieszania
odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, a także mieszania odpadów
niebezpiecznych z substancjami, materiałami lub przedmiotami, w tym rozcieńczania
substancji.
Wyjątkiem od tej reguły jest takie mieszanie odpadów, które ma na celu poprawę
bezpieczeństwa procesów odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych
po zmieszaniu, z zastrzeżeniem, że prowadzenie procesów mieszania nie spowoduje wzrostu
zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub rodowiska.
23