Rządowy projekt ustawy o Państwowej Komisji Badania Wypadków Morskich

realizacji uprawnień wynikających z art. 29 i stanowi on, iż realizację uprawnień
zapewnia się w pierwszej kolejności członkom Komisji oraz ekspertom biorącym
udział w pracach Komisji. Prawo dostępu do miejsca wypadku lub incydentu
morskiego oraz portów i infrastruktury portowej może zostać ograniczone członkom
Komisji oraz ekspertom biorącym udział w jej pracach, jedynie w szczególnych
przypadkach ze względu na istotny interes państwa przez sąd.
W art. 31 projektu określono, że eksperci biorący udział w pracach Komisji oraz
przedstawiciele istotnie zainteresowanych państw mogą korzystać z uprawnień
przysługujących członkom Komisji, o których mowa w art. 29 ust. 1, po okazaniu
stosownego upoważnienia wydanego przez przewodniczącego Komisji, w zakresie
w nim określonym. Jednakże w
przypadku przedstawicieli istotnie
zainteresowanych państw upoważnienie ogranicza się do wysłuchania osób
i dostępu do dowodów. W ust. 3 tego przepisu zawarto upoważnienie ustawowe,
zgodnie z którym minister właściwy do spraw gospodarki morskiej określi wzór
upoważnienia.
Art. 32 projektu ustawy wprowadza zasadę, że organom procesowym
w postępowaniu karnym ani żadnym innym organom prowadzącym postępowanie
mające na celu ustalenie odpowiedzialności lub winy za wypadek lub incydent
morski, w celu zapewnienia poufności prowadzonego badania w sprawie wypadku
lub incydentu morskiego, uzyskane przez Komisję dowody, dokumenty, zapisy
i
informacje wskazane w tym przepisie, nie mogą być udostępniane. Takie
udostępnienie może być dokonane wyłącznie na potrzeby postępowania
przygotowawczego, sądowego lub sądowo-administracyjnego za zgodą sądu, jeżeli
sąd uzna, że nadrzędny interes publiczny uzasadnia ich ujawnienie. Właściwy do
rozpoznania sprawy jest Sąd Okręgowy w Gdańsku. Przepis tego artykułu
implementuje zasady wyrażone w art. 9 dyrektywy 2009/18/WE.
Art. 33 projektu określa zasady, na jakich mogą być udostępniane przez Komisję, na
wniosek izby morskiej, sądu, prokuratora lub Policji, tym podmiotom, ekspertyzy
wykonane przez Komisję lub ekspertów biorących udział w pracach Komisji.
Ponadto przepis ten stanowi, iż udostępnienie takie będzie mogło mieć miejsce,
w przypadku gdy nie będzie miało wpływu na ustalenie odpowiedzialności lub
winy za wypadek lub incydent morski.

12

Ostatni w tym rozdziale art. 34 projektu ustawy określa zasady współpracy
pomiędzy krajowymi organami badającymi wypadki w sytuacji, gdy badanie
wypadku będzie należało do właściwości więcej niż jednego organu. W przypadku
gdy do badania wypadku lub incydentu morskiego konieczne będzie podjęcie przez
Komisję współpracy z innym działającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
organem badającym wypadki lub incydenty morskie, w tym z Państwową Komisją
Badania Wypadków Lotniczych, zakres i tryb współpracy uzgodnią przewodniczący
tych organów.
Rozdział 4 (art. 35 – 46) projektu ustawy reguluje sprawy związane z wydawaniem
dokumentów opracowywanych w wyniku prowadzonego badania, tj. raportów
i zaleceń
Art. 35 – 38 projektu wdrażają art. 14 dyrektywy 2009/18/WE dotyczący
3 rodzajów raportów sporządzanych z przeprowadzonego badania wypadku lub
incydentu morskiego, tj. końcowego, tymczasowego i uproszczonego.
Podstawowym rodzajem raportu, przygotowywanym przez Komisję, jest raport
końcowy sporządzany po zakończeniu badania wypadku lub incydentu morskiego.
Art. 36 ust. 2 projektu ustawy określa elementy, jakie powinien zawierać raport
końcowy. Należy mieć w
tym wypadku na uwadze, że ze względu na
nieprzewidywalność badanych wypadków lub incydentów morskich istnieje
prawdopodobieństwo, że Komisji nie uda się ustalić precyzyjnie wszystkich
określonych w tym przepisie elementów. W tym miejscu należy nadmienić, że
jednym z najważniejszych elementów raportu końcowego są zalecenia dotyczące
bezpieczeństwa. Raport końcowy Komisja ma obowiązek ogłosić, w terminie do 12
miesięcy od dnia wypadku lub incydentu morskiego, na swojej stronie internetowej.
W przypadkach, kiedy ze względu na szczególną zawiłość prowadzonego badania
sporządzenie i ogłoszenie raportu końcowego w terminie 12 miesięcy od dnia
wypadku lub incydentu morskiego w opinii Komisji okaże się niemożliwe, Komisja
jest obowiązana sporządzić i ogłosić w tym terminie raport tymczasowy. Raport
tymczasowy powinien zawierać co najmniej informacje zawarte w powiadomieniu
o wypadku lub incydencie morskim, o którym mowa w art. 20 ust. 5, okoliczności
wystąpienia wypadku lub incydentu morskiego oraz przewidywany czas
sporządzenia i ogłoszenia raportu końcowego.

13

Ostatnim rodzajem raportu jest raport uproszczony. Powinien być on opracowany,
jeżeli po zakończeniu badania wypadku morskiego innego niż bardzo poważny
wypadek lub incydentu morskiego, Komisja rozstrzygnie, że wyniki badania nie
przyczynią się do zapobiegania wypadkom lub incydentom morskim w przyszłości.
Raport uproszczony powinien zawierać elementy, o których mowa w art. 36 ust. 2
pkt 1 – 6 projektu ustawy. Komisja powinna ogłosić raport uproszczony, w terminie
do 12 miesięcy od dnia wypadku lub incydentu morskiego, na swojej stronie
internetowej.
W art. 39 projektu ustanowiono podstawę dla umożliwienia zgłoszenia uwag przez
organy powołane do prowadzenia badania wypadków lub incydentów morskich
istotnie zainteresowanych państw oraz inne podmioty, których dotyczy treść
raportu. O tym czy uwagi zostaną uwzględnione i w jakim stopniu rozstrzyga
Komisja. Obowiązek konsultacji raportu przed jego ogłoszeniem wynika z rozdziału
13 Kodeksu badania wypadków.
Art. 40 projektu ustawy stanowi niezwykle ważną normę prawną podkreślającą
niezależność Komisji, jak i samego badania wypadku lub incydentu morskiego
przez nią prowadzonego. Przepis ten przewiduje, że przyczyny wypadku lub
incydentu morskiego są umieszczane w raportach, bez względu na to, czy treść
zawarta w raporcie może być podstawą ustalenia przez inne podmioty
odpowiedzialności lub winy. Jednocześnie raport sporządzony przez Komisję nie
może stanowić dowodu w postępowaniu karnym albo innym postępowaniu
mającym na celu ustalenie odpowiedzialności lub winy za wypadek lub incydent
morski.
Art. 41 projektu określa obowiązki informacyjne Komisji odnośnie do raportów,
w tym:
1) obowiązek informowania o sporządzeniu raportów ministra właściwego do
spraw gospodarki morskiej,
2) obowiązek przekazywania kopii raportów Komisji Europejskiej
i Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO)
– oraz tryb w jakim obowiązki informacyjne mają być wykonane.
Obowiązek informowania Komisji Europejskiej wynika z art. 14 dyrektywy
2009/18/WE, zaś IMO z rozdziału 14 Kodeksu badania wypadków.

14

Art. 42 projektu ustawy określa instytucję tzw. „wczesnego alertu”, przewidzianą
w art. 16 dyrektywy 2009/18/WE, który, w celu zapobieżeniu ryzyku zaistnienia
kolejnych wypadków lub incydentów morskich, jest kierowany przez Komisję na
dowolnym etapie badania wypadku lub incydentu morskiego do podmiotów,
których działanie może przyczynić się do zapobiegania wypadkom lub incydentom
morskim.
Art. 43 i 44 projektu ustawy określają instytucje zaleceń dotyczących
bezpieczeństwa, regulowanych w art. 3 pkt 7 i art. 15 dyrektywy 2009/18/WE.
Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa dzielą się na dwa rodzaje. Pierwsze z nich to
zalecenia dotyczące bezpieczeństwa, o których mowa w art. 43 ust. 1,
przygotowywane na podstawie badania konkretnego wypadku lub incydentu
morskiego (zawarte w raportach, o których mowa we wcześniej opisanych
przepisach). Drugim rodzajem zaleceń dotyczących bezpieczeństwa, są zalecenia,
o których mowa w art. 43 ust. 2, tzw. „zalecenia zbiorcze” przygotowywane na
podstawie analizy danych zbiorczych albo na podstawie ogólnych wyników
przeprowadzonych badań wypadków lub incydentów morskich.
Oba rodzaje zaleceń nie mogą ustalać odpowiedzialności lub winy.
Art. 45 projektu ustawy stanowi podstawę dla ministra właściwego do spraw
gospodarki morskiej do określenia szczegółowego zakresu raportów sporządzanych
przez Komisję, zaś art. 46 stanowi podstawę do przeprowadzenia przez Komisję
ponownego badania wypadku lub incydentu morskiego, po ogłoszeniu raportu
końcowego lub uproszczonego. Podstawą do przeprowadzenia ponownego badania
jest pó niejsze ujawnienie faktów lub dowodów, dotyczących wypadku lub
incydentu morskiego, nieznanych Komisji, a które mogłyby mieć istotny wpływ na
wynik badania.
Rozdział 5 (art. 47 – 50) projektu ustawy określa obowiązki innych niż Komisja
podmiotów związanych z badaniem wypadków i incydentów morskich
Art. 47 projektu ustawy nakłada na każdego, kto znalazł lub zauważył porzucony
statek, wrak, szczątki statku lub zanieczyszczenie środowiska morskiego albo był
świadkiem wypadku lub incydentu morskiego obowiązek niezwłocznego
powiadomienia o tym najbliższego terenowego organu administracji morskiej,
Morskiej Służby Poszukiwania i
Ratownictwa, Marynarki Wojennej, Straży

15

Granicznej, Policji, Państwowej Straży Pożarnej lub innej służby ustawowo
powołanej do niesienia pomocy. Te zaś podmioty obowiązane są do niezwłocznego
powiadomienia Komisji o wypadku lub incydencie morskim.
Przepis ten nakłada także na armatora i kapitana statku, których dotyczy wypadek
lub incydent morski, obowiązek niezwłocznego powiadomienia o wypadku lub
incydencie morskim Komisji oraz kapitanatu pierwszego polskiego portu, do
którego statek ma wejść po wypadku lub incydencie morskim, a także
zabezpieczenia śladów i dowodów dotyczących wypadku lub incydentu morskiego.
Podobne obowiązki spoczywać według projektu ustawy będą na podmiocie
zarządzającym portem i użytkowniku infrastruktury portowej.
W ostatnim ustępie tego artykułu przewidziane jest upoważnienie ustawowe dla
ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej do określenia, w drodze
rozporządzenia, sposobu wykonania obowiązków armatora i kapitana statku,
podmiotu zarządzającego portem oraz użytkownika infrastruktury portowej,
w zakresie sposobu zabezpieczenia śladów i dowodów dotyczących wypadku lub
incydentu morskiego.
W art. 48 projektu organy administracji publicznej, w tym terenowe organy
administracji morskiej, Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa, Marynarka
Wojenna, Straż Graniczna, Policja oraz Państwowa Straż Pożarna obowiązane
zostały do udzielania Komisji niezbędnej pomocy przy prowadzeniu czynności
związanych z badaniem wypadku lub incydentu morskiego.
Dwa kolejne przepisy tego rozdziału, art. 49 i 50 projektu ustawy, nakładają na
osoby dysponujące środkami łączności mogącymi pomóc w przekazaniu
wiadomości dotyczącej wypadku lub incydentu morskiego, a także środkami
rejestracji obrazu lub d więku albo materiałami lub informacjami o śladach
mogącymi pomóc w ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku lub incydentu
morskiego obowiązek ich niezwłocznego udostępnienia na żądanie Komisji. Osoby
dysponujące informacjami związanymi z wypadkiem lub incydentem morskim
pochodzącymi z map, dzienników, zapisów elektronicznych i magnetycznych oraz
taśm wideo, łącznie z informacjami pochodzącymi z rejestratorów VDR lub S-VDR
i innych urządzeń elektronicznych, odnoszących się do okresu przed, w trakcie i po
zajściu badanego wypadku lub incydentu morskiego obowiązane są do ich
zachowania, zapobieżenia ich nadpisaniu lub innym zmianom tych informacji.

16