Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Szacowana wartość 10% zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw wynosi około 
1 mld  483  mln  zł.  Dodatkowo  przedsiębiorcy  w  pierwszym  roku  zyskają  ponad  60 mln zł 
z tytułu  nieponoszenia  kosztów  utrzymania  tej  części  zapasów.  Przyjmując  do  obliczeń 
szacunkowych notowania ropy naftowej na poziomie 109,16 USD/baryłkę oraz kurs za dolara 
3,237  zł  (średnie  z  listopada  2012  r.)  w okresie od  dnia  1 stycznia  2015  r.  do  dnia 
31 grudnia  2017 r.  wartość  zapasów  obowiązkowych  ropy  naftowej  lub  paliw 
utrzymywanych  przez  producentów  i  handlowców  pomniejszy  się  o  około 
4 mld 450 mln zł.  Przejęcie  części  zobowiązania  w  zakresie  tworzenia  i  utrzymywania 
zapasów  obowiązkowych  przez  Agencję  wpłynie  pozytywnie  na  bilanse  spółek  naftowych. 
Jednocześnie  przedsiębiorcy  będą  ponosić  koszty  związane  z  comiesięcznym  uiszczaniem 
opłaty  zapasowej,  która  w  całości  przeznaczana  będzie  na  pokrycie  kosztów  zakupu 
i utrzymywania zapasów agencyjnych w ilościach określonych w ustawie. Koszty ponoszone 
przez przedsiębiorców będą proporcjonalne do ich udziału w rynku (produkcji lub przywozu). 
Zakłada się, że Agencja utworzy i będzie utrzymywać zapasy agencyjne ropy naftowej lub 
paliw w ilości odpowiadającej różnicy pomiędzy ilością odpowiadającą 90 dniom średniego 
dziennego  przywozu  netto  ekwiwalentu  ropy  naftowej  a  ilością  zapasów  obowiązkowych 
ropy naftowej lub paliw. 
Na  zapasy  agencyjne  składać  się  będą  dotychczasowe  zapasy  państwowe,  ropa  naftowa 
i paliwa utrzymywane dotychczas w ramach rezerw strategicznych oraz zapasy, które 
Agencja utworzy  w zamian za opłatę zapasową.   
Koszty utrzymywania zapasów agencyjnych (w tym 14 dni dotychczasowych zapasów 
państwowych,  a także ropy naftowej i paliw dotychczas utrzymywanych w ramach rezerw 
strategicznych)  poniosą  przedsiębiorcy  sektora  naftowego,  jednakże  należy  podkreślić,  że 
koszty te stanowią zaledwie około 7% wartości ropy naftowej i paliw pochodzących z rezerw 
strategicznych,  a zaliczonych w poczet zapasów agencyjnych. Zaproponowane  rozwiązanie 
będzie  korzystne  dla  przedsiębiorców,  gdyż  ograniczy  do  minimum  wysokości  opłaty 
zapasowej, szczególnie w pierwszym okresie zmiany systemu. Ponadto: 
– nie stoi ono w sprzeczności z przepisami dyrektywy 2009/119/WE,   
– może wpłynąć na obniżenie cen paliw, 
– obniży koszty funkcjonowania systemu zapasów interwencyjnych, 
– nie wymaga zadłużenia Agencji, 
– stworzy dobre warunki do całościowej zmiany sytemu po 2018 r. 
69 
 
Ad. 2) Zmiana sposobu obliczania minimalnego poziomu wymaganych zapasów 
interwencyjnych  wpłynie  na  obniżenie  poziomu  zapasów  w  skali  kraju.  Obecnie poziom 
zapasów interwencyjnych to około 4400 tys. ton ropy naftowej i około 2400 tys. ton paliw.   
Szacunkowo  wymagana  ilość  zapasów  interwencyjnych  w  kraju  w  wyniku  zmiany 
sposobu obliczania obniży się o około 320 tys. ton ekwiwalentu ropy naftowej. Obniżenie 
to  dotyczy  odpowiednio  zapasów  interwencyjnych  tworzonych  w  zakresie  gazu  płynnego 
(LPG) stosownie do ich udziału w zapasach interwencyjnych ogółem.  
Ad. 3) Ustawa  umożliwia  Agencji  Rezerw  Materiałowych  podpisywanie  umów  biletowych 
z producentami  i  handlowcami  w  przypadku  posiadania  odpowiednich  zdolności 
logistycznych. Rozwiązanie to pozwoli na częściową redukcję obciążeń sektora, związanych 
z bezpośrednim  utrzymywaniem  zapasów.  Ze  względu  na  charakter  instrumentu  nie  jest 
możliwe  na  obecnym  etapie  zwymiarowanie  pozytywnego  efektu  jego  wprowadzenia  do 
przepisów. 
Ad. 4) Zniesienie obowiązku sporządzania i corocznej aktualizacji procedur postępowania w 
sytuacjach  zagrożenia  bezpieczeństwa  paliwowego  państwa  w  odniesieniu  do 
przedsiębiorców  o  małym  udziale  w  rynku  wpłynie  na  zmniejszenie  zobowiązań,  ułatwi 
funkcjonowanie i obniży koszty małych i średnich przedsiębiorców. 
Proponowane  zmiany  w  systemie zapasów interwencyjnych ropy naftowej i produktów 
naftowych przyczynią się zatem do obniżenia obciążeń podmiotów paliwowych związanych 
z systemem zapasów interwencyjnych, a przez to wpłyną na wzmocnienie konkurencyjności 
krajowego sektora paliwowego i ułatwią wejście na rynek nowych podmiotów.   
Dodatkowo  zagwarantowanie  wysokiej  ściągalności  opłaty  zapasowej,  a  także  modyfikacja 
przepisów o pierwszym roku prowadzenia  działalności  powinny  przyczynić  się  do 
uszczelnienia systemu zapasów (problem szarej strefy)  i  spowodować,  iż  przedsiębiorcy 
uchylający  się  od  fizycznego  obowiązku  tworzenia  i  utrzymywania  zapasów  ponosić  będą 
takie same koszty,  jak  inni  przedsiębiorcy.  Egzekwowanie  obowiązku  finansowego  będzie 
łatwiejsze  od  obecnego  systemu  nadzoru  nad  zapasami  utrzymywanymi  fizycznie  przez 
przedsiębiorców.  
6.  Wpływ na sytuację i rozwój regionów  
Ustawa nie wpłynie na sytuację i rozwój regionów. 
70 
 
7.  Wskazanie źródeł finansowania  
Realizacja  nałożonego  na  Agencję  obowiązku  tworzenia  i  utrzymywania  zapasów 
agencyjnych  w  ilości  odpowiadającej  różnicy  pomiędzy  ilością  odpowiadającą  90  dniom 
średniego  dziennego  przywozu  netto ekwiwalentu ropy naftowej  a  ilością  zapasów 
obowiązkowych  ropy  naftowej  lub  paliw  tworzonych  i utrzymywanych przez producentów 
i handlowców  finansowana  będzie  poprzez  opłatę  zapasową  wnoszoną  przez  producentów 
paliw i handlowców (podmioty sprowadzające do Polski ropę naftową i/lub paliwa).   
Zakłada się dwie stawki opłaty zapasowej: 
– dla tony paliw wyrażonych w ekwiwalencie ropy naftowej, 
– dla tony gazu płynnego (LPG). 
 Sposób  określania  wysokości  stawek  opłaty  zapasowej  został  szczegółowo 
doprecyzowany w art. 21b.  
Wysokość stawek opłaty zapasowej nie może być wyższa od górnych granic stawek 
tych  opłat  określonych  w  ustawie.  Obowiązek  zapłaty  opłaty  zapasowej  powstaje 
w przypadku: 
– producentów – z dniem wyprodukowania paliwa, 
– handlowców – z dniem przywozu paliwa. 
W celu uniknięcia obniżenia poziomu zapasów interwencyjnych poniżej wymaganych 
90 dni średniego  dziennego  przywozu  netto  ekwiwalentu ropy naftowej  przewiduje  się,  że 
obniżenie  zapasów  obowiązkowych  po  stronie  przedsiębiorców  będzie  następowało 
stopniowo, zgodnie z określonym w art. 5 ust. 3  ustawy harmonogramem.  
Producenci i handlowcy tworzą i utrzymują zapasy  obowiązkowe  ropy  naftowej lub paliw, 
z wyłączeniem gazu płynnego (LPG), w wielkości odpowiadającej iloczynowi: 
1)  76  dni  i  średniej  dziennej  produkcji  paliw  lub  przywozu  ropy  naftowej  lub 
paliw zrealizowanych przez producenta lub handlowca w poprzednim roku 
kalendarzowym – do dnia 31 grudnia 2014 r.; 
2)  68  dni  i  średniej  dziennej  produkcji  paliw  lub  przywozu  ropy  naftowej  lub 
paliw zrealizowanych przez producenta lub handlowca w poprzednim roku 
kalendarzowym – od dnia 1 stycznia 2015 r.; 
3)  63  dni  i  średniej  dziennej  produkcji  paliw  lub  przywozu  ropy  naftowej  lub 
paliw zrealizowanych przez producenta lub handlowca w poprzednim roku 
kalendarzowym – od dnia 31 marca 2016 r.; 
71 
 
4)  60  dni  i  średniej  dziennej  produkcji  paliw  lub  przywozu  ropy  naftowej  lub 
paliw zrealizowanych przez producenta lub handlowca w poprzednim roku 
kalendarzowym – od dnia 1 października 2016 r.; 
5)  57  dni  i  średniej  dziennej  produkcji  paliw  lub  przywozu  ropy  naftowej  lub 
paliw zrealizowanych przez producenta lub handlowca w poprzednim roku 
kalendarzowym – od dnia 31 marca 2017 r.; 
6)  53  dni  i  średniej  dziennej  produkcji  paliw  lub  przywozu  ropy  naftowej  lub 
paliw zrealizowanych przez producenta lub handlowca w poprzednim roku 
kalendarzowym – od dnia 31 grudnia 2017 r. 
Równocześnie  z obniżeniem  poziomu  zapasów  po  stronie  producentów  i  handlowców 
Agencja utworzy zapasy w ilości zapewniającej wypełnienie zobowiązania kraju w zakresie 
wielkości  zapasów  interwencyjnych,  wykorzystując  do  tego  celu  środki  zgromadzone  na 
Funduszu Zapasów Agencyjnych pochodzące z wnoszonej przez producentów i handlowców 
opłaty zapasowej. 
Przyjęto, że zapasy obowiązkowe tworzone i utrzymywane w zakresie gazu płynnego (LPG) 
utrzymywane  będą  przez  przedsiębiorców  na  dotychczasowych  preferencyjnych  warunkach 
w wielkości  odpowiadającej  30  dniom  średniej  dziennej  produkcji  lub  przywozu  gazu 
płynnego  (LPG)  zrealizowanych przez producenta lub handlowca w poprzednim roku 
kalendarzowym. Dodatkowo w celu zapewnienia Agencji środków finansowych potrzebnych 
do uzupełnienia brakującej części zapasów w zakresie  gazu płynnego (LPG) stawkę opłaty 
zapasowej dla gazu płynnego (LPG) ustala się na innym, wyższym poziomie.   
W  pierwszym  roku,  gdy  nastąpi  obniżenie  poziomu  zapasów  obowiązkowych  tworzonych 
i utrzymywanych przez producentów i handlowców o 10%, Agencja wypełni nałożone na nią 
zobowiązanie poprzez zaliczenie do zapasów agencyjnych – zapasów państwowych, a także 
ropy naftowej i paliw utrzymywanych w ramach rezerw strategicznych, o których mowa 
w ustawie  z  dnia  29  października 2010 r. o rezerwach strategicznych,  oraz poprzez zakup 
ropy  naftowej  lub  paliw  ze  środków  zgromadzonych  w  Funduszu Zapasów Agencyjnych 
pochodzących z wnoszonej przez producentów i handlowców opłaty zapasowej. 
W  kolejnych  latach,  gdy  nastąpi  obniżenie  poziomu  zapasów  obowiązkowych  tworzonych 
i utrzymywanych przez producentów i handlowców,  Agencja  wypełni  nałożone  na  nią 
zobowiązanie  poprzez  zakup  ropy  naftowej  lub  paliw  ze  środków  zgromadzonych 
72 
 
w Funduszu Zapasów  Agencyjnych  pochodzących  z  wnoszonej przez producentów 
i handlowców opłaty zapasowej. 
Przeprowadzona analiza kosztów, jakie poniesie Agencja w pierwszym roku funkcjonowania 
nowych  regulacji  (uwzględniając  fakt,  że  będzie  dysponowała  wpływami  z 10  składek)  – 
przyjmując  stałe  ceny  ropy  naftowej  na  poziomie  109,16  USD/baryłkę  oraz  kurs  za  dolara 
3,237  zł  –  wskazuje,  że  stawka  opłaty  zapasowej  za  tonę  ekwiwalentu  ropy  naftowej 
powinna wynosić około 53 zł, zaś za tonę gazu płynnego LPG około 100 PLN. 
Biorąc  pod  uwagę  wymierne  korzyści,  wynikające  ze  stopniowej zmiany systemu 
zapasów interwencyjnych ropy naftowej i paliw, po stronie producentów i handlowców 
opłata zapasowa nie powinna wpłynąć na wzrost cen detalicznych paliw (z wyłączeniem 
gazu płynnego LPG). 
W odniesieniu do gazu płynnego LPG, którego zapasy na przestrzeni ostatnich lat tworzone 
były  na  preferencyjnych  warunkach,  wprowadzenie  opłaty  zapasowej  może  wpłynąć  na 
wzrost  cen  detalicznych.  Biorąc  pod  uwagę  wyżej  określoną  wysokość  stawki  opłaty 
zapasowej  za  tonę  gazu  płynnego  LPG  oraz  fakt,  że  tona  LPG  to  około  1850  litrów  tego 
paliwa,  wpływ  opłaty  zapasowej  na  cenę  detaliczną  litra  LPG  powinien  oscylować 
w granicach 5 do 6 groszy/litr. 
Należy  podkreślić,  że  w  celu  ograniczenia  wpływu  proponowanych  rozwiązań  na  ceny 
detaliczne gazu płynnego (LPG) przewiduje się rozłożenie procesu tworzenia przez Agencję 
zapasów ropy naftowej lub paliw w zakresie gazu płynnego LPG na okres 5 lat. Zastosowano 
następujący harmonogram: 
Zapasy  agencyjne  w  zakresie  gazu  płynnego  (LPG)  nie  mogą  być  mniejsze  niż  różnica 
pomiędzy ilością odpowiadającą iloczynowi: 
1)  53 dni i  średniej  dziennej  krajowej  produkcji  lub  przywozu  gazu  płynnego  LPG 
w poprzednim roku kalendarzowym – do dnia 31 grudnia 2015 r., 
2)  62 dni  i  średniej  dziennej  krajowej  produkcji  lub  przywozu  gazu  płynnego  LPG 
w poprzednim roku kalendarzowym – do dnia 31 grudnia 2016 r., 
3)  71 dni  i  średniej  dziennej  krajowej  produkcji  lub  przywozu  gazu  płynnego  LPG 
w poprzednim roku kalendarzowym – do dnia 31 grudnia 2017 r., 
4)  80 dni  i  średniej  dziennej  krajowej  produkcji  lub  przywozu  gazu  płynnego  LPG 
w poprzednim roku kalendarzowym – do dnia 31 grudnia 2018 r. 
73