Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020

• powołanie związku ZIT albo zawarcie umowy lub porozumienia, o których mowa
w ust. 4, pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego położonymi na obszarze
realizacji ZIT, określonym przez zarząd województwa w regionalnym programie
operacyjnym,
• opracowanie przez podmioty, o których mowa w ust. 4, strategii związku ZIT,
o której mowa w art. 7 rozporządzenia EFRR i art. 12(1) rozporządzenia EFS przez
związek ZIT oraz jej pozytywne zaopiniowanie w terminie 60 dni:
– przez instytucję zarządzającą regionalnym programem operacyjnym –
w zakresie możliwości finansowania w ramach tego programu,
– przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego wykonującego
zadania państwa członkowskiego – w zakresie zgodności z umową partnerstwa
oraz możliwości finansowania projektów, o których mowa w ust. 7, z krajowych
programów operacyjnych,
• zawarcie porozumienia lub umowy dotyczących realizacji ZIT pomiędzy
podmiotami, o których mowa w ust. 4, a właściwą instytucją zarządzającą,
zawierającego w szczególności zakres powierzonych zadań. Powierzone zadania
obejmują co najmniej udział w wyborze projektów do dofinansowania przez
właściwą instytucję zarządzającą regionalnego programu operacyjnego oraz
współpracę z tą instytucją przy przygotowaniu kryteriów wyboru projektów dla
wyodrębnionych działań lub poddziałań służących realizacji ZIT.
W ramach ZIT są realizowane grupy powiązanych ze sobą projektów wybieranych
zarówno w trybie konkursowym, jak i pozakonkursowym. Wsparcie w ramach ZIT
skoncentrowane jest na kierunkach interwencji wspieranych w ramach RPO
i uzgodnionych na podstawie strategii związku ZIT przygotowywanej przez podmioty,
o których mowa w art. 30 ust. 4, we współpracy z instytucją zarządzającą RPO
i przyjmowanej w formie uchwały przez podmioty, o których mowa w ust. 4. Strategia
ta może być również realizowana przez projekty wybierane w ramach krajowych
programów operacyjnych. Może ona dotyczyć m.in. następujących kierunków
interwencji:
• rozwój zrównoważonego, sprawnego transportu łączącego miasto i jego obszar
funkcjonalny,
• przywracanie funkcji społeczno-gospodarczych zdegradowanych obszarów
wchodzących w skład miejskiego obszaru funkcjonalnego – realizacja wspólnego
34

dla całego obszaru funkcjonalnego planu rewitalizacji. Działania rewitalizacyjne
powinny być realizowane w sposób zintegrowany, uwzględniając aspekty
infrastrukturalne, gospodarcze, społeczne i środowiskowe,
• poprawa stanu środowiska przyrodniczego na obszarze funkcjonalnym miasta,
• wspieranie efektywności energetycznej,
• wzmacnianie rozwoju funkcji symbolicznych budujących międzynarodowy
charakter i ponadregionalną rangę miejskiego obszaru funkcjonalnego oraz poprawa
dostępu i jakości usług publicznych w całym obszarze funkcjonalnym.
Strategia związku ZIT musi zawierać w szczególności następujące elementy:
• diagnozę obszaru realizacji ZIT wraz z analizą problemów rozwojowych,
• cele, jakie mają być zrealizowane w ramach ZIT, oczekiwane rezultaty i wskaźniki
rezultatu i produktu powiązane z realizacją regionalnego programu operacyjnego,
• propozycje kryteriów wyboru projektów w trybie konkursowym,
• wstępną listę projektów wybieranych w trybie pozakonkursowym wraz z informacją
na temat sposobu ich identyfikacji oraz powiązania z innymi projektami, w tym
projektami wybieranymi w trybie pozakonkursowym pozytywnie zaopiniowanymi
przez właściwą instytucję zarządzającą krajowym programem operacyjnym,
• źródła jej finansowania,
• warunki i procedury obowiązujące w realizacji strategii związku ZIT.
Do strategii związku ZIT nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r.
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712,
z późn. zm.).
W rozdziale 12 (art. 31–36) dotyczącym projektów wskazano przede wszystkim
szczególne rodzaje projektów, które mogą być wybierane do dofinansowania.
Pojęcie projektu zdefiniowano w art. 2 pkt 18 ustawy, co wynika z braku
przedstawienia jego charakterystyki i kluczowych elementów w przepisach UE.
Chociaż projekt stanowi na gruncie rozporządzenia ogólnego element operacji albo jest
z nią tożsamy, to nie został on precyzyjnie opisany w rozporządzeniu. Lukę tę
uzupełniono na poziomie krajowym, stanowiąc, że projekt stanowi najmniejszą
i podstawową jednostkę realizacyjną programu operacyjnego rozumianą jako
przedsięwzięcie służące osiąganiu celów programu, o czym przesądza art. 31. Ze
względu na konieczność przypisania projektu do programu operacyjnego jako źródła
35

finansowania danego przedsięwzięcia, definiując to pojęcie, zwrócono uwagę na jego
następujące elementy:
• cel określony wskaźnikami, do którego będzie zmierzać realizacja projektu, co jest
warunkiem uznania danego przedsięwzięcia za racjonalne, uzasadnione z punktu
widzenia założeń programu oraz pozwoli ocenić je z punktu widzenia
m.in. wykonalności i efektywności,
• określone ramy czasowe, dające możliwość weryfikacji, czy realizacja projektu
będzie możliwa z udziałem współfinansowania UE dostępnego w ramach
programów operacyjnych na lata 2014–2020, z zachowaniem wymogów prawnych
umożliwiających przyznanie, efektywne wykorzystanie i poprawne rozliczenie
przyznanego współfinansowania,
• zgłoszenie do współfinansowania, co stanowi formalną podstawę przeprowadzenia
weryfikacji, czy projekt wpisuje się w cele programu operacyjnego i odpowiada
jego założeniom,
• zgłoszenie do współfinansowania w ramach jednego funduszu strukturalnego albo
Funduszu Spójności, konstytuujące zasadę współfinansowania określonego projektu
wyłącznie środkami jednego funduszu strukturalnego albo Funduszu Spójności, co
da gwarancję precyzyjnego powiązania poszczególnych wydatków z określonych
funduszy z danymi przedsięwzięciami na potrzeby ich rzetelnego rozliczenia.
W ustawie zawarto regulację wskazującą, że w celu zapewnienia spójności
realizowanych projektów instytucje mogą wybierać do dofinansowania i realizować
projekty zintegrowane (art. 32 ust. 1).
W celu zwiększenia efektywności wykorzystania środków funduszy europejskich
wprowadzono artykuł dotyczący projektu zintegrowanego. Realizacja projektów
zintegrowanych ma na celu zapewnienie komplementarności działań finansowanych ze
środków Europejskiego Funduszu Społecznego, Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego i Funduszu Spójności (np. projektów obejmujących rewitalizację albo
zakładających realizację określonego procesu inwestycyjnego w zakresie
infrastrukturalnym w połączeniu z niezbędnymi szkoleniami dla kadry danego
przedsiębiorstwa). Przewidywanym skutkiem realizacji projektów zintegrowanych
może być większa synergia podejmowanych interwencji, a tym samym zwiększenie
efektywności realizacji programów operacyjnych. Wprowadzona regulacja ma na celu
wypełnienie luki pojęciowej, wynikającej z szerokiego zakresu pojęć „operacja”,
36

którym posługuje się prawodawca w rozporządzeniu ogólnym, oraz „projekt”, którym
posłużono się w ustawie. W tym względzie projektu zintegrowanego nie należy
traktować jako odrębnego bytu, ale jako metodę identyfikowania powiązań między
poszczególnymi projektami i ich grupowania.
W art. 32 ust. 2 określono projekt zintegrowany, będący co najmniej dwoma
powiązanymi ze sobą tematycznie projektami, których realizacja prowadzi do
wspólnego celu. Projekty zintegrowane wybierane są do dofinansowania lub
realizowane w sposób skoordynowany przez właściwe instytucje, które określają
wzajemne relacje projektów w zakresie warunków ich wyboru i oceny lub postanowień
umów o dofinansowanie. Za przykład tego rodzaju działań koordynacyjnych należy
uznać organizację jednego konkursu na projekty zintegrowane, niezależnie od źródeł
finansowania grupowanych w ich ramach projektów.
Jako szczególny rodzaj projektów traktowane są projekty partnerskie, których dotyczy
art. 33. Polegają one na zaangażowaniu w ich realizację co najmniej dwóch podmiotów,
przy czym wspólna realizacja projektu polega na wniesieniu do projektu zasobów
ludzkich, organizacyjnych, technicznych lub finansowych. Wdrażanie projektu
odbywać się może na podstawie porozumienia albo umowy o partnerstwie
z zastrzeżeniem, że stroną porozumienia albo umowy o partnerstwie nie może być
podmiot wykluczony z możliwości otrzymania dofinansowania (np. na podstawie
art. 207 ust. 4 ustawy o finansach publicznych albo art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom
przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).
Wprowadzenie regulacji w zakresie projektów partnerskich daje podstawę do
urzeczywistnienia zasady partnerstwa, będącej zasadą horyzontalną, dotyczącą
wykorzystania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Przepis umożliwia
wnioskodawcy zaangażowanie w realizację projektu innych podmiotów, których udział
w przedsięwzięciu może przyczynić się do osiągnięcia celów projektu w wymiarze
większym niż przy zaangażowaniu w jego realizację jedynie wnioskodawcy,
spowodować synergię albo umożliwić całościowe potraktowanie zagadnienia, którego
dotyczy projekt. W ust. 6 przewidziano, że porozumienie lub umowa o partnerstwie nie
mogą być zawarte pomiędzy podmiotami powiązanymi w rozumieniu załącznika I do
rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre
rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 8107 i 8108
37

Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. UE L 214
z 09.08.2008, str. 3, z późn. zm.). W ustępie tym odwołano się do rozporządzenia, które
zostanie zastąpione analogiczną regulacją na perspektywę finansową 2014–2020. Prace
nad nowym rozporządzeniem są na końcowym etapie i po jego wejściu w życie
(planowane na maj 2014 r.) odwołanie zostanie zastąpione odwołaniem do nowego
rozporządzenia. Należy jednocześnie mieć na uwadze, że regulacje dotyczące
podmiotów powiązanych w obydwu rozporządzeniach są takie same. W ust. 8
przesądzono, że przepisy dotyczące projektów partnerskich nie mają zastosowania
w przypadku projektów hybrydowych oraz w sytuacji, gdy odrębne przepisy przewidują
inny sposób określania podmiotów wspólnie realizujących projekt – sytuacja taka
będzie miała miejsce m.in. w przypadku realizowania projektów przez konsorcja
naukowe, o których mowa w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach
finansowania nauki.
Obok szczególnego rodzaju projektów partnerskich w ramach programów operacyjnych
mogą być realizowane projekty hybrydowe (art. 34). Projekty hybrydowe będą
tworzone pomiędzy podmiotami publicznymi a podmiotami prywatnymi realizującymi
inwestycje infrastrukturalne. W ust. 2 zostało zdefiniowane pojęcie inwestycji
infrastrukturalnej. Ponieważ warunki realizacji tego typu projektów określone zostały
w przepisach rozporządzenia, w art. 34 ust. 1 odwołano się do regulacji rozporządzenia
ogólnego w tym zakresie. Z kolei ust. 3 stanowi, że do wyboru podmiotów prywatnych
realizujących projekty hybrydowe zastosowanie znajdą odrębne przepisy. W wyborze
tych podmiotów zastosowanie znajdą w szczególności przepisy ustawy z dnia
19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 19,
poz. 100, z późn. zm.), ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane
lub usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101, z późn. zm.), ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. –
Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.) oraz ustawy
z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu
Drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 931, z późn. zm.). Wybór procedury wyboru
podmiotu prywatnego jest uzależniony od przyjętego modelu realizacji inwestycji.
W art. 35–36 uregulowano instytucję projektu grantowego. Istotą tego typu projektu jest
możliwość powierzenia beneficjentowi wybranemu w trybie konkursowym lub
pozakonkursowym przez właściwą instytucję wdrażania projektu, w ramach którego
udzielane są granty innym podmiotom wybranym w drodze otwartego naboru
38