Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020

– likwidacji barier w dostępie do pomocy poprzez racjonalizację i standaryzację
procesów,
– przyśpieszenia realizacji poszczególnych programów operacyjnych,
– sprawniejszego funkcjonowania instytucji odpowiedzialnych za rozdzielanie,
rozliczanie i kontrolę pomocy.
Wprowadzenie e-Cohesion w kolejnej perspektywie finansowej będzie wiązać się
z koniecznością przygotowania odpowiednich rozwiązań proceduralno-prawnych
w zakresie systemów zarządzania i kontroli realizacji programów operacyjnych. W tym
kontekście kluczową rolę odgrywać będą zapisy ustawowe uzupełniające uregulowania
prawne zawarte w ustawie o informatyzacji, w tym dotyczące:
– wskazania podmiotu odpowiedzialnego za określenie kształtu systemu zarządzania
i kontroli realizacji programów operacyjnych,
– określenia kształtu architektury funkcjonalnej systemów IT, w szczególności
określeniu zakresu funkcjonalnego danych gromadzonych i przetwarzanych
w systemie centralnym,
– wskazania podmiotu odpowiedzialnego za budowę i utrzymanie systemu
centralnego,
– określenia sposobu uwierzytelniania użytkowników tego systemu, którymi będą
zarówno podmioty publiczne, jak i prywatne,
– określenia zakresu odpowiedzialności za przetwarzanie danych osobowych
gromadzonych w tym systemie.
Przywoływany art. 122 ust. 3 rozporządzenia ogólnego pozostawia do decyzji na
poziomie państwa członkowskiego kwestię sposobu zapewnienia systemu
informatycznego umożliwiającego pełną komunikację między beneficjentem
a właściwą instytucją stanowiącą element systemu zarządzania i kontroli. Przyjmując
określone rozwiązania, państwa członkowskie powinny uwzględnić swoje krajowe
uwarunkowania związane z organizacją procesu realizacji programów operacyjnych
współfinansowanych środkami funduszy unijnych. Na poziomie krajowym konieczne
jest uwzględnienie skali dostępnych środków, spodziewanej ilości projektów, ilości
podmiotów zaangażowanych w proces realizacji programów operacyjnych czy
uwarunkowań prawnych związanych z funkcjonowaniem tych podmiotów. Opierając
się na doświadczeniach obecnej perspektywy i założeniu, iż przyszła pespektywa
finansowa będzie porównywalna do obecnej zarówno pod względem stopnia złożoności
54

systemu zarządzania i kontroli, jak i ilości projektów, należy wskazać na konieczność
standaryzacji stosowanych procesów i formularzy, a tym samym konieczność
maksymalnego ujednolicenia wykorzystywanych
rozwiązań informatycznych.
Osiągnięcie tego celu nie będzie możliwe nie tylko bez centralizacji procesu
opracowania kształtu systemu zarządzania i kontroli, ale także bez centralizacji samego
procesu budowy i utrzymania systemu informatycznego. W szczególności niezbędne
jest zapewnienie maksymalnej standaryzacji w obszarze procesów związanych
z obsługą programów operacyjnych, a także certyfikacją wydatków. W odniesieniu do
procesów związanych z obsługą projektu od momentu podpisania umowy
o dofinansowanie, a więc procesów związanych z rozliczaniem poniesionych
wydatków, do decyzji instytucji zarządzających na poziomie regionalnym pozostawiono
kwestie wykorzystania systemu centralnego lub budowy własnych rozwiązań.
W przypadku krajowych programów operacyjnych oraz programów EWT beneficjenci
(czyli – zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu ogólnym – podmioty, które
otrzymały wsparcie, a więc podmioty, z którymi zawarto umowę o dofinansowanie
projektu, względnie wydano decyzję o dofinansowaniu) będą korzystać, w powiązaniu
z art. 19, z funkcjonalności udostępnionych za pośrednictwem systemu centralnego.
Zobowiązanie beneficjenta do dostarczania danych, o których mowa w art. 69 ust. 3,
wynikać będzie z postanowień umowy (decyzji) o dofinansowanie.
W art. 70 ustawy wprowadzono przepisy precyzujące kwestie uwierzytelniania
beneficjenta lub osoby fizycznej, która zgodnie z postanowieniami umowy
o dofinansowanie projektu upoważniona jest do reprezentacji beneficjenta w zakresie
czynności związanych z realizacją projektu w centralnym systemie teleinformatycznym.
Poprzez pojęcie „uwierzytelnianie” należy rozumieć zarówno stwierdzenie tożsamości
użytkownika, jak i weryfikację tej tożsamości przy podejmowanych przez tego
użytkownika czynnościach. W ramach systemu centralnego uwierzytelnianie następuje
przez wykorzystanie profilu zaufanego ePUAP albo podpisu elektronicznego
weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu, przy zachowaniu zasad
przewidzianych w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym.
W przypadku
braku możliwości wykorzystania profilu zaufanego ePUAP
uwierzytelnianie beneficjenta w systemie informatycznym następuje poprzez
wykorzystanie loginu i hasła wygenerowanego przez system.
55

W systemie będą gromadzone i przechowywane dane osobowe w zakresie odnoszącym
się do użytkowników systemu oraz beneficjentów i uczestników działań
współfinansowanych środkami EFS. W art. 71 wskazano podmiot odpowiedzialny za
pełnienie funkcji administratora tych danych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926,
z późn. zm). W tym kontekście powierzenie roli ministrowi właściwemu do spraw
rozwoju regionalnego jest logicznym następstwem regulacji zawartych w art. 69 ust. 3
ustawy.
W art. 72 wskazano, że w zakresie nieuregulowanym przepisami rozdziału 15
a odnoszącym się do zagadnień w nim zawartych, stosuje się odpowiednio przepisy
ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne.
W rozdziale 17 (art. 73–95) zawarto przepisy zmieniające przepisy obowiązujące.
W rozdziale 17 wprowadzono zmiany między innymi ustaw: ustawy z dnia 7 września
1991 r. o systemie oświaty, ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu
niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego,
ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju
Przedsiębiorczości, ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska,
ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r.
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień publicznych, ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku
Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych, ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawy z dnia 2 lipca 2004 r.
o swobodzie działalności gospodarczej, ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawie
z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, ustawy z dnia 27 lipca
2005 r. – Prawo o szkolnictwie, ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym
Centrum Badań i Rozwoju, ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 w art. 20 ustawy
o Narodowym Centrum Nauki oraz ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności
leczniczej. W dpowiednich przepisach ww. ustaw wskazano ustawę o zasadach
realizacji programów operacyjnych polityki spójności finansowanych w perspektywie
56

finansowej 2014–2020 jako możliwą podstawę prawną finansowania określonych
działań wskazanych w zmienianych ustawach.
W art. 74 wprowadzono zmiany do ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397) zwalniające
z podatku od osób prawnych przychody podmiotu wdrażającego instrument finansowy,
które będą zwiększać wkład finansowy, pochodzący z programu operacyjnego, a więc
środki publiczne przekazane temu podmiotowi w zarządzanie. Wpływ przedmiotowego
zwolnienia na dochody jednostek samorządu terytorialnego, które posiadają procentowy
udział we wpływach budżetu państwa z tytułu podatku od osób prawnych, nie będzie
znaczący i zostanie zrekompensowany poprzez zwiększenie wysokości środków
publicznych, jakie będą dostępne w ramach instrumentów finansowych działających na
obszarze województwa (RPO), finansujących i wspierających działania inwestycyjne
przyczyniające się do rozwoju danego województwa. Przedmiotowa zmiana wynika
także z postulatów zgłaszanych przez władze samorządów województw.
W art. 76 wprowadzono zmiany ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 34 ust. 4 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz.
1442, z późn. zm.) dane gromadzone przez ZUS na koncie ubezpieczonego oraz
płatnika składek mogą być udostępniane wyłącznie instytucjom wymienionym w art. 50
ust. 3 i 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym Zakład Ubezpieczeń
Społecznych nie posiada podstawy prawnej do udostępniania ministrowi właściwemu
ds. rozwoju regionalnego danych osobowych osób znajdujących się w rejestrze Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych.
Jednocześnie, zgodnie z wymogami Komisji Europejskiej w zakresie wdrażania
perspektywy finansowej na lata 2014–2020, kraje członkowskie zobowiązane są do
weryfikacji sytuacji zatrudnieniowej uczestników projektów po zakończeniu wsparcia
ze środków EFS. W związku z powyższym, w celu minimalizacji kosztów ponoszonych
na pomiar wskaźników oraz racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi,
konieczne jest wprowadzenie stosownych zmian w ustawie o systemie ubezpieczeń
społecznych, co umożliwi współpracę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, będącym
dysponentem potrzebnych danych administracyjnych.
57

W art. 79 wprowadzono zmiany ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
środowiska. Dodawane ust. 6 i 7 w art. 400b ustawy stanowią podstawę do przekazania:
–
Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (jako
instytucji finansowej, o której mowa w art. 38 ust. 4 lit. b (ii) rozporządzenia
ogólnego) roli podmiotu wdrażającego fundusz funduszy lub instrument finansowy,
–
wojewódzkim funduszom ochrony środowiska i gospodarki wodnej roli
pośredników finansowych, o których mowa w art. 38 ust. 5 rozporządzenia
ogólnego.
Dodanie ust. 8 i 9 w art. 400b ma na celu umożliwienie Narodowemu Funduszowi –
w przypadku pełnienia funkcji instytucji wdrażającej – powierzania wojewódzkim
funduszom, w drodze porozumień, zadań związanych z realizacją Programu
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 (krajowego programu
operacyjnego w rozumieniu ustawy o zasadach realizacji programów operacyjnych
polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020).
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (państwowa osoba
prawna) oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
(samorządowe osoby prawne) tworzą spójny system instytucji finansowania ochrony
środowiska i gospodarki wodnej, realizujących zadania publiczne, który został opisany
w tytule VII dziale II rozdziale 4 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Ww. instytucje
działają w ramach „Wspólnej Strategii Działania” (aktualna Strategia obejmuje okres
2013–2016 z perspektywą do 2020 r.) stanowiącej dokument planistyczny służący
zoptymalizowaniu współpracy pomiędzy nimi oraz stanowiący podstawę do określania
strategii poszczególnych funduszy.
Ścisła współpraca między funduszami przyczynia się do optymalnego wykorzystania
środków publicznych przeznaczonych na wspieranie realizacji przedsięwzięć i zadań
z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w tym na współfinansowanie
projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE. Jednym
z narzędzi optymalizacyjnych jest opiniowanie przez Narodowy Fundusz list
przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy w zakresie finansowania
przedsięwzięć ekologicznych z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej
niepodlegających zwrotowi.
58