Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.

–
udzielaniu pomocy finansowej, rzeczowej oraz innych świadczeń.
Ustawa o pomocy społecznej precyzuje formy realizacji tych postanowień.
Pomoc organizowana jest w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami
psychicznymi, to jest środowiskowych domach samopomocy lub klubach
samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które w wyniku
upośledzenia niektórych funkcji organizmu lub zdolności adaptacyjnych
wymagają pomocy do życia w środowisku rodzinnym i społecznym,
w szczególności w celu zwiększania zaradności i samodzielności życiowej,
a także integracji społecznej.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie
środowiskowych domów samopomocy zawiera przepisy dotyczące
funkcjonowania takich domów, trybu kierowania i przyjmowania do nich,
kwalifikacji osób świadczących usługi, standardu świadczonych usług.
W przypadku braku możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu
zamieszkania osoba wymagająca pomocy może korzystać z usług opiekuńczych
i bytowych w formie rodzinnego domu pomocy. Zapewnia on usługi dla nie
mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu osób wymagających wsparcia.
Osobie, która ze względu na niepełnosprawność potrzebuje wsparcia
w funkcjonowaniu w codziennym życiu, może być przyznany pobyt
w mieszkaniu chronionym. Mieszkanie chronione ma przygotować osoby
w nim przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego
życia lub zastępuje pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę.
Mieszkanie chronione zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania
w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną.
W 2001 r. do klasyfikacji zawodów, zawartej w rozporządzeniu Ministra
Edukacji Narodowej w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego,
wprowadzony został asystent osoby niepełnosprawnej. Pierwsi asystenci podjęli
pracę w 2003 r. Celem pracy asystenta jest podnoszenie jakości życia osoby
niepełnosprawnej poprzez ułatwienie wykonywania czynności dnia
codziennego, wykształcenie samodzielności oraz w części przypadków
stworzenie warunków do samodzielnej rehabilitacji. Istnieje możliwość
częściowego sfinansowania usług asystenta w formie zasiłku celowego. Usługi

54
asystenckie oferują organizacje pozarządowe oraz samorządy lokalne. Z usług
asystenta korzysta jeszcze niewiele osób.
16.
Mobilność (art. 20)
Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych gwarantuje zaopatrzenie w produkty lecznicze, wyroby medyczne
i środki pomocnicze, w tym wspierające poruszanie się.
Polska norma PN-EN ISO 9999:2007 Wyroby pomocnicze dla osób
z niepełnosprawnością zawiera klasyfikację takich wyrobów. Obejmuje
jedenaście klas: wyroby pomocnicze do indywidualnego leczenia, wyroby
pomocnicze do ćwiczenia sprawności, ortezy i protezy, wyroby pomocnicze do
higieny osobistej i ochrony, wyroby pomocnicze do osobistej mobilności,
wyroby pomocnicze w gospodarstwie domowym, wyposażenie i adaptacje
mieszkań i innych lokali, wyroby pomocnicze do komunikowania się
i

informowania, wyroby pomocnicze do posługiwania się wyrobami
i urządzeniami, wyroby pomocnicze do poprawy środowiska, narzędzia
i maszyny, pomoce do rekreacji.
Osoby niepełnosprawne mogą ubiegać się, zgodnie z ustawą o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
o dofinansowanie z PFRON zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny i środki
pomocnicze.
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zwalnia od tego podatku
osoby, które nabywają na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki
inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, o ile osoby te są
niepełnosprawne w znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
zaś osoby niepełnosprawne w stopniu lekkim – w związku ze schorzeniami
narządów ruchu.
Pomoc psa asystującego uregulowana została w ustawie o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Pies
asystujący jest odpowiednio wyszkolony i specjalnie oznaczony (w szczegól-
ności jest to pies przewodnik osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz pies
asystent osoby niepełnosprawnej ruchowo) i ułatwia aktywne uczestnictwo
w życiu społecznym. Status psa asystującego potwierdza certyfikat. Wydawanie

55
certyfikatów reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
w sprawie wydawania certyfikatów potwierdzających status psa asystującego.
Wydawanie certyfikatów jest finansowane przez PFRON.
Osoba niepełnosprawna z psem asystującym ma prawo wstępu do obiektów
użyteczności publicznej: budynków i ich otoczenia przeznaczonych na potrzeby
administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, oświaty,
szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej,
obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi
pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub
wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomuni-
kacyjnych oraz innych ogólnodostępnych budynków przeznaczonych do
wykonywania podobnych funkcji, w tym budynków biurowych i socjalnych.
Uprawnienie to przysługuje również w środkach transportu kolejowego,
drogowego, lotniczego i wodnego oraz w innych środkach komunikacji
publicznej.
Z opłaty od posiadania psów, przewidzianej przez ustawę o podatkach i opłatach
lokalnych, zwolnione są osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności
w

rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – z tytułu posiadania jednego psa oraz
osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – z tytułu
posiadania psa asystującego.
Omówione w związku z art. 19 konwencji specjalistyczne usługi opiekuńcze
mogą obejmować, jeśli chodzi o wspieranie mobilności:
– uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia,
w tym kształtowanie umiejętności zaspokajania podstawowych potrzeb
życiowych i społecznego funkcjonowania, prowadzenie treningów
samoobsługi i umiejętności społecznych,
– rehabilitację fizyczną i usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu,
w zakresie nieobjętym ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych, współpracę ze specjalistami
w zakresie wspierania psychologiczno-pedagogicznego i edukacyjno-

56
-terapeutycznego, zmierzającego do wielostronnej aktywizacji osoby
korzystającej z usług specjalistycznych.
Ustawa – Prawo o ruchu drogowym przewiduje, że osoba niepełnosprawna
o obniżonej sprawności ruchowej, kierująca pojazdem samochodowym
oznaczonym kartą parkingową, może nie stosować się do niektórych znaków
drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju. Przepis ten stosuje się
również do:
– kierującego pojazdem przewożącego osobę o obniżonej sprawności
ruchowej,
– pracowników placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją
osób niepełnosprawnych.
Kartę parkingową wydaje się na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności lub
orzeczenia o stopniu niepełnosprawności bądź orzeczenia o wskazaniach do ulg
i uprawnień.
Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych
i Administracji w sprawie znaków i sygnałów drogowych przewiduje, że:
– uprawniona osoba niepełnosprawna o obniżonej sprawności ruchowej,
kierująca pojazdem samochodowym, oraz kierujący pojazdem przewożący
taką osobę mogą, pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności, nie
stosować się do wskazanych w rozporządzeniu zakazów ruchu, wjazdu,
postoju,
– organ właściwy do zarządzania ruchem na drogach, w uzgodnieniu
z zarządcą drogi, obowiązany jest wyznaczyć miejsca parkowania
oznakowanych pojazdów konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu osób
niepełnosprawnych o obniżonej sprawności ruchowej lub pojazdów
zaopatrzonych w kartę parkingową,
– sygnały dźwiękowe nadawane w postaci brzęczyków lub buczków albo
komunikatów słownych na przejściach dla pieszych o ruchu kierowanym
sygnałami świetlnymi informują osoby o upośledzonym wzroku, że dla
pieszych jest nadawany sygnał zielony.



57
17.
Wolność wypowiadania się i wyrażania opinii oraz dostęp do informacji
(art. 21)
Gwarancje podstawowe
Konstytucja RP zapewnia każdemu wolność wyrażania poglądów oraz
pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Obywatel ma prawo uzyskiwania
informacji o działalności organów władzy publicznej i osób pełniących funkcje
publiczne, o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego,
innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one
zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem
Skarbu Państwa. Prawo uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do
dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy
publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji
dźwięku lub obrazu. Tryb udzielania informacji określają ustawy, a w przypadku
Sejmu i Senatu ich regulaminy.
Ograniczenia w dostępie do informacji mogą nastąpić wyłącznie ze względu na
określoną w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów
gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub
ważnego interesu gospodarczego państwa.
19 sierpnia 2011 r. Sejm RP uchwalił ustawę o języku migowym i innych
sposobach komunikowania się. Ustawa wejdzie w życie 1 kwietnia 2012 r.,
z wyjątkiem postanowień dotyczących korzystania z pomocy osoby przybranej,
które wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy.
W ustawie zagwarantowane zostało prawo osób doświadczających trwale lub
okresowo trudności w komunikowaniu się (osoby uprawnione) do swobodnego
korzystania z wybranej przez siebie formy komunikowania się w kontaktach
z

organami administracji publicznej, jednostkami systemu Państwowe
Ratownictwo Medyczne, podmiotami leczniczymi, jednostkami Policji
Państwowej Straży Pożarnej i straży gminnych oraz jednostkami ochotniczymi
straży pożarnej (podmioty zobowiązane). Formy komunikowania się obejmują
polski język migowy (PJM), system językowo-migowy (SJM), sposób
komunikowania się osób głuchoniewidomych (SKOGN) oraz środki wspierające
komunikowanie się (poczta elektroniczna, wiadomości SMS i MMS,
komunikatory internetowe, komunikacja audiowizualna, przesyłanie faksów,

58