Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020

projektu, o czym stanowi ust. 5, i dlatego powinno być realizowane zawsze wtedy, gdy
projekt nie będzie podlegał dalszej ocenie.
W celu umożliwienia właściwego przygotowania się i zaplanowania własnych działań
przez wnioskodawców, właściwe instytucje będą zobowiązane, zgodnie z art. 47, do
publikowania do 30 listopada każdego roku harmonogramów konkursów planowanych
w kolejnym roku oraz ewentualnych zmian w harmonogramach. Niemniej zakres
możliwych zmian jest ograniczony, gdyż ust. 3 wprowadza zakaz zmieniania
w harmonogramie
informacji, które dotyczą naborów zaplanowanych do
przeprowadzenia w terminie krótszym niż 3 miesiące od daty aktualizacji
harmonogramu.
Dla zastosowania trybu pozakonkursowego (art. 48) kluczowa jest identyfikacja
projektów wybieranych w tym trybie, zanim wnioskodawcy zostaną wezwani do
złożenia wniosków o dofinansowanie. Oprócz wymogów dotyczących możliwości
jednoznacznego wskazania wnioskodawcy (art. 38 ust. 2) oraz przesłanek
dopuszczających stosowanie trybu pozakonkursowego ze względu na strategiczne
znaczenie projektu lub jego zakres polegający na wspieraniu realizacji zadań
publicznych (art. 38 ust. 3) konieczne jest przeprowadzenie identyfikacji projektów
pozakonkursowych. W tym celu instytucja ocenia projekty pod względem spełnienia
następujących przesłanek: zgodności celów projektu z programem operacyjnym,
spełnienia warunków, o których mowa w art. 38 ust. 2 i 3, możliwości realizacji
projektu w ramach kwoty przeznaczonej na dofinansowanie projektów oraz
wykonalności projektu, przez którą należy rozumieć możliwość zrealizowania
przedsięwzięcia i osiągnięcia jego celów, m.in. w świetle zaproponowanych ram
czasowych, zaproponowanego budżetu czy przedstawionego planu poszczególnych
działań w ramach projektu. Jeśli przeprowadzona ocena potwierdzi spełnienie
wspomnianych przesłanek, projekt uznawany jest za zidentyfikowany, a instytucja
zarządzająca umieszcza w szczegółowym opisie osi priorytetowych programu
operacyjnego informację o tym projekcie oraz o jego wnioskodawcy.
Zidentyfikowanie projektu przez właściwą instytucję stanowi konieczny warunek
złożenia wniosku o dofinansowanie. Termin na przedłożenie przez wnioskodawcę
dokumentacji aplikacyjnej wyznacza wspomniana instytucja (art. 48 ust. 1). Projekt
podlega weryfikacji pod względem kryteriów wyboru projektów. W przypadku
44

spełnienia minimalnych wymogów w tym zakresie, projekt zostaje wybrany do
dofinansowania, co jest upubliczniane na wskazanych stronach internetowych (art. 48
ust. 6).
W sytuacji gdy wybór projektów wymaga specjalistycznej wiedzy, instytucja może na
każdym etapie tej procedury skorzystać z usług ekspertów (art. 49). W celu
umożliwienia skorzystania z ekspertów właściwa instytucja prowadzi wykaz
kandydatów na ekspertów, który publikowany jest co najmniej na jej stronie
internetowej (ust. 10). Kandydatami na ekspertów mogą zostać jedynie osoby
spełniające wymogi określone w ust. 3. Gdy na dowolnym etapie oceny wniosków
o dofinansowanie instytucja chce skorzystać z usług eksperta, podpisuje z kandydatem
na eksperta umowę (ust. 6).
W celu zagwarantowania bezstronności ekspertów oraz tego, aby ich udział w ocenie
nie budził wątpliwości co do obiektywizmu dotyczą ich odpowiednio stosowane
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o wyłączeniu pracownika organu
(ust. 7) oraz wymóg złożenia oświadczenia o braku okoliczności, które zostały
wymienione w k.p.a. jako budzące uzasadnione wątpliwości co do bezstronności
pracownika organu względem wnioskodawców (ust. 8). Oświadczenie to jest składane
pod rygorem odpowiedzialności karnej. W ust. 9 przesądzono, że jeśli zostanie
uprawdopodobnione istnienie innych okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co
do bezstronności eksperta niż te wspomniane w ust. 7, właściwa instytucja wyłącza
eksperta z udziału w wyborze projektów albo je ujawnia. Sposób postępowania
w przypadku uprawdopodobnienia takich okoliczności w trakcie korzystania z usług
danego eksperta powinien każdorazowo zostać określony w zawartej z danym
ekspertem umowie oraz regulaminie konkursu. Ujawnienie wątpliwości co do
bezstronności eksperta będzie występowało w szczególności w sytuacji, gdy ze względu
na wysoki stopień skomplikowania projektów i ich wąski zakres podmiotowy krąg
wnioskodawców i ekspertów jest bardzo wąski, a jednocześnie udział ekspertów
w wyborze projektów do dofinansowania jest konieczny.
Dodatkowo przepisem art. 50 wyłącza się ze stosowania w odniesieniu do przepisów
rozdziału o wyborze projektów przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks
postępowania administracyjnego, z wyjątkiem przepisów dotyczących wyłączenia
pracownika organu, doręczeń i sposobu obliczania terminów.
45

W programach EWT, ze względu na ich międzynarodowy charakter, nabór projektów
odbywa się w sposób określony przez komitet monitorujący, a nie instytucję
zarządzającą, jak ma to miejsce w programach krajowych i regionalnych. Wnioski
o dofinansowanie są składane przez beneficjentów ze wszystkich krajów
uczestniczących w danym programie. Beneficjenci pochodzący spoza Rzeczypospolitej
Polskiej nie będą zobowiązani do stosowania przepisów polskiej ustawy. Aby zapewnić
równe traktowanie beneficjentów z poszczególnych państw, ogólne procedury naboru
zostaną określone w programie operacyjnym i uszczegółowione w dokumentach
programowych zatwierdzonych przez międzynarodowy komitet monitorujący, który jest
odpowiedzialny za wybór projektów zgodnie z art. 12 rozporządzenia EWT. W związku
z tym art. 51 wyłącza stosowanie do realizacji programów EWT przepisów o wyborze
projektów do dofinansowania.
W rozdziale 14 (art. 52) przesądzono, że podstawą przyznania środków funduszy
europejskich albo Funduszu Spójności może być umowa o dofinansowanie projektu
(przez którą – zgodnie z regulacją zawartą w art. 2 pkt 26 – należy rozumieć zarówno
umowę, jak i porozumienie, o którym mowa w art. 206 ust. 5 ustawy o finansach
publicznych). Stroną umowy może być wnioskodawca, którego projekt został wybrany
do dofinansowania. Po podpisaniu umowy wnioskodawca staje się beneficjentem,
którym może być wyłącznie podmiot wskazany w art. 2 pkt 1. Ponadto podstawą
przyznania środków funduszy europejskich może być decyzja o dofinansowaniu –
w sytuacji gdy dany podmiot sektora finansów publicznych jest jednocześnie właściwą
instytucją i wnioskodawcą.
Opisywany przepis ustala jednocześnie szczególne wymogi dotyczące projektów
partnerskich. Ze względu na udział w tego rodzaju projekcie większej liczby
podmiotów wskazano, że jedynie partner wiodący będzie posiadał status beneficjenta
(ust. 3) i w konsekwencji ponosił odpowiedzialność za realizację projektu.
W rozdziale 15 (art. 53–68) uregulowano procedurę odwoławczą.
W projektowanej ustawie zdecydowano się na kompleksowe uregulowanie procedury
odwoławczej. Doświadczenia z okresu programowania 2007–2013 i analiza
problemów, wątpliwości, które pojawiały się w związku z aktualnymi rozwiązaniami
w tym zakresie, stanowiły punkt wyjścia do opracowania proponowanych przepisów.
Przyjęte konstrukcje w pewnym zakresie stanowią powtórzenie dotychczasowych
46

rozwiązań – ustawodawca postanowił nie ingerować w regulacje, które są funkcjonalne
i które w praktyce okazały się trafne. Znaczna większość rozwiązań nie zmienia się,
ponieważ zostały one wypracowane podczas szeregu spotkań, dyskusji i uzgodnień,
które miały miejsce w zw. z nowelizacją ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju, która weszła w życie w dniu 28 czerwca 2013 r.
Utrzymane zostało podejście do sposobu czy też zakresu i szczegółowości regulacji
ustawowych w przedmiocie procedury odwoławczej. W tej kwestii zebrane
doświadczenia z aktualnego okresu programowania w sposób bezwzględny wykazały
konieczność jednolitego uregulowania zarówno przysługujących wnioskodawcom
środków odwoławczych, jak również podmiotów uprawnionych do ich rozpatrywania.
W ramach wszystkich programów operacyjnych, zarówno krajowych, jak
i regionalnych, będą obowiązywały te same zasady. Decyzja o ujednoliceniu procedury
odwoławczej została zdeterminowana również wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 12 grudnia 2011 r., sygn. akt P1/11 (Dz. U. Nr 279, poz. 1644).
W art. 53 wprost reguluje się, że podstawą uruchomienia procedury odwoławczej jest
uzyskanie przez wnioskodawcę oceny negatywnej, przy czym dodatkowo w projekcie
proponuje się jej określenie i zdefiniowanie. Ma to na celu ostateczne wyeliminowanie
wątpliwości i potencjalnych rozbieżnych interpretacji dot. znaczenia określenia: „ocena
negatywna”. W tym zakresie zostało wykorzystane, co do zasady, rozwiązanie
funkcjonujące aktualnie, przyjęte w związku z kierunkiem orzecznictwa w tym zakresie,
z uwzględnieniem treści projektowanego art. 39 ust. 2.
W projekcie powtórzono również obowiązujące aktualnie rozwiązanie, zgodnie
z którym wyklucza się możliwość wniesienia środka odwoławczego (protestu)
w oparciu wyłącznie o przesłankę braku środków na wybranie projektu do
dofinansowania (przypadek, o którym mowa w art. 39 ust. 2 pkt 2) – kwestia ta została
uregulowana w art. 53 ust. 3. Wnioskodawca nawet w takim przypadku musi wykazać
w swoich zarzutach, w zakresie których elementów oceny jego projektu (w odniesieniu
do kryteriów wyboru projektów) jej wyniki jego zdaniem są zbyt niskie. Należy
podkreślić, że czynienie zarzutu wyłącznie z faktu braku środków na dofinansowanie
projektu w konkursie nie znajduje uzasadnienia logicznego i jest nieuprawnione
w świetle celów wdrażania funduszy strukturalnych. Właściwa instytucja dysponuje
w ramach konkursu ściśle określoną pulą środków. Wysokość tej kwoty wyznacza
47

granice możliwości dofinansowania ograniczonej ilości projektów – ma charakter
obiektywnego limitu, czego wnioskodawca jest świadomy – kwota ta jest wskazywana
w ogłoszeniu o konkursie.
W art. 54–60 znajdują się szczegółowe rozwiązania dotyczące procedury odwoławczej,
m.in. określono środek odwoławczy przysługujący wnioskodawcy, tj. protest, podmioty
go rozpatrujące, terminy, wymogi formalne dot. protestu, wprowadzono obowiązek
informowania o rozstrzygnięciach podejmowanych na poszczególnych etapach
procedury odwoławczej, podejmowanych od momentu jej rozpoczęcia aż do jej
zakończenia. Rozpisanie i doprecyzowanie poszczególnych elementów wprost na
poziomie ustawy w sposób pozytywny wpłynie na przejrzystość procedury
odwoławczej oraz jednoznaczność regulacji dotyczących praw i obowiązków
wnioskodawców w tym zakresie oraz właściwych instytucji uczestniczących we
wdrażaniu funduszy strukturalnych.
W art. 54 określono termin na wniesienie środka odwoławczego, który wynosi 14 dni
od dnia otrzymania przez wnioskodawcę informacji o wyniku jego oceny. Przepis ten
określa także wymogi formalne dotyczące protestu, skorelowane z przesłankami
pozostawienia protestu bez rozpatrzenia, określonymi w art. 59 ust. 1 pkt 3. Wraz
z zakresem pouczenia, jakie na podstawie art. 46 ust. 5 projektu otrzymuje
wnioskodawca, ww. przepisy tworzą regulację kompleksową, mającą na celu
precyzyjne poinformowanie wnioskodawcy co do jego uprawnień w zakresie procedury
odwoławczej, chroniąc jego interes prawny i jednocześnie wprost wskazując elementy,
które muszą być respektowane przez wnioskodawcę, tak aby mógł skutecznie
dochodzić swoich praw.
Istotnym novum jest umożliwienie wnioskodawcy uzupełnienia protestu (w zakresie
elementów, o których mowa w art. 54 ust. 2 pkt 1–3 i 6) oraz usunięcia oczywistych
omyłek. Rozwiązanie to jest dużym krokiem naprzód w stosunku do aktualnych bardzo
rygorystycznych rozwiązań (zgodnie z obowiązującymi przepisami niedopełnienie
przez wnioskodawcę obowiązku prawidłowego przygotowania protestu skutkuje
pozostawieniem go bez rozpatrzenia). Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem, projekt
nie zostanie rozpatrzony, wówczas gdy mimo wezwania do uzupełnienia protestu bądź
usunięcia omyłki wnioskodawca nie dokona stosownych zmian w terminie 7 dni od
dnia otrzymania wezwania. Podkreślić przy tym należy, że wnioskodawca w wezwaniu
48