Rządowy projekt ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020

z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości,
ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych,
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, ustawy z dnia
20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawy z dnia
24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ustawy z dnia
18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa
Krajowego, ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków
rolnych, ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, ustawy z dnia 2 lipca
2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawy
z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy z dnia 6 grudnia
2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.
o partnerstwie publiczno-prywatnym, ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym
Centrum Badań i Rozwoju, ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum
Nauki oraz ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Regulacje
powyższych aktów prawnych odwołujące się m.in. do ustawy o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju rozszerzono o odwołanie do przepisów projektowanej ustawy, tak aby
umożliwić finansowanie działań określonych w poszczególnych ustawach również ze
środków polityki spójności w ramach perspektywy finansowej 2014–2020.
Uzasadnienie szczegółowe
W rozdziale 1 (art. 1–3) zawarto szereg regulacji o ogólnym charakterze, między
innymi artykuł określający przedmiot regulacji (art. 1).
W art. 1 ust. 2 zawarto regulację dotyczącą Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób
młodych (Youth Employment Initiative – YEI). Utworzenie ww. inicjatywy zostało
zaproponowane w Konkluzjach Rady Europejskiej dotyczących wieloletnich ram
finansowych z 7–8 lutego 2013 r., jako odpowiedź na niezwykle trudną sytuację tej
grupy osób na rynku pracy.
Rada podjęła również decyzję o finansowaniu Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób
młodych na poziomie 6 mld EUR do wykorzystania w latach 2014–2015. Na kwotę tę
składać się mają w równych udziałach: 3 mld EUR specjalnie na ten cel alokowanych
środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz środki ze specjalnej linii
4

budżetowej YEI w ramach zasobów dla spójności gospodarczej, społecznej
i terytorialnej. Według wstępnych szacunków Polsce będzie przypadało ok. 362 mln
EUR ze środków Inicjatywy, w tym 181 mln EUR ze specjalnej linii budżetowej YEI
i 181 mln EUR ze środków EFS.
Ze względu na fakt, iż w skład puli finansowej Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób
młodych wchodzą środki nie tylko Europejskiego Funduszu Społecznego, ale również
dodatkowe środki pochodzące ze specjalnej linii budżetowej na tę inicjatywę, niezbędne
jest uwzględnienie w ustawie przepisów odnoszących się do YEI oraz odpowiednia
zmiana ustawy o finansach publicznych.
W art. 2, w celu zapewnienia czytelności i jednoznaczności projektowanych regulacji
ustawowych, zawarto definicje najważniejszych pojęć używanych w projektowanej
ustawie.
Wśród definiowanych pojęć znalazła się m.in. kluczowa z punktu widzenia przedmiotu
regulacji definicja umowy partnerstwa. W celu zdefiniowania pojęcia „umowa
partnerstwa” posłużono się odwołaniem do art. 2 pkt 20 rozporządzenia ogólnego, na
gruncie którego przez umowę partnerstwa rozumie się dokument przygotowany przez
państwo członkowskie z udziałem partnerów zgodnie z podejściem opartym na
wielopoziomowym zarządzaniu, który określa strategię państwa członkowskiego, jego
priorytety i warunki efektywnego i skutecznego korzystania z europejskich funduszy
strukturalnych i inwestycyjnych w celu realizacji unijnej strategii na rzecz
inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu,
który został przyjęty przez Komisję Europejską w następstwie oceny i dialogu
z państwem członkowskim.
W ustawie wskazano również, że pod pojęciem „fundusze strukturalne” należy
rozumieć Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego oraz Europejski Fundusz
Społeczny, o których mowa w art. 1 rozporządzenia ogólnego.
Pod pojęciem „program operacyjny” należy rozumieć krajowy program operacyjny,
regionalny program operacyjny, jak również program EWT. Oznacza to, że każdy
przepis ustawy dotyczący programu operacyjnego odnosi się do wszystkich ww.
programów operacyjnych.
Definiując pojęcie „krajowy program operacyjny” odwołano się do art. 5 pkt 7a lit. a
ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz art. 96
5

rozporządzenia ogólnego, wskazując, że jest to dokument uchwalony przez Radę
Ministrów i przyjęty przez Komisję Europejską, odzwierciedlający cele zawarte we
Wspólnych Ramach Strategicznych, w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia
ogólnego, oraz w umowie partnerstwa, które mają być osiągnięte za pomocą funduszy
strukturalnych lub Funduszu Spójności, będący podstawą realizacji działań w nim
określonych.
Definicja „regionalnego programu operacyjnego” jest analogiczna do definicji
„krajowego programu operacyjnego”. Różnica polega na tym, że program jest
uchwalany i przedkładany Komisji Europejskiej przez zarząd województwa.
W art. 2 zdefiniowano również pojęcie „beneficjent”, oznaczające podmiot, o którym
mowa w art. 2 pkt 10 lub w art. 63 rozporządzenia ogólnego.
W art. 2 rozporządzenia ogólnego przewidziano, iż „beneficjent” oznacza podmiot
publiczny lub prywatny oraz – wyłącznie do celów rozporządzenia w sprawie
EFRROW i rozporządzenia w sprawie EFMR – osobę fizyczną, odpowiedzialne za
inicjowanie lub inicjowanie i wdrażanie operacji; w kontekście programów pomocy
państwa (pomocy publicznej), „beneficjent” oznacza podmiot, który otrzymuje pomoc;
w kontekście instrumentów finansowych „beneficjent” oznacza podmiot, który wdraża
instrument finansowy albo, w stosownych przypadkach, fundusz funduszy.
Konieczność stworzenia definicji z zastosowaniem alternatywy łącznej wynika
z brzmienia przepisu art. 63 rozporządzenia ogólnego, zgodnie z którym, w odniesieniu
do operacji PPP i w drodze odstępstwa od art. 2 pkt 10, beneficjentem może być:
a)
podmiot prawa publicznego inicjujący daną operację albo
b)
podmiot regulowany prawem prywatnym danego państwa członkowskiego
(„partner prywatny”), który został lub ma zostać wybrany do realizacji danej
operacji.
W ustawie zdefiniowano także pojęcie „wnioskodawca”, oznaczające podmiot, który
złożył wniosek o dofinansowanie projektu.
W celu zapewnienia przejrzystości przepisów ustawy wprowadzono pojęcia
„rozporządzenia ogólnego”, „rozporządzenia EFRR”, „rozporządzenia EFS” oraz
„rozporządzenia EWT”. Przez „rozporządzenie ogólne” rozumie się rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.
6

ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności,
Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz
Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne
dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego,
oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013,
str. 320). „Rozporządzenie EFRR” oznacza rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu „Inwestycje na
rzecz wzrostu i zatrudnienia” oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE)
nr 1080/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 289), „rozporządzenie EFS” –
rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1299/2013 z dnia 17 grudnia
2013 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie
(WE) nr 1081/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 470), natomiast
„rozporządzenie EWT” oznacza rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” (Dz. Urz.
UE L 347 z 20.12.2013, str. 259).
W słowniczku znajdują się ponadto definicje instytucji zaangażowanych w proces
realizacji programów operacyjnych polityki spójności, tj. instytucji zarządzającej
(instytucja, o której mowa w art. 125 rozporządzenia ogólnego lub w art. 23
rozporządzenia EWT), pośredniczącej (podmiot, któremu została powierzona, w drodze
porozumienia albo umowy zawartej z instytucją zarządzającą, realizacja zadań
w ramach krajowego lub regionalnego programu operacyjnego), wdrażającej (podmiot,
któremu została powierzona w drodze porozumienia albo umowy zawartej z instytucją
pośredniczącą, realizacja zadań w ramach krajowego lub regionalnego programu
operacyjnego) i audytowej (instytucja audytowa, o której mowa w art. 127
rozporządzenia ogólnego lub w art. 25 rozporządzenia EWT). Należy mieć na
względzie, że w przypadku programu EWT pojęcie instytucji zarządzającej odnosi się
jedynie do sytuacji, w której instytucja zarządzająca została ustanowiona na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast pojęcie instytucji pośredniczącej i wdrażającej
dotyczy krajowego i regionalnego programu operacyjnego. W ustawie nie zdefiniowano
7

pojęcia instytucji certyfikującej, co wiąże się z faktem, że to instytucji zarządzającej
nadano kompetencje instytucji certyfikującej w rozumieniu art. 123 ust. 2
rozporządzenia ogólnego. Zmiana ta jest konsekwencją rezygnacji z istnienia oddzielnej
instytucji certyfikującej w systemie instytucjonalnym realizacji programów
operacyjnych polityki spójności. Ponadto w perspektywie finansowej 2014–2020
dopuszczono możliwość, aby instytucją pośredniczącą mógł być również podmiot spoza
sektora finansów publicznych.
W art. 2 zdefiniowano pojęcie desygnacji, przez którą należy rozumieć potwierdzenie
przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego wykonującego zadania
państwa członkowskiego spełniania przez instytucję zarządzającą, instytucję
pośredniczącą i instytucję wdrażającą lub krajowego kontrolera lub wspólny sekretariat,
warunków zapewniających prawidłową realizację programu operacyjnego. Na warunki
zapewniające prawidłową realizację programu operacyjnego składają się kryteria
desygnacji określone w załączniku XIII do rozporządzenia ogólnego oraz zawarcie
właściwych umów albo porozumień (międzyinstytucjonalnych) sankcjonujących dane
instytucje w systemie realizacji programu operacyjnego. Zgodnie z rozporządzeniem
ogólnym procedura desygnacji dotyczy instytucji zarządzającej oraz instytucji
certyfikującej. Przepisy projektowanej ustawy rozszerzają zakres podmiotowy
instytucji, które podlegają desygnacji, w związku z faktem, iż większość zadań
instytucji zarządzającej w ramach poszczególnych programów operacyjnych jest
delegowana do instytucji pośredniczących oraz instytucji wdrażających oraz krajowego
kontrolera lub wspólnego sekretariatu w ramach programu EWT. W związku z tym
konieczne jest sprawdzenie, czy te instytucje spełniają warunki zapewniające
prawidłową realizację programu operacyjnego.
Ponadto, ze względu na specyfikę programu EWT, wprowadzono definicje wspólnego
sekretariatu oraz krajowego kontrolera, które zdefiniowano przez odwołanie się
odpowiednio do art. 23 ust. 2 oraz ust. 4 rozporządzenia EWT.
W art. 2 zdefiniowano również pojęcie „projekt”, jako przedsięwzięcie zmierzające do
osiągnięcia założonego celu określonego wskaźnikami, posiadające określony początek
i koniec realizacji, zgłoszone do objęcia albo objęte współfinansowaniem UE jednego
z funduszy strukturalnych albo Funduszu Spójności w ramach programu operacyjnego.
8