Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020

do uzupełnienia lub poprawienia protestu jest informowany o powyższym negatywnym
skutku, tzn. o pozostawieniu protestu bez rozpatrzenia, w przypadku gdy nie dokona
stosownych korekt – art. 54 ust. 3 wskazuje, że wezwanie następuje „pod rygorem
pozostawienia protestu bez rozpatrzenia”. Zatem wnioskodawca jest w pełni świadomy
konsekwencji swojego działania czy też bezczynności.
Co istotne, uzupełnienie protestu nie jest możliwe, w sytuacji gdy ma dotyczyć
elementów określonych w art. 54 ust. 2 pkt 4 i 5 – chodzi tu o wskazanie kryteriów
wyboru projektów, z których oceną wnioskodawca się nie zgadza (wraz
z uzasadnieniem), oraz zarzutów proceduralnych, jeżeli oczywiście zdaniem
wnioskodawcy takie miały miejsce (zarzuty proceduralne mają charakter fakultatywny,
wtórny w stosunku do zarzutów odnoszących się do oceny w zakresie
spełniania/niespełniania kryteriów wyboru projektów, które z kolei mają charakter
obligatoryjny i bezwzględnie stanowią podstawę złożenia protestu).
Dodatkowo, aby zapobiec ewentualnym wątpliwościom, wprost określono, że powyższe
wezwanie wstrzymuje bieg terminów odpowiednio na dokonanie autokontroli albo
rozpatrzenie protestu – art. 54 ust. 5.
Jako zasadę wprowadzono instytucję autokontroli na poziomie instytucji
odpowiedzialnej za nabór i ocenę projektów, za pośrednictwem której wnoszony jest
protest (art. 56 projektu). Element autokontroli stworzy szansę na skrócenie procedury
odwoławczej, w sytuacji gdy okaże się, że istnieją przesłanki do zmiany wcześniej
zajętego stanowiska przez instytucję odpowiedzialną za nabór i ocenę projektów.
Zgodnie z art. 55 projektu, jako punkt wyjścia przyjęto, że protest rozpatrywany będzie
przez właściwą instytucję zarządzającą. Jednocześnie jednak dano możliwość tej
instytucji powierzenia zadań w tym zakresie w przewidzianym do tego w ustawie trybie
(w drodze porozumienia) właściwej instytucji pośredniczącej, o ile taka została
wcześniej w ramach programu utworzona. Wnioskodawca będzie czerpał informację
o właściwej instytucji, do której ma wnieść protest, oraz o instytucji właściwej do
rozpatrzenia protestu (czasami będzie to jedna i ta sama instytucja, czasami dwie różne
instytucje – w zależności od systemu instytucjonalnego w ramach danego programu
operacyjnego i rozdziału/powierzenia zadań), z pouczenia otrzymanego wraz
z informacją o wyniku oceny jego projektu – zob. art. 46 ust. 5.
49

Art. 56 projektu określa tryb wnoszenia protestu, a także kwestie związane
z autokontrolą
oraz rozstrzygnięciami podejmowanymi w rezultacie jej
przeprowadzenia.
Art. 56 ust. 3 wprost wyłącza stosowanie przepisów dotyczących autokontroli
w stosunku do instytucji, która będąc właściwą do rozpatrzenia protestu, jest
równocześnie instytucją oceniającą/dokonującą wyboru projektu. Analogiczne
wyłączenie zostało wprowadzone w zakresie dotyczącym dokonania ponownej oceny –
art. 58 ust. 5. Przedmiotowe wyłączenia zostały wprowadzone w oparciu o przesłankę
racjonalności – są konsekwencją specyficznego stanu faktycznego w omawiamy
przypadku, tzn. tożsamości instytucji dysponującej środkami w danym konkursie
(oceniającej/dokonującej wyboru projektu) z instytucją właściwą do rozpatrzenia
protestu.
Art. 57 projektu określa termin rozpatrzenia protestu, z uwzględnieniem możliwości
jego przedłużenia w uzasadnionych przypadkach (m.in. gdy niezbędne jest skorzystanie
z pomocy ekspertów). W takich przypadkach właściwa instytucja jest obowiązana do
przekazania wnioskodawcy informacji w tym przedmiocie. Określono również, na czym
polega rozpatrzenie protestu, tj. wskazuje, że jest to weryfikacja prawidłowości oceny
projektu w zakresie kryteriów wyboru projektów i ewentualnie (dodatkowo) zarzutów
proceduralnych, o których mowa w art. 54 ust. 2 pkt 4 i 5.
Na podstawie art. 58 właściwa instytucja zobowiązana jest poinformować
wnioskodawcę na piśmie o wyniku rozpatrzenia jego protestu. W przypadku
uwzględnienia protestu projekt jest kierowany do właściwego etapu oceny albo
umieszczany na liście projektów wybranych do dofinansowania, albo przekazywany do
ponownej oceny instytucji dokonującej wyboru projektu. Przy czym drugi
z wymienionych przypadków (tj. skierowanie do ponownej oceny) będzie miał miejsce,
wówczas gdy instytucja rozpatrująca protest stwierdzi, że doszło do naruszeń
obowiązujących procedur i konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ
na wynik oceny. W ramach ponownej oceny instytucja jej dokonująca weryfikuje
spełnianie przez projekt wszystkich kryteriów i zarzutów wskazanych przez
wnioskodawcę w proteście. Zakres kryteriów i zarzutów zakwestionowanych przez
instytucję rozpatrującą protest nie ma w tym przypadku znaczenia.
50

Zarówno nieuwzględnienie protestu, jak i negatywny wynik ponownej oceny, otwierają
wnioskodawcy możliwość skierowania sprawy na drogę postępowania sądowo-
-administracyjnego.
Zgodnie z proponowanymi rozwiązaniami wnioskodawca będzie składał skargę
bezpośrednio do sądu (termin na wniesienie skargi wynosi 14 dni). W każdym
z ww. przypadków wnioskodawca otrzymuje pouczenie w tym zakresie odpowiednio na
podstawie art. 58 ust. 1 pkt 2, art. 58 ust. 4 pkt 2 oraz art. 61 i 62 projektu.
Art. 59 projektu reguluje przypadki, w których protest nie podlega rozpatrzeniu. Ma to
miejsce wówczas, gdy pomimo prawidłowego pouczenia ze strony właściwej instytucji
protest został wniesiony po terminie przez podmiot wykluczony z możliwości
otrzymania dofinansowania lub bez spełnienia wymogów określonych w ustawie. Co
ważne, pozostawienie protestu bez rozpatrzenia może nastąpić zarówno przez instytucję
dokonującą autokontroli uregulowanej w art. 56, jak i przez instytucję właściwą do
rozpatrzenia protestu. Każda z tych instytucji zobowiązana jest do przekazania
stosownej informacji wnioskodawcy o pozostawieniu protestu bez rozpatrzenia,
z jednoczesnym pouczeniem go o możliwości wniesienia w takim przypadku skargi do
sądu administracyjnego (art. 59 ust. 2).
Art. 60 reguluje kwestie związane z wyłączeniem z możliwości uczestniczenia
w procedurze odwoławczej osób, które były wcześniej zaangażowane w przygotowanie
projektu lub w jego ocenę. Ustawa wprowadza w tym zakresie odpowiednie stosowanie
art. 24 § 1 k.p.a.
Art. 61 i art. 62 projektu regulują kwestie związane z etapem sądowym procedury
odwoławczej. Przepisy te co do zasady powielają aktualnie obowiązujące regulacje
ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach rozwoju regionalnego.
Skarga wnoszona jest wraz z kompletną dokumentacją (art. 61 ust. 2). Kompletną
dokumentację stanowią enumeratywnie wymienione w ustawie dokumenty,
a w przypadku gdy wnioskodawca wniesie skargę, nie załączając do niej
któregokolwiek z wymaganych dokumentów, stanowić to będzie podstawę do
pozostawienia skargi bez rozpatrzenia. Równocześnie przewiduje się możliwość
uzupełnienia w tym zakresie skargi przez wnioskodawcę – w takim przypadku na sądzie
będzie spoczywał obowiązek wezwania wnioskodawcy do uzupełnienia dokumentacji.
Analogiczne rozwiązanie zostało wprowadzone w odniesieniu do skargi, która została
51

wniesiona bez uiszczenia wpisu stałego (art. 61 ust. 6 i 7). Opisane rozwiązania są
konsekwencją zarzutu objętego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia
30 października 2012 r. sygn. SK 8/12 (Dz. U. poz. 1237). Co istotne, wezwanie
wnioskodawcy do uzupełnienia dokumentacji lub uiszczenia wpisu wstrzymuje bieg
terminu przeznaczonego na rozpatrzenie skargi przez sąd.
Pewnej zmianie, w stosunku do rozwiązań funkcjonujących pod rządami ustawy z dnia
6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, uległ też katalog
rozstrzygnięć, jakie mogą być podjęte przez sąd, określony w art. 61 ust. 8 projektu. Jest
to związane z wprowadzeniem możliwości skierowania skargi do sądu od
rozstrzygnięcia polegającego na pozostawieniu protestu bez rozpatrzenia. W rezultacie,
uwzględniając skargę, w takim przypadku sąd skieruje sprawę do właściwej instytucji
w celu rozpatrzenia (art. 61 ust. 8 pkt 1 lit. b).
Art. 62 odnosi się do kwestii związanych z możliwością wniesienia skargi kasacyjnej od
rozstrzygnięcia wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Art. 63–65 i art. 67 utrzymują rozwiązania funkcjonujące od lat pod rządami ustawy
z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju: art. 63 zawiera
mechanizm ochronny wnioskodawcy na wypadek, gdyby został on pozbawiony prawa
do drogi sądowej w rezultacie braku lub otrzymania błędnego pouczenia
przewidzianego w ustawie; art. 64 określa zakres stosowania przepisów z zakresu
postępowania przed sądami administracyjnymi co do spraw nieuregulowanych
w projektowanej ustawie; z kolei art. 65 utrzymuje zasadę, zgodnie z którą procedura
odwoławcza nie wstrzymuje zawierania umów o dofinansowanie z wnioskodawcami,
których projekty zostały wybrane do dofinansowania; natomiast art. 66 utrzymuje
wyłączenie, w ramach procedury odwoławczej, przepisów ustawy z dnia 14 czerwca
1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 oraz
z 2014 r. poz. 183), z wyjątkiem przepisów dotyczących wyłączenia pracowników
organu, doręczeń i sposobu obliczania terminów.
Art. 66 reguluje bardzo ważną kwestię związaną z wyczerpaniem alokacji na działanie.
Rozwiązanie to jest bezpośrednio związane z faktem, że środki przeznaczone na
dofinansowanie są ściśle określone, w związku z czym nie ma fizycznej możliwości
czerpania z nich w nieskończoność. Poprzez wyczerpanie kwoty przeznaczonej na
dofinansowanie projektów w ramach działania należy rozumieć taką sytuację, w której
52

wszystkie środki w ramach działania zostały rozdysponowane na projekty wybrane do
dofinansowania. Reasumując, wydanie wszystkich środków stanowi obiektywną
negatywną przesłankę, uniemożliwiającą dofinansowanie projektu wnioskodawcy,
choćby okazało się, że jego zarzuty odnośnie do przeprowadzonej oceny są zasadne.
W takich okolicznościach instytucja, do której wpłynął środek odwoławczy, pozostawia
go bez rozpatrzenia, natomiast sąd, uwzględniając skargę, stwierdza tylko, że ocena
została przeprowadzona w sposób naruszający prawo (sprawa nie jest już przekazywana
do ponownego rozpatrzenia). Analogiczna regulacja obowiązuje aktualnie w ustawie
z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach rozwoju regionalnego.
W art. 68 zawarto wyłączenie stosowania przepisów ustawy w zakresie, w jakim
reguluje procedurę wyboru projektów, w tym procedurę odwoławczą wobec programów
EWT. W programach EWT, zgodnie z art. 12 rozporządzenia EWT, za wybór
projektów odpowiada komitet monitorujący. Komitet ten złożony jest z przedstawicieli
poszczególnych państw uczestniczących w programie. Jeżeli państwa członkowskie
zdecydują o wprowadzeniu procedury odwoławczej od wyboru projektów, procedura ta
nie będzie mogła zostać określona w polskiej ustawie. Regulacje w tym zakresie
zostaną przyjęte w poszczególnych programach.
W rozdziale 16 (art. 69–72) uregulowano zagadnienia związane z funkcjonowaniem
centralnego systemu teleinformatycznego wspierającego realizację programów
operacyjnych polityki spójności.
Zgodnie z art. 122 ust. 3 rozporządzenia ogólnego każde państwo członkowskie jest
zobowiązane zapewnić w terminie do 31 grudnia 2015 r. funkcjonowanie systemu
informatycznego, za pomocą którego pełna komunikacja między beneficjentami
a właściwymi instytucjami odbywać się będzie wyłącznie drogą elektroniczną.
Przywoływany przepis oznacza olbrzymią rewolucję w procesie wdrażania funduszy
unijnych, do czego KE konsekwentnie zmierza, wskazując, że informatyzacja jest
głównym narzędziem pozwalającym ograniczyć koszty związane z realizacją polityki
spójności. Wprowadzenie nowego podejścia (określanego mianem e-Cohesion)
w szczególności powinno doprowadzić do:
– ograniczenia obciążeń administracyjnych, w szczególności identyfikowanych po
stronie beneficjentów pomocy unijnej,
53