Rządowy projekt ustawy o Państwowej Komisji Badania Wypadków Morskich

przystąpienia do tych czynności. Z uwagi na specyfikę pracy członków Komisji
zasadne jest zatem zastosowanie wspomnianego odstępstwa.
Ta specyficzna sytuacja, w której mogą się znale ć członkowie Komisji, powoduje
również, że przewidziano możliwość udzielenia członkom Komisji badającym
wypadek minimalnego odpoczynku dobowego nie bezpośrednio po zakończeniu
pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, ale w ciągu 7 dni
następujących po zakończeniu pracy. Na takie rozwiązanie zezwala art. 17 ust. 2
wspomnianej wyżej dyrektywy 2003/88/WE. Zgodnie z tym przepisem stosowanie
odstępstw przewidzianych w dyrektywie 2003/88/WE jest możliwe także bez
przyznania równoważnego okresu wyrównawczego odpoczynku, w wyjątkowych
przypadkach, w których przyznanie takich równoważnych okresów nie jest możliwe
z powodów obiektywnych, pod warunkiem że zainteresowanym pracownikom
przyznano właściwą ochronę. Należy stwierdzić, że konieczność niezwłocznego
podjęcia i jak najszybszego przeprowadzenia czynności badawczych stanowi
obiektywną przeszkodę w
przyznaniu równoważnego okresu wyrównawczego
odpoczynku bezpośrednio po zakończeniu pracy w przedłużonym dobowym
wymiarze czasu pracy. Pracownicy objęci są jednak stosowną ochroną, gdyż
przyznanie tych okresów odpoczynku nastąpi w ciągu 7 dni, co zapewni
pracownikom odpowiedni wypoczynek.
Kolejne art. 10 i 11 projektowanej ustawy określają zasady uczestnictwa w pracach
Komisji ekspertów, którzy wyznaczani będą przez Przewodniczącego Komisji.
Ekspertem będzie mogła być osoba posiadająca wykształcenie co najmniej średnie
oraz doświadczenie w zakresie niezbędnym przy badaniu wypadku lub incydentu
morskiego. Ekspertowi za udział w pracach Komisji, w tym za wykonanie
ekspertyz, przysługiwać będzie wynagrodzenie ustalone w umowie cywilnoprawnej.
Ponadto Przewodniczący Komisji będzie mógł zlecać wykonanie ekspertyz, badań
lub analiz niezbędnych do prowadzenia badania wypadku lub incydentu morskiego,
innym podmiotom niż eksperci. Jednocześnie przepis art. 11 projektu ustawy
zapewnia, aby informacje, jakie pozyskali eksperci w trakcie prowadzenia badania
wypadku lub incydentu morskiego nie mogły być wykorzystywane w postępowaniu
przed sądem albo innym organem prowadzącym postępowanie.
Art. 12 określa sposób finansowania i obsługi administracyjnej działalności
Komisji, który zakłada w kwestiach finansowych podległość Przewodniczącego

7

Komisji ministrowi właściwemu do spraw gospodarki morskiej, będącemu
dysponentem części budżetu państwa, z którego zapewnia się środki na prowadzenie
działalności Komisji. Natomiast art. 13 projektu ustawy upoważnia ministra
właściwego do spraw gospodarki morskiej do wydania, w drodze zarządzenia,
regulaminu działania Komisji oraz wskazania jej siedziby.
Ostatni przepis tego rozdziału, art. 14 wdraża postanowienia art. 10 dyrektywy
2009/18/WE, nakładając na Komisję obowiązek udziału w pracach zespołu do
spraw stałej współpracy powołanego rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE)
nr 651/2011 z dnia 5 lipca 2011 r. Komisja biorąc udział w pracach zespołu do
spraw stałej współpracy ma uzgadniać z organami powołanymi do prowadzenia
badania wypadków i incydentów morskich innych państw członkowskich UE
najlepsze warunki współpracy, aby osiągnąć cele, które zostały enumeratywnie
wymienione w tym przepisie.
Rozdział 3 (art. 15 – 34) ustawy reguluje badanie wypadków i incydentów morskich
Art. 15 projektu określa od strony pozytywnej oraz od strony negatywnej wypadki
i incydenty morskie, jakie bada Komisja. Treść tego artykułu odpowiada zakresowi
stosowania wdrażanej niniejszym projektem dyrektywy 2009/18/WE wyrażonemu
w jej art. 2.
W art. 16 projektu ustawy regulowana jest właściwość Komisji w zakresie badania
okoliczności i przyczyn zaistniałych wypadków i incydentów morskich bez
jakiegokolwiek orzekania o winie i przypisywania odpowiedzialności za wypadek
lub incydent morski. Przepis określa również, że Komisja działa kolegialnie,
podejmując decyzje w formie uchwał, przy czym członkowie Komisji, podejmując
uchwałę, są obowiązani kierować się zasadą swobodnej oceny dowodów. Komisja
prowadzi badania niezależnie od prowadzonych w tym samym czasie postępowań
karnych lub innych postępowań mających na celu ustalenie winy lub
odpowiedzialności. Prowadzenie takich postępowań nie może uniemożliwiać lub
opó niać badania wypadku lub incydentu morskiego prowadzonego przez Komisję.
Jest to zgodne z zasadami dyrektywy 2009/18/WE wyrażonymi w jej artykułach
1 i 4.
Art. 17 projektu ustawy określa, co jest celem badania wypadku lub incydentu
morskiego. Zgodnie z tym przepisem, celem badania wypadku lub incydentu

8

morskiego jest ustalenie okoliczności i przyczyn jego wystąpienia dla zapobiegania
wypadkom i incydentom morskim w przyszłości oraz poprawy stanu
bezpieczeństwa morskiego. Badanie wypadku lub incydentu morskiego obejmuje
zbieranie i analizowanie dowodów oraz określenie czynników, które miały wpływ
na zaistnienie wypadku lub incydentu morskiego, a także gdy jest to wskazane,
przygotowanie zaleceń dotyczących bezpieczeństwa.
Przepis ten określa ponadto, że czynności badawcze w ramach badania, prowadzić
będzie zespół wyznaczony przez przewodniczącego Komisji, składający się
z członków Komisji oraz, w razie potrzeby, z ekspertów biorących udział w pracach
Komisji. Zespół taki składać się musi co najmniej z dwóch osób, w tym co najmniej
z jednego członka Komisji.
Art. 18 projektowanej ustawy określa bardzo ważne z punktu widzenia
niezależności Komisji zasady wyłączenia członków Komisji oraz ekspertów z prac
Komisji, w tym z prac zespołu prowadzącego czynności badawcze. Do wyłączenia
stosować się będzie odpowiednio przepis art. 24 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r.
 Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071,
z pó n. zm.). Projektowany przepis przewiduje, w jakich wypadkach zarządzana jest
weryfikacja czynności przeprowadzonych przy udziale członka Komisji lub
eksperta, który podlegał wyłączeniu oraz w jakich przypadkach przeprowadzane jest
ponowne badanie. Celem tego przepisu jest wyeliminowanie sytuacji, kiedy to
osoba zainteresowana wynikiem badania, brałaby udział w pracach Komisji, w tym
w pacach zespołu prowadzącego czynności badawcze.
Art. 19 projektu ustawy określa kolejność działań, jaką Komisja powinna podjąć po
otrzymaniu zgłoszenia o wypadku lub incydencie morskim, oraz nakłada na
Komisję obowiązek niezwłocznego przystąpienia do badania, nie pó niej jednak niż
w terminie 2 miesięcy od dnia zaistnienia wypadku lub incydentu morskiego (w tym
zakresie przepis implementuje zasadę wyrażoną w art. 5 pkt 5 dyrektywy
2009/18/WE). Ponadto, w celu umożliwienia dokończenia prowadzonego badania
przez członków Komisji lub ekspertów, Komisja w wyjątkowych przypadkach
będzie mogła, w drodze decyzji, zatrzymać statek w porcie nie dłużej jednak niż
przez 24 godziny. Jednocześnie samo badanie wypadku lub incydentu morskiego
powinno być przeprowadzone w taki sposób, aby nie powodowało ono
nieuzasadnionego przestoju statku w porcie.

9

Przepis art. 20 projektu ustawy określa, iż Komisja ma obowiązek przeprowadzenia
badania każdego bardzo poważnego wypadku i poważnego wypadku. W przypadku
natomiast wypadków innych niż bardzo poważne wypadki i poważne wypadki oraz
incydentów morskich Komisja ma prawo do rozstrzygnięcia o podjęciu albo
o odstąpieniu od badania.
Jeżeli zdarzeniem, do którego doszło był poważny wypadek obowiązkiem Komisji
jest – zgodnie z postanowieniem art. 5 dyrektywy 2009/18/WE – dokonanie
wstępnej oceny przyczyn zaistnienia tego wypadku, a następnie dalsze prowadzenie
badania bąd rozstrzygnięcie o odstąpieniu od prowadzonego badania.
Przesłankami, jakimi Komisja ma się kierować przy podejmowaniu rozstrzygnięcia
jest powaga zaistniałego zdarzenia, typ statku lub ładunku oraz ocena, czy wyniki
badania przyczynią się do zapobiegania wypadkom i
incydentom morskim
w przyszłości.
Art. 21 projektu ustawy określa zasady prowadzenia przez Komisję badania
wypadku lub incydentu morskiego. Podstawową zasadą jest, iż Komisja prowadzi
badania samodzielnie. Jednakże przewiduje się także wyjątki od tej zasady, Komisja
może bowiem:
1) przekazać kierowanie badaniem wypadku lub incydentu morskiego innemu
państwu istotnie zainteresowanemu wypadkiem lub incydentem morskim;
2) dopuścić do udziału w badaniu wypadku lub incydentu morskiego inne państwo
istotnie zainteresowane wypadkiem lub incydentem morskim;
3) dołączyć do badania wypadku lub incydentu morskiego prowadzonego przez
inne państwo istotnie zainteresowane wypadkiem lub incydentem morskim.
Powyżej wskazane odrębności od zasady samodzielnego prowadzenia badania przez
Komisję rozwinięte zostały w art. 22 – 24 projektu ustawy, wdrażających
postanowienia art. 7 i 12 dyrektywy 2009/18/WE.
Jednocześnie przepis art. 21 projektu ustawy stanowi bardzo ważną normę, bowiem
określa, jakie państwa należy uznać za państwa istotnie zainteresowane badaniem
wypadku lub incydentu morskiego.
Przepis art. 25 projektu określa wyjątkowy przypadek, kiedy Komisja może
prowadzić własne badanie wypadku lub incydentu morskiego mimo prowadzenia
badania przez inne niż Rzeczpospolita Polska istotnie zainteresowane wypadkiem

10

lub incydentem morskim państwo członkowskie Unii Europejskiej. Jest to tzw.
badanie równoległe, które może być prowadzone, jeżeli wymaga tego dobro
badania. W takim wypadku Komisja jest obowiązana do powiadomienia
o powodach podjęcia badania równoległego Komisji Europejskiej.
Art. 26 projektu ustawy stanowi, za postanowieniami art. 5 ust. 4 dyrektywy
2009/18/WE, że Komisja w badaniu wypadku lub incydentu morskiego powinna
posługiwać się wspólną metodologią badań wypadków i incydentów morskich
ustanowioną rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1286/2011 z dnia 9 grudnia 2011 r.
Odstąpienie od tej metodologii, możliwe jest jedynie w szczególnych przypadkach,
jeżeli w opinii członków Komisji, opartej na ich wiedzy zawodowej, można
uzasadnić takie odstępstwo oraz jeżeli jest to potrzebne do osiągnięcia celów
badania. Możliwość odstąpienia od omawianej metodologii została przewidziana
w zdaniu drugim w art. 5 ust. 4 dyrektywy 2009/18/WE, zgodnie z którym
„Inspektorzy mogą odstąpić od tej metodologii w szczególnym przypadku, jeżeli
w ich opinii opartej na wiedzy zawodowej można uzasadnić takie odstępstwo oraz
jeżeli jest to potrzebne do osiągnięcia celów dochodzenia.”.
Artykuły 27 i 28 projektu ustawy określają zasady, na jakich możliwe jest
zwrócenie się przez Przewodniczącego Komisji o przeprowadzenie czynności
badawczych na rzecz Komisji przez organ innego państwa, a także zasady, na jakich
możliwe jest przeprowadzenie czynności badawczych przez Komisję na rzecz
organów państw innych niż Rzeczpospolita Polska. Przepis ten wdraża
postanowienia z art. 11 dyrektywy 2009/18/WE.
Art. 29 projektu ustawy określa, jakie uprawnienia przysługują członkom Komisji.
Sposób korzystania z tych uprawnień określi minister właściwy do spraw
gospodarki morskiej w regulaminie Komisji, kierując się potrzebą pełnego
i bezstronnego ustalenia przez prowadzących badanie okoliczności i przyczyn
wypadku. Takie rozwiązanie powinno zapewnić, aby na przykład prowadzone przez
członków Komisji wysłuchania świadków wypadków odbywały się bez obecności
osób, które mogłyby utrudniać prowadzenie badania, a także aby umożliwić
świadkom swobodną, otwartą i niczym nieskrępowaną wypowied .
Dokumentem potwierdzającym uprawnienia członka Komisji jest legitymacja,
której wzór zostanie, w drodze rozporządzenia, określony przez ministra
właściwego do spraw gospodarki morskiej. Natomiast art. 30 określa sposób

11