Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020

z art. 11 rozporządzenia Komisji (UE) nr 807/2010 „Państwa członkowskie przekazują
corocznie Komisji, najpóźniej do dnia 30 czerwca, sprawozdanie z realizacji planu na
ich terytorium w poprzednim roku gospodarczym”. W związku z powyższym, z dniem
30 czerwca 2014 r., należy uchylić przepisy art. 11 ust. 4b oraz art. 17 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych
(Dz. U. z 2012 r. poz. 633, z późn. zm.) dotyczące realizacji programu „Dostarczanie
nadwyżek żywności najuboższej ludności Unii Europejskiej”.
W ramach realizacji Programu Operacyjnego finansowanego ze środków FEAD będą
przeprowadzane:
– kontrole weryfikujące spełnienie i utrzymanie kryteriów desygnacji,
– kontrole realizacji programu operacyjnego, w tym kontrole systemowe i kontrole
weryfikacji wydatków,
– audyty dokonywane przez instytucję audytową na podstawie art. 58 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady nr 223/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie
Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (Dz. Urz. UE L 72
z 12.03.2014, str. 1).
Środki na realizację programu FEAD na lata 2014–2020 będą ujęte w ustawach
budżetowych w części 19 – Budżet, finanse publiczne instytucje finansowe, części 44 –
Zabezpieczenie społeczne oraz w części 83 – Rezerwy celowe. Czynności techniczne
będą finansowane z pomocy technicznej programu FEAD. W art. 86 projektowanej
ustawy zawarto zmianę ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej, polegającą na wyłączeniu stosowania art. 79, art. 82 ust. 1 i art. 83 ust. 1
w kontrolach projektów realizowanych przez przedsiębiorców, będących jednocześnie
beneficjentami środków unijnych. Zastosowanie tego wyłączenia miało na celu
zagwarantowanie beneficjentom funduszy UE, niezależnie od ich formy prawnej,
jednakowego traktowania podczas prowadzonych kontroli. Wyłączenie objęło
stosowanie artykułów ustawy, które wcześniej wyłączone zostały ze stosowania
w przypadku kontroli beneficjentów przez unijne instytucje audytowe.
W art. 90 wprowadzono zmiany ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
Do ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
wprowadzono nowe regulacje odnoszące się do zmian programów operacyjnych
(art. 14ka i art. 14kb) oraz odpowiednio zmieniono już obowiązujące przepisy, w celu
64

rozszerzenia zakresu ich stosowania również w odniesieniu do zmian programów
(zmiana art. 14g i art. 14k).
W art. 35 ust. 3 pkt 11 doprecyzowano zakres, w jakim mogą być wydawane wytyczne,
o kwestie związane z zamknięciem programów operacyjnych.
W ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju wprowadzono także regulacje
dotyczące przyjmowania i zmian programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej
(rozdział 2c).
Zmiana art. 37 – obowiązujące przepisy ustawy o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju nie zawierają podstawy prawnej do wydawania decyzji administracyjnej
w zakresie ustalenia i nakładania korekty finansowej. Jednakże orzecznictwo sądów
administracyjnych w omawianej kwestii nie jest jednolite i wydawane są orzeczenia,
zgodnie z którymi w sprawie ustalenia i nałożenia na beneficjenta korekty finansowej
powinna być wydana decyzja administracyjna. W związku z powyższym w art. 37
ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju proponuje się
dodanie normy, zgodnie z którą sprawy z zakresu ustalania i nakładania korekt
finansowych, o których mowa w art. 98 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia
11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu
Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, nie będą podlegały
przepisom ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego.
Ponadto, w celu wskazania źródła zobowiązania organów samorządu terytorialnego do
stosowania wytycznych horyzontalnych (kontrakt terytorialny), zmieniono art. 14p
ust. 2.
W art. 92 zawarto przepisy zmieniające przepisy ustawy o finansach publicznych.
W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych proponuje się
wprowadzenie między innymi poniższych zmian.
Nowelizacja art. 5 ust. 3 pkt 2 ustawy o finansach publicznych poprzez wykreślenie
określenia: „2009–2014” zamieszczonego przy nazwach Norweskiego Mechanizmu
Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego EOG. Dzięki wprowadzonej zmianie
obowiązujące obecnie regulacje dotyczące wyszczególnionych programów obejmować
65

będą mogły naturalne kontynuacje wspomnianych instrumentów w kolejnej
perspektywie finansowej, wykraczającej poza rok 2014. Ponadto rozszerzono katalog
środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej (art. 5 ust. 3) o środki Inicjatywy
na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, środki Europejskiego Funduszu Pomocy
Najbardziej Potrzebującym oraz środki pochodzące z instrumentu „Łącząc Europę”.
Ograniczono zakres danych prezentowanych w załączniku do ustawy budżetowej
dotyczącym programów finansowanych z udziałem środków europejskich, o którym
mowa w art. 121 ust. 2, w taki sposób, aby wspomniany załącznik zawierał
najistotniejsze informacje o programach, tj. wskazanie instytucji zarządzającej,
planowanych w roku budżetowym i kolejnych dwóch latach dochodów budżetu
państwa z tytułu wpływu środków europejskich planowanych w roku budżetowym
i kolejnych dwóch latach wydatków budżetu państwa i budżetu środków europejskich
na realizację programu oraz planu wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na
finansowanie programu.
Wyłączono (poprzez nowelizację w art. 122 ust. 1 pkt 2 lit. a) dotacje celowe
przeznaczone na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów
finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, z obowiązku
ich ujmowania w wykazie dotacji stanowiącym załącznik do ustawy budżetowej.
Doprecyzowano w art. 127 ust. 2 pkt 4, że ze środków budżetu państwa, budżetów
jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych można
udzielać dotacji celowych na realizację projektów w ramach programów EWT
(analogicznie do pozostałych programów Polityki Spójności).
Przeformułowano przepis art. 132 ust. 4 w taki sposób, aby wspomniany ustęp
jednoznacznie wskazywał, iż do realizacji inwestycji finansowanych z udziałem
środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, nie stosuje się przepisów art. 132,
lecz przepisy odrębne, jak np. ustawę o zasadach prowadzenia polityki rozwoju czy
niniejszą ustawę o zasadach realizacji programów operacyjnych polityki spójności
finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020.
Wprowadzono obowiązek poinformowania Ministra Finansów przez ministra
właściwego do spraw rozwoju regionalnego o wyrażeniu zgody na dokonanie
przeniesienia polegającego na zmniejszeniu lub zwiększeniu wydatków przeznaczonych
66

na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich (nowy
ust. 2a w art. 171).
Modyfikacja przepisów art. 189 ust. 2 znosi możliwość wystawienia zlecenia dokonania
płatności zaliczkowej dla beneficjenta przed złożeniem przez beneficjenta wniosku
o płatność. Dzięki proponowanej zmianie przekazanie środków odbywać się będzie
zawsze na podstawie wniosku o płatność rejestrowanego w systemie informatycznym,
co umożliwi pozyskanie aktualnych i pełnych informacji o skali przekazanych zaliczek.
Podkreślić przy tym należy, że zakres danych prezentowanych we wniosku o płatność
dotyczącym wypłaty transzy zaliczki będzie bardzo ograniczony, a sam wniosek będzie
składany w formie elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, tak
więc przedmiotowa zmiana nie spowoduje opóźnień w procesie przekazywania zaliczek
na rzecz beneficjentów.
Wskazano ponadto, iż przepisy ust. 1–4 omawianego artykułu dotyczyć będą również
środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2, tj. niepodlegających zwrotowi środków
z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia
o Wolnym Handlu (EFTA).
W art. 193 wprowadzono ograniczenie zaangażowania budżetu państwa w realizację
programów – zgodnie z nowym ust. 5 maksymalna kwota wydatków budżetu państwa
przeznaczona na realizację danego programu nie będzie mogła przekroczyć
wieloletniego limitu zobowiązań budżetu państwa określonego w załączniku do ustawy
budżetowej, o którym mowa w art. 122. Celem wspomnianego rozwiązania jest
zapobieżenie sytuacjom, w których decyzje instytucji zaangażowanych we wdrażanie
programów pociągną za sobą nadmierne i w dodatku niekontrolowane skutki dla
budżetu państwa.
Dodano w art. 194 nowy ust. 4a, w którym wprowadzono obowiązek poinformowania
Ministra Finansów przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego
o wyrażaniu zgody na dokonanie przeniesienia pomiędzy programami finansowanymi
z udziałem środków europejskich w ramach części i działu klasyfikacji wydatków.
W nowym ust. 2a w art. 196 wskazano, iż obsługę bankową rachunków budżetu
środków europejskich prowadzi Bank Gospodarstwa Krajowego lub Narodowy Bank
Polski.
67

Wprowadzono modyfikację art. 206 regulującego treść umowy o dofinansowanie.
Zgodnie z wprowadzoną zmianą, wspomniana umowa zawierać będzie zobowiązanie
do stosowania wytycznych, o których mowa w art. 2 pkt 32 ustawy.
Doprecyzowano końcowy termin naliczania odsetek (art. 207 ust. 2a) oraz wyłączono
samorządowe osoby prawne, beneficjentów dotacji w ramach Programu Operacyjnego
„Pomoc Żywnościowa” oraz wybrane typy podmiotów leczniczych z możliwości
wykluczenia z możliwości otrzymania środków, tj. potraktowano wspomniane
podmioty analogicznie do jednostek samorządu terytorialnego (nowelizacja art. 207
ust. 7). Dotychczasowe pominięcie w przepisie samorządowych osób prawnych (osób
prawnych utworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego) i poprzestanie
wyłącznie na wymienieniu jednostek samorządu terytorialnego sprawiało, iż
wykluczeniu potencjalnie podlegały np. zakłady opieki zdrowotnej czy instytucje
kultury. Zasadne jest ponadto wyłączenie z możliwości wykluczenia organizacji
partnerskich (beneficjentów dotacji w ramach PO PŻ): zastosowanie wobec
beneficjentów PO PŻ wykluczenia jako narzędzia prawnego mogłoby skutkować
wstrzymaniem działań programu operacyjnego w zakresie przekazywania osobom
najbardziej potrzebującym pomocy żywnościowej. Z uwagi na skalę deprywacji
materialnej w Polsce, pozbawienie osób najbardziej potrzebujących dostępu do pomocy
żywnościowej miałoby bardzo niekorzystne skutki społeczne i byłoby niezgodne
z celem PO PŻ, jak również celami Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej
Potrzebującym (FEAD). Dodatkowo wyłączono z możliwości wykluczenia wybrane
typy podmiotów leczniczych, tj. instytuty badawcze prowadzące działalność leczniczą,
podmioty lecznicze utworzone przez organy administracji rządowej oraz podmioty
lecznicze utworzone lub prowadzone przez uczelnie medyczne. Wspomniane jednostki
są największymi i najbardziej wyspecjalizowanymi podmiotami leczniczymi
i w systemie ochrony zdrowia w Polsce pełnią one szczególną rolę; udzielają bowiem
świadczeń zdrowotnych wymagających wysokospecjalistycznej wiedzy i zastosowania
najbardziej zaawansowanych procedur medycznych.
Dodano (dzięki nowelizacji art. 210 ust. 1) beneficjentów do katalogu podmiotów
uprawnionych do pozyskania informacji z rejestru podmiotów wykluczonych
prowadzonego przez Ministra Finansów na podstawie art. 207. Zgodnie
z obowiązującymi przepisami Minister Finansów mógł udostępnić stosowne informacje
jedynie instytucjom zarządzającym, instytucjom pośredniczącym, instytucjom
68