Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw

przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury – zostaną powierzone innej
osobie lub przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 11 ust. 2, za ich zgodą. Przyjęcie
odpowiedzialności przez inną osobę lub przedsiębiorcę powinno być stwierdzone
w formie pisemnej. W przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy,
a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy
członkowie tego organu. Zmiany w art. 12 projektu, tj. zmiana brzmienia art. 5 ust. 9
ustawy o systemie oświaty, w art. 42 projektu, tj. zmiana brzmienia ustawy
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej mają charakter dostosowawczy.
W celu zapewnienia ciągłości obecnie funkcjonujących centrów usług wspólnych
przewiduje się wprowadzenie przepisu przejściowego, zgodnie z którym, funkcjonują
one na dotychczasowych zasadach nie dłużej niż przez rok od dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy. Przepis ten jest konieczny z uwagi na zmianę zasad
odpowiedzialności za zadania z zakresu gospodarki finansowej oraz potrzebę
dostosowania działań technicznych w obecnie funkcjonujących podmiotach.
Związki międzygminne, powiatowe i powiatowo-gminne
Projekt zawiera także przepisy, które stanowią realizację celu założeń w postaci
uproszczenia i skrócenia procedury zmiany statutu związku międzygminnego oraz
procedury jego likwidacji. Zakłada się, aby organ stanowiący związku przyjmował
projekt uchwały w sprawie zmiany statutu i przesyłał do uzgodnienia do wojewody.
Jeżeli wojewoda nie przedstawiłby negatywnego stanowiska w terminie 30 dni, projekt
byłby uważany za uzgodniony. Ewentualne nieuzgodnienie projektu statutu
podlegałoby kontroli sądu administracyjnego na podstawie istniejących już rozwiązań
prawnych (vide: np. art. 98 w zw. z art. 89 ustawy o samorządzie gminnym).
W przypadku uzgodnienia projektu statutu zgromadzenie związku mogłoby podjąć
uchwałę o zmianie statutu. Wojewoda byłby związany wcześniejszym uzgodnieniem
treści statutu. Podjętą uchwałę zgromadzenie rozsyłałoby następnie do gmin
członkowskich, które miałyby określony termin (np. 30 dni) na wniesienie
ewentualnego protestu (w formie uchwały). Skutkiem protestu byłoby wstrzymanie
wykonania uchwały zgromadzenia i wymóg ponownego rozpatrzenia sprawy. Jeżeli
żadna z gmin członkowskich nie wniosłaby protestu, zgromadzenie przekazywałoby
uchwałę do wojewody, który oceni jej legalność. Następnie – w odróżnieniu od
dotychczasowej procedury – całość nadesłanej przez związek dokumentacji
10
pozostawałaby u wojewody. Wojewoda zgłaszałby ministrowi właściwemu do spraw
administracji publicznej w postaci elektronicznej dane, które organowi rejestrowemu
potrzebne są do uzupełnienia danych rejestru. Zgłoszenie opatrywane byłoby przez
wojewodę bezpiecznym podpisem elektronicznym, w rozumieniu ustawy z dnia
18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 262). Minister
właściwy do spraw administracji publicznej określiłby wzór zgłoszenia dla postaci
elektronicznej, zgodnie z art. 19b ust. 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji
działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2013 r. poz. 235,
z późn. zm.). Zgłoszenie powinno zawierać deklarację wojewody, że nadesłana przez
związek dokumentacja jest zgodna z prawem. Organ rejestrowy rejestrowałby zmianę
statutu w rejestrze. Następnie wojewoda dokonywałby publikacji obwieszczenia
o zmianie
statutu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wprowadzenie
przedstawionych rozwiązań powinno spowodować usprawnienie i przyśpieszenie
procedur rejestracji. Ponadto rezygnacja z podejmowania uchwał przez rady gmin
członkowskich pozwoli na skrócenie czasu trwania procedury. W przypadku rejestracji
nowego związku procedura byłaby zbliżona do tej, jaka byłaby stosowana przy zmianie
statutu. Różnica polegałaby na tym, że to grupa gmin, które będą chciały utworzyć
związek, opracowuje projekt statutu. Umocowany przedstawiciel gmin przesyłałby ten
projekt do wojewody do uzgodnienia. Jeżeli wojewoda nie przedstawiłby negatywnego
stanowiska w terminie 30 dni, projekt byłby uważany za uzgodniony. Rady
poszczególnych gmin podejmowałyby uchwały o utworzeniu związku i przyjęciu jego
statutu. Całość dokumentacji byłaby przekazywana do wojewody (ocena legalności).
Również i w tym przypadku całość dokumentacji pozostawałaby u wojewody. Organ
rejestrowy otrzymywałby jednie formularz z danymi umożliwiającymi nadanie
związkowi kolejnego numeru i wpisanie go do rejestru. Projekt wskazuje także wprost,
że likwidacja związku następuje zgodnie z zasadami określonymi w statucie. Po
zakończeniu likwidacji związek przekazuje wojewodzie informację o zakończeniu
likwidacji oraz wniosek o wykreślenie związku z rejestru. Przepis ten likwiduje obecne
trudności w stosowaniu przepisów wynikające z faktu, iż regulacje dotyczące zmiany
statutu związku oraz jego likwidacji znalazły się w rozporządzeniu Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji w sprawie sposobu prowadzenia rejestru związków
międzygminnych oraz ogłaszania statutów związków. Przepisy rozporządzenia nie
przedstawiają jednak szczegółowo całej procedury, lecz nakazują – poprzez odesłanie
11
do odpowiedniego stosowania – wykorzystanie regulacji dotyczących tworzenia
związków międzygminnych. Powyższy zapis aktu wykonawczego sprawia podmiotom
stosującym dane przepisy, tj. wnioskodawcom, trudności w ich stosowaniu.
Konsekwencją zmiany przepisów regulujących procedurę rejestracji oraz zmiany statutu
związku będzie zmiana upoważnienia ustawowego dotyczącego danego aktu
wykonawczego. Rozporządzenie należałoby ograniczyć do regulowania kwestii
nieujętych w ustawie, takich jak np. określenie formalności procedury rejestracji
i ogłaszania statutów związków.
W projekcie wprowadzono regulacje umożliwiające tworzenie przez gminy i powiaty
związków powiatowo-gminnych. Jak wskazano w założeniach obowiązujące przepisy
nie przewidują możliwości utworzenia związku, którego członkami byłyby zarówno
gminy, jak i powiaty. Specyfika obszarów funkcjonalnych, w tym tzw. obszarów
metropolitalnych powoduje, że formy współpracy jednostek samorządu terytorialnego
nie są wystarczające dla tych obszarów. Jest to istotne, bo charakter zadań publicznych,
niejednokrotnie wykraczających poza zakres właściwości jednego szczebla samorządu
terytorialnego wymaga stworzenia ram prawnoorganizacyjnych dla możliwości ich
wykonywania, w szczególności wspólnie przez gminy i powiaty. Wprowadzenie
związków powiatowo-gminnych jako formy wspólnej realizacji zadań przez jednostki
samorządu stopnia lokalnego było zapowiadane w Białej księdze obszarów
metropolitalnych (dokument dostępny na stronie ww.mac.gov.pl.). Związki gminno-
-powiatowe będą realizować zadania komplementarne na szczeblu gminnym
i powiatowym. Mechanizm funkcjonowania związku powiatowo-gminnego będzie
identyczny z istniejącymi rozwiązaniami dotyczącymi związków międzygminnych oraz
związków powiatów. Tak jak i obecnie jednostki tworzące związek będą mogły
przekazywać do realizacji na rzecz związku określone w statucie zadania publiczne
(w tym wydawanie decyzji administracyjnych). Związek będzie wykonywał te zadania
w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Szczegółowe określenie zakresu
zadań realizowanych przez związek następować będzie w statucie związku
uzgadnianym z wojewodą. Dla przykładu związek tworzony przez powiat oraz np. 2/3
gmin z jego terenu będzie realizował zadania zarówno powiatowe, jak i gminne.
Oczywistym przy tym pozostaje, że zadania gminne będą mogły być realizowane na
obszarze gmin członków, natomiast zadania powiatowe w zależności od zapisów
w statucie – albo na terytorium gmin członkowskich albo dla wszystkich gmin
12
w powiecie. Innymi słowy powiat jako członek związku będzie decydował o tym czy
przekazuje do związku całość zadania, czy też jedynie jego część (w aspekcie
terytorialnym).
Warto odnotować, że w obecnym stanie prawnym związki międzygminne mogą
realizować zadania powiatów, niemniej jednak wymagane jest w tym zakresie zawarcie
odpowiedniego porozumienia pomiędzy związkiem i powiatem (vide: art. 64 ust. 5
w zw. z art. 8 ust. 2a ustawy o samorządzie gminnym). Nowe rozwiązania umożliwią
zarówno gminom, jak i powiatom udział w związku na zasadach członka z prawem
reprezentacji w organach, partycypacji w kosztach i odpowiedzialności. To członkowie
związku będą rozstrzygać w statucie np. o zasadach reprezentacji w zgromadzeniu
związku (np. poprzez określenie liczby reprezentantów każdej z jednostek albo poprzez
ustalenie siły głosu w zgromadzeniu), a także o zasadach udziału w kosztach
działalności związku. Zaproponowane rozwiązania nie ograniczają terytorialnie
możliwości tworzenia takiego związku do powiatu i gmin znajdujących się na jego
terenie, jak również nie określają kategorii zadań realizowanych przez związek, tak jak
obecnie nie ma ograniczenia w zakresie tworzenia związków międzygminnych
i powiatowych oraz zawierania porozumień między związkami a powiatami albo
organami administracji rządowej. Proponowane przepisy jako elastyczne umożliwią
dostosowywanie przez samorząd rozwiązań, pod nadzorem wojewody, do
uwarunkowań i potrzeb lokalnych, które w związku z rozwojem i zmianami społeczno-
-gospodarczymi ewoluują w czasie. Utworzenie związku czy zawarcie porozumienia
administracyjnego jest również wynikiem wspólnoty interesów jednostek o różnym
potencjale nakierowanych na realizację zadań publicznych, które co do zasady są
związane z określonym terytorium o specyficznych cechach. Z tych względów
projektowane przepisy stanowią kontynuację sprawdzonego z powodzeniem
w praktyce, elastycznego i bazującego na zasadzie pomocniczości podejścia do
związków jednostek samorządu terytorialnego, które zastosowano w obowiązujących
samorządowych ustawach ustrojowych.
Projektowana regulacja nie umożliwia tworzenia jedynie nowych związków
powiatowo-gminnych, lecz także przystępowanie do obecnie funkcjonujących
związków tych podmiotów. Wskazano wprost, że, powiat może przystąpić do związku
międzygminnego, jak również gmina do związku powiatów. W takim przypadku
następuje przekształcenie związku międzygminnego (powiatów) w związek powiatowo-
13
-gminny. Przepis ten pozwoli na rozwijanie nowych form współpracy tam, gdzie już
istnieją określone związki międzygminne lub powiatowe.
W celu dostosowania otoczenia prawnego dokonano także nowelizacji aktów prawnych
w zakresie, w jakim odwołują się do związków komunalnych. Dokonano uzupełnienia
ww. przepisów o związki powiatowo-gminne.
Zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych
Art. 3 projektu przewiduje zmiany w ustawie z dnia 26 października 1982 r.
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1356, z późn. zm.). Mają one charakter doprecyzowujący w zakresie rezygnacji
z obowiązku opiniowania przez gminne komisje rozwiązywania problemów
alkoholowych wniosków o wydanie zezwoleń jednorazowych oraz tzw. zezwoleń
cateringowych. Zakłada się też modyfikację systemu uiszczania opłat za korzystanie
z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych – tak aby umożliwić pod pewnymi
warunkami wykonanie obowiązku po upływie ustawowego terminu oraz ograniczyć
liczbę procedur prowadzonych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w sprawie
wygaśnięcia zezwolenia, a następnie na nowo procedury wydania zezwolenia.
Proponuje się umożliwienie przedsiębiorcy w przeciągu 30 dni od upływu terminu
dokonanie nakazanej czynności (złożenie oświadczenia lub uiszczenie opłaty) wraz
z dokonaniem dodatkowej opłaty. Jeżeli przedsiębiorca dopełni łącznie obu warunków,
tj. dokona w terminie 30-dniowym nakazaną czynność oraz uiści dodatkową opłatę,
zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych nie wygaśnie.
Podatek od spadków i darowizn
Art. 4 projektu zawiera zmiany dokonane w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku
od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, z późn. zm.), (dalej upsid),
obejmujące:
–
dodanie w art. 1 ust. 1a w celu objęcia podatkiem, także nieodpłatnego nabycia
własności rzeczy wspólnej (wspólnego prawa majątkowego) albo jej części przez
niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność. W obecnym
stanie prawnym, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie własności rzeczy
i praw majątkowych tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności, którego
skutkiem jest całkowite zniesienie stosunku współwłasności. Powszechna jest praktyka
notarialna polegająca na sporządzaniu tzw. umów częściowego zniesienia
14