Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020

7) procedur zabezpieczenia przechowywanych danych, w tym danych gromadzonych
w systemach informatycznych;
8) zapewnienia właściwej ścieżki audytu, w tym z wykorzystaniem centralnego
systemu informatycznego oraz innych systemów informatycznych;
9) zarządzania środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację programu
operacyjnego, pochodzącymi z budżetu państwa, budżetu województwa lub ze
środków funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności;
10) certyfikowania prawidłowości poniesienia wydatków i składania deklaracji
wydatków oraz wniosków o płatność do Komisji Europejskiej;
11) monitorowania postępów w realizacji oraz stopnia osiągania celów programu,
w szczególności wypełniania obowiązków sprawozdawczych wynikających
z art. 44 rozporządzenia ogólnego;
12) systemu ewaluacji programu operacyjnego;
13) zapewnienia właściwej informacji i promocji programu operacyjnego
oraz przedstawić ważną podstawę prawną (umowy albo porozumienia) konstytuującą
dany podmiot w systemie realizacji programu operacyjnego.
Instytucja pośrednicząca, wdrażająca, wspólny sekretariat oraz krajowy kontroler
zobowiązani są do opracowania i wdrożenia zatwierdzonych procedur w zakresie
odpowiadającym zakresowi powierzonych im zadań.
W art. 16 uregulowane zostały zadania ministra właściwego do spraw rozwoju
regionalnego związane z procesem desygnacji. Minister właściwy do spraw rozwoju
regionalnego, oprócz udzielania desygnacji instytucjom, ma również obowiązek
prowadzenia kontroli weryfikujących w celu potwierdzenia spełnienia i utrzymania
przez instytucję kryteriów desygnacji. Instytucje, w których przeprowadzane są kontrole
weryfikujące spełnienie i utrzymanie kryteriów desygnacji typowane są w wyniku
analizy ryzyka dokonanej przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego.
W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że instytucja przestała spełniać kryteria
desygnacji, minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego przeprowadza doraźną
kontrolę. W przypadku gdy przeprowadzona kontrola wykaże, że instytucja przestała
spełniać którykolwiek z warunków spełnienia i utrzymania desygnacji, minister
właściwy do spraw rozwoju regionalnego zawiesza jej desygnację do czasu
zrealizowania właściwych działań naprawczych. Ponadto w przypadku zawieszenia
19

desygnacji minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, po zasięgnięciu opinii
komitetu do spraw desygnacji, wskazuje działania, których podmiot, któremu
zawieszono desygnację, nie może wykonywać w związku z jej zawieszeniem.
W przypadku niezrealizowania działań naprawczych w wyznaczonym terminie,
minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego wycofuje desygnację przyznaną
instytucji. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego informuje Komisję
Europejską o każdym przypadku zawieszenia i wycofania desygnacji. Każde
zawieszenie lub wycofanie desygnacji skutkuje częściowym lub całkowitym
wstrzymaniem certyfikacji wydatków do Komisji Europejskiej.
Jeżeli dana instytucja zaangażowana jest w realizację więcej niż jednego programu
operacyjnego, udzielenie, zawieszenie oraz wycofanie desygnacji może być dokonane
w zakresie jednego, kilku albo wszystkich programów operacyjnych. W uzasadnionych
przypadkach decyzja o zawieszeniu lub wycofaniu desygnacji może nastąpić w zakresie
określonych osi priorytetowych jednego programu operacyjnego.
W przypadku gdy dana instytucja nie zgadza się z rozstrzygnięciem ministra
właściwego do spraw rozwoju regionalnego, polegającym na odmowie udzielenia
desygnacji, zawieszeniu desygnacji albo wycofaniu desygnacji, ma ona możliwość
wniesienia do ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, w terminie 7 dni od
otrzymania pisemnej informacji w zakresie odmowy udzielenia desygnacji, jej
zawieszenia albo wycofania, zastrzeżeń (art. 16 ust. 7). Minister właściwy do spraw
rozwoju regionalnego rozpatruje zastrzeżenia w terminie 7 dni od ich wniesienia (art. 16
ust. 8). W wyniku rozpatrzenia zastrzeżeń, minister właściwy do spraw rozwoju
regionalnego utrzymuje rozstrzygnięcie w zakresie udzielenia, zawieszenia albo
wycofania desygnacji – w przypadku negatywnego rozpatrzenia zastrzeżenia albo
udziela desygnacji albo przywraca desygnację, albo cofa zawieszenie desygnacji –
w przypadku pozytywnego rozpatrzenia zastrzeżenia (art. 16 ust. 9). Przewidziana
w art. 16 ust. 7 możliwość wniesienia zastrzeżeń nie może dotyczyć treści
sprawozdania/opinii audytowej czy też wyników kontroli przeprowadzonych przez inne
upoważnione podmioty, a jedynie udzielenia, zawieszenia albo wycofania desygnacji
przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego.
Organem doradczym ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w kwestiach
związanych z procesem desygnacji jest komitet do spraw desygnacji (art. 17) powołany
20

na okres realizacji umowy partnerstwa. W skład komitetu do spraw desygnacji wchodzi
po trzech przedstawicieli ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego
i ministra właściwego do spraw finansów publicznych, a przewodniczy mu jeden
z przedstawicieli ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego. Do prac
komitetu do spraw desygnacji przewodniczący zaprasza przedstawiciela Prezesa
Najwyższej Izby Kontroli, przedstawiciela Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego
oraz przedstawiciela Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Podmioty te
uczestniczą w pracach komitetu bez prawa głosu. Przyjęta konstrukcja składu komitetu
umożliwi wypełnienie zobowiązań wynikających z rozporządzenia ogólnego w zakresie
uwzględnienia w procesie przyznawania, zawieszania lub wycofywania desygnacji,
opinii niezależnej instytucji audytowej.
Głównymi zadaniami komitetu do spraw desygnacji są: udzielanie ministrowi
właściwemu do spraw rozwoju regionalnego rekomendacji w zakresie udzielenia,
zawieszenia albo wycofania desygnacji, w tym również w przypadku wniesienia przez
zainteresowany podmiot zastrzeżeń, o których mowa w art. 16 ust. 7, oraz opiniowanie
planu dotyczącego działań naprawczych przedstawianego przez instytucję, wobec której
została podjęta decyzja o zawieszeniu desygnacji. Przy podejmowaniu rozstrzygnięcia
w powyższych kwestiach, komitet do spraw desygnacji jest zobowiązany opierać się na
wynikach audytów przeprowadzanych przez instytucję audytową, wynikach kontroli
weryfikujących spełnienie i utrzymanie kryteriów desygnacji oraz wynikach kontroli
przeprowadzonych przez inne upoważnione podmioty.
Rozdział 6 (art. 18–21) określa podstawowe zasady funkcjonowania systemu
przepływów finansowych oraz rozliczania projektów. Podkreślić przy tym należy, iż
powyższe kwestie są w dużej mierze uregulowane w dwóch innych aktach prawnych,
tj. ustawie o finansach publicznych oraz w rozporządzeniu ogólnym. Omawiany
rozdział reguluje tym samym jedynie kwestie nieuregulowane w żadnym z powyższych
aktów prawnych.
Co do zasady, system przepływów finansowych oraz rozliczania projektów w ramach
perspektywy finansowej 2014–2020 nie ulegnie istotnym zmianom w stosunku do
rozwiązań funkcjonujących w perspektywie finansowej 2007–2013. Zaproponowano
jednakże kilka modyfikacji omawianego systemu.
21

Art. 18 wprowadza ograniczenie zaangażowania środków budżetu państwa w realizację
projektów – procentowy udział środków współfinansowania z budżetu państwa
w kosztach kwalifikowalnych projektu nie będzie mógł przekraczać minimalnego
procentowego udziału środków współfinansowania krajowego dla danej osi
priorytetowej wynikającego z postanowień art. 120 ust. 3 rozporządzenia ogólnego,
a zastosowanie wyższego procentowego udziału środków współfinansowania
krajowego z budżetu państwa w kosztach kwalifikowalnych wymagać będzie pisemnej
zgody ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego oraz ministra właściwego
do spraw finansów publicznych.
Powyższe zasady nie będą obejmować sytuacji, w przypadku których przepisy odrębne,
jak np. regulacje unijne dotyczące pomocy publicznej, będą stanowić w tej kwestii
inaczej i nadkładać odmienne niż wskazane powyżej ograniczenia odnośnie do poziomu
zaangażowania środków budżetu państwa w realizację projektów. Instytucje
zaangażowane we wdrażanie funduszy unijnych, w związku ze swoim wieloletnim
doświadczeniem w implementacji programów operacyjnych w ramach perspektyw
2004–2006 oraz 2007–2013, nie powinny mieć problemów w ewentualnej identyfikacji
i odpowiednim zastosowaniu wspomnianych przepisów odrębnych.
Celem wspomnianego rozwiązania jest ograniczenie do niezbędnego minimum
obciążania budżetu państwa z tytułu realizacji projektów unijnych. W programach EWT
ma zastosowanie odrębna zasada podziału współfinansowania krajowego z budżetu
państwa w wydatkach kwalifikowalnych. Wynika to z międzynarodowej specyfiki tych
programów i możliwości przyjęcia w poszczególnych państwach członkowskich
zróżnicowanych poziomów dofinansowania.
Art. 19 nakłada na beneficjenta obowiązek przesyłania wniosku o płatność oraz innych
dokumentów niezbędnych do rozliczenia projektu za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego (ust. 1). Ww. obowiązek jest novum w stosunku do obecnych
regulacji, powiązanym bezpośrednio z treścią art. 122 ust. 3 rozporządzenia ogólnego,
który nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia, aby nie później niż do
dnia 31 grudnia 2015 r. cała wymiana informacji pomiędzy beneficjentami
a instytucjami systemu wdrażania programów operacyjnych mogła być realizowana
wyłącznie za pomocą systemów elektronicznej wymiany danych. Art. 19, wymieniając
22

podstawowe funkcje wniosku o płatność, wskazuje, że jedyną drogą wnioskowania
o przekazanie dofinansowania w formie zaliczki lub refundacji jest droga elektroniczna.
Dodatkowo, gdy z powodów technicznych nie ma możliwości przesłania stosownych
dokumentów za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, ust. 2 przewiduje
możliwość przesłania ich w formie wskazanej przez właściwą instytucję.
Art. 20 i art. 21 określają podstawowe ramy systemu wnioskowania o środki do Komisji
Europejskiej.
Art. 20 ust. 1 jednoznacznie przesądza, iż podstawą do wyliczenia wkładu unijnego,
o której mowa w art. 120 ust. 2 rozporządzenia ogólnego, są całkowite wydatki
kwalifikowane, przy czym, zgodnie z ust. 2, w przypadku programów EWT podstawą
do wyliczenia wkładu unijnego mogą być tylko wydatki publiczne. Wybranie jako
podstawy wyliczenia wkładu unijnego całkowitych wydatków kwalifikowalnych
(tj. wydatków publicznych i prywatnych łącznie) przyczyni się do ograniczenia
wydatków publicznych – w tym przede wszystkim wydatków budżetu państwa – na
realizację projektów.
Art. 21 określa tryb i terminy opracowywania i przekazywania przez instytucje krajowe
(tj. instytucje zarządzające oraz instytucję audytową) dokumentów wymaganych przez
Komisję Europejską w ramach procedury rozliczania wydatków. Biorąc pod uwagę
kluczowy charakter omawianego procesu, którego rezultatem są transfery środków do
państw członkowskich (a popełnione błędy skutkować mogą potencjalnie utratą części
przyznanych środków), wskazane jest ustandaryzowanie na poziomie ustawowym trybu
i terminów opracowywania i przekazywania przez instytucje krajowe wspomnianych
dokumentów, co przyczyni się do usprawnienia omawianego procesu. Zgodnie
z przyjętym rozwiązaniem, instytucja zarządzająca przekazywać będzie instytucji
audytowej projekty rocznego zestawienia wydatków, deklaracji zarządczej i rocznego
podsumowania do dnia 31 października roku następującego po roku obrachunkowym
(jeszcze w ramach tego roku kalendarzowego, w którym z dniem 30 czerwca kończy się
rok obrachunkowy, którego dotyczą te dokumenty), natomiast ostateczne wersje
wspomnianych dokumentów do dnia 31 stycznia roku następującego po roku, którego
dotyczą te dokumenty (data 31 stycznia dotyczy zatem już kolejnego roku
kalendarzowego).

1) Rok obrachunkowy obejmuje co do zasady okres 1 lipca – 30 czerwca.
23