Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw

25



mieć miejsce) w przypadku podjęcia przez emitenta decyzji o takim
sposobie rejestracji praw wynikających z danych papierów,
– zagranicznych papierów warto ciowych, które nie są przedmiotem oferty
publicznej dokonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ani
przedmiotem obrotu na rynku regulowanym na terytorium RP, co
w efekcie umożliwi polskim inwestorom dokonywanie inwestycji na rynku
polskim i zagranicznym bez konieczno ci posiadania kilku odrębnych
rachunków w tym celu,
– wyłączenie spod obowiązku po rednictwa firmy inwestycyjnej ofert pub-
licznych kierowanych do specyficznego, okre lonego grona inwestorów lub
też ofert publicznych o małej warto ci, zwolnionych z obowiązku pro-
spektowego, tak aby obowiązkowe po rednictwo firmy inwestycyjnej nie
generowało zbędnych kosztów emisji (nowelizowany pkt 2 w art. 19 ust. 1
ustawy).
W ród przewidzianych w projekcie zmian, które nie stanowią wprost
implementacji przepisów dyrektyw UE do polskiego porządku prawnego, zna-
lazły się również zmiany mające na celu rezygnację KNF z nadzoru
kapitałowego nad bankami prowadzącymi działalno ć maklerską, w tym
w szczególno ci odstąpienie od wymogu wydzielania finansowego (usta-
nawianie odrębnego kapitału założycielskiego na działalno ć maklerską, pro-
wadzenie odrębnych ksiąg rachunkowych, sporządzanie odrębnych spra-
wozdań finansowych – nowelizowany art. 111 ustawy) oraz od obowiązków
związanych z adekwatno cią kapitałową (ograniczenie zakresu upoważnień do
wydania przepisów wykonawczych regulujących omawiane kwestie wyłącznie
do domów maklerskich). Obowiązujące obecnie rozwiązania w omawianym
zakresie nie znajdują uzasadnienia ani w regulacjach UE, które nie nakazują
wydzielenia finansowego działalno ci inwestycyjnej przez instytucję kredytową,
ani w dotychczasowej praktyce nadzorczej, gdyż banki podlegają rygo-
rystycznemu nadzorowi ostrożno ciowemu sprawowanemu przez nadzór
bankowy i dublowanie tego nadzoru nie wpływa na wzrost bezpieczeństwa
banku (a przez to klientów korzystających z usług inwestycyjnych wiadczonych

26



przez dany bank), lecz powoduje znaczne utrudnienia w prowadzeniu
działalno ci maklerskiej przez banki.
Również zmiany dotyczące obowiązkowego systemu rekompensat nie wynikają
bezpo rednio z obowiązku transpozycji dyrektyw unijnych (w tym zakresie
można mówić jedynie o pewnych modyfikacjach w ramach zaimplemento-
wanych zgodnie z dyrektywami przepisów), natomiast dokonywane są
w związku z poniższymi okoliczno ciami:
– dostosowaniem zakresu ochrony gwarantowanej przez system rekompensat
do zmienionego podstawowego katalogu działalno ci maklerskiej (objęcie
usług doradztwa inwestycyjnego) w związku z transponowaniem do pol-
skiego porządku prawnego postanowień dyrektywy MiFID,
– uwzględnieniem do wiadczeń praktycznych, w tym w związku z zaistnie-
niem wydarzeń stanowiących podstawę do uruchomienia procesu wypłaty
rekompensat.
W zakresie drugiego tiret należy podnie ć, iż jak wykazała praktyka, aby
zapewnić prawidłowe funkcjonowanie systemu rekompensat należy dokonać
zmiany obowiązujących regulacji. Odnosi się to w szczególno ci do ko-
nieczno ci wydłużenia terminów, w ciągu których podmioty mające wpływ na
proces wypłaty rekompensat (KDPW S.A., syndyk lub zarządca) obowiązani są
przeprowadzić działania mające na celu ustalenie inwestorów uprawnionych do
otrzymania rekompensat. Ponadto wprowadzono zmiany, które w zamierzeniu
mają usprawnić proces wypłaty rekompensat, np. poprzez rozszerzenie zakresu
informacji, na podstawie których syndyk lub zarządca ustala listę inwestorów.
Syndyk lub zarządca ustalając status inwestora – klienta, któremu przysługuje
prawo otrzymania rekompensaty, będzie mógł działać nie tylko, jak dotychczas,
w oparciu o księgi domu maklerskiego, ale również w przeprowadzanych
czynno ciach weryfikacyjnych oprze się o dane zawarte w krajowych lub
zagranicznych rejestrach lub o inne dane urzędowe. W związku z powyższą
regulacją należy jednakże zaznaczyć, iż zamiarem ustawodawcy nie jest
przyznanie syndykowi lub zarządcy szczególnego prawa pozyskiwania
informacji prawnie chronionych. Powyższe dane będą mie ciły się w ramach

27



informacji zawartych w jawnych rejestrach (np. wła ciwe rejestry handlowe,
podmiotów licencjonowanych) lub innych, które są dostępne publicznie.
Innym źródłem danych z wła ciwych rejestrów lub innych danych urzędowych
– umożliwiających ocenę klienta – może być także samodzielne ich prze-
dłożenie syndykowi lub zarządcy przez osobę zainteresowaną uzyskaniem
prawa do rekompensaty. Kolejną innowacją mającą na celu zagwarantowanie
sprawnego przebiegu wypłat jest wprowadzenie wymogu korzystania przez
syndyka lub zarządcę z wzoru opracowanego przez KDPW S.A., na podstawie
którego sporządzana będzie lista inwestorów.
Istotną zmianą jest wprowadzenie propozycji przepisów, które mają skutecznie
zagwarantować, iż każdy dom maklerski lub bank powierniczy, którego
działalno ć wiadczona na rzecz klientów podlega ochronie systemu, będzie do
takiego systemu należał. Wprowadza się bowiem jednoznaczną regułę, iż
uczestnictwo w systemie rekompensat powstaje z chwilą udzielenia odpo-
wiedniego zezwolenia. Gwarancją realizacji powyższego zamierzenia jest wpro-
wadzenie obowiązku dołączania do wniosku o udzielenie zezwolenia warun-
kowej umowy z KDPW S.A. okre lającej szczegółowo prawa i obowiązki
wynikające z uczestnictwa w systemie rekompensat. W ten sposób wy-
eliminowana zostanie sytuacja, w której licencjonowany podmiot mógłby do
czasu zawarcia umowy z KDPW S.A. pozostawać poza systemem rekompensat
w przypadku, gdy jego działalno ć podlega ochronie lub podmiot taki byłby
zobowiązany do wnoszenia wpłat rocznych do systemu.
Proponuje się także skrócenie okresu przedawnienia roszczeń z tytułu
rekompensaty do 5 lat. Jest to powrót do rozwiązania funkcjonującego przez
wiele lat na gruncie przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo
o publicznym obrocie papierami warto ciowymi i aktualnie odpowiadającego
okresowi przedawnienia podobnych roszczeń gwarantowanych przez bankowy
system kompensacyjny.
Kolejną, wprowadzoną na gruncie praktycznych do wiadczeń, znaczącą
zmianą, która usuwa wątpliwo ci interpretacyjne, jest wprowadzenie gwarancji,
iż proces wypłaty rekompensat wszczęty wskutek ogłoszenia upadło ci
uczestnika nie zostanie zaniechany w związku z umorzeniem postępowania

28



upadło ciowego. Projekt przewiduje bowiem, iż umorzenie postępowania
upadło ciowego nie wstrzymuje dokonywania czynno ci zmierzających do
wypłaty rekompensat, za system odesłań adresuje do wła ciwych osób
odpowiednie stosowanie norm kreujących okre lone obowiązki związane
z procesem wypłaty rekompensat.
Proponuje się również powrót do wyraźnego wprowadzenia na gruncie ustawy
o obrocie instrumentami finansowymi przepisów umożliwiających wstrzymanie
wypłaty rodków, co do których istnieje podejrzenie, że mogły być uzyskane
w związku z popełnieniem przestępstwa, o którym mowa w art. 299 kodeksu
karnego (tzw. prania brudnych pieniędzy). Projektowany instrument, polegający
na przyznaniu prokuratorowi możliwo ci czasowego wstrzymania wypłaty
rekompensaty, w przypadku gdy w toku postępowania karnego zachodzi
uzasadnione podejrzenie, iż rodki gromadzone przez inwestora mogą mieć
związek z popełnieniem przestępstwa okre lonego w art. 299 kodeksu karnego,
ma na celu zwiększenie skuteczno ci postępowań karnych oraz ograniczenie
zjawiska wykorzystywania rynku kapitałowego dla działań przestępczych.
Uprawnienie to będzie przysługiwało wyłącznie prokuratorowi – niezależnemu
organowi uprawnionemu do prowadzenia lub nadzorowania postępowania
przygotowawczego. Możliwo ć wstrzymania wypłaty, w przypadku upadło ci
instytucji finansowej, pozwoli na dokonanie dalszych czynno ci w postępowaniu
karnym i w konsekwencji zgromadzenie materiału dowodowego, pozwalającego
na wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów i ewentualnego podjęcia
decyzji o zabezpieczeniu majątkowym. W innym przypadku wstrzymanie,
zgodnie z projektowanym ust. 1c art. 143 ustawy, upadnie po upływie terminu
na jaki zostało dokonane (maksymalnie 3 miesiące), bądź prokurator wyda
postanowienie o uchyleniu postanowienia o wstrzymaniu wypłaty rekom-
pensaty. Zgodnie z ust. 1b art. 143 ustawy na postanowienie prokuratora
o wstrzymaniu wypłaty będzie służyło zażalenie do sądu wła ciwego dla
rozpoznania sprawy.
Dodatkowo w ramach możliwo ci przewidzianej przez dyrektywę (97/9/WE)
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 marca 1997 r. w sprawie systemów
rekompensat dla inwestorów dokonano zmiany sposobu wyliczania rekompen-

29



saty należnej inwestorom w przypadku gdy utracone instrumenty finansowe lub
rodki pieniężne są przedmiotem współwłasno ci. W miejsce dotychczasowego
traktowania każdego współwła ciciela na potrzeby wyliczenia rekompensaty
jako odrębnego inwestora przewiduje się, iż wszystkim współwła cicielom przy-
sługuje jedna rekompensata proporcjonalnie do udziału we współwłasno ci.
W ocenie projektodawcy wprowadzenie takiej zasady będzie uwzględniało
faktyczny udział danego współwła ciciela w roszczeniu objętym ochroną, a tym
samym zapewni mu odpowiedni do tego udziału poziom rekompensaty. W za-
kresie ustalania rodków pieniężnych podlegających ochronie systemu re-
kompensat jednoznacznie doprecyzowano, iż chodzi o te rodki inwestora,
które nie stanowią roszczeń odszkodowawczych lub nie są tzw. zobowią-
zaniami naturalnymi inwestora.
W zakresie zmian innych ustaw, niż ustawa o obrocie instrumentami finan-
sowymi, należy wyszczególnić nowelizację ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1537, z późn. zm.)
w zakresie rozszerzenia danych stanowiących tajemnicę telekomunikacyjną,
pozyskiwanych przez Komisję Nadzoru Finansowego w toku postępowania
wyja niającego. Proponuje się możliwo ć uzyskiwania danych abonenta
pozwalających na jego identyfikację. Rozwiązanie to ma na celu dopre-
cyzowanie zamiaru ustawodawcy przy wykorzystywaniu tego narzędzia tak aby
było ono skuteczne w zwalczaniu negatywnych zjawisk na rynku kapitałowym.
Planowane rozwiązanie zmierza wyłącznie do uzyskania dostępno ci do
danych bezpo rednio identyfikujących abonenta takich jak: imię i nazwisko
(osoby fizyczne), firma (nazwa) i siedziba (jednostki organizacyjne), nie za
każdego rodzaju danych, które taką identyfikację (np. po rednio) zapewniają.
Dodatkowo w ustawie z dnia 19 wrze nia 2006 r. o nadzorze nad rynkiem
finansowym (Dz. U. Nr 157, poz. 1119) wprowadzono upoważnienie dla
Ministra Sprawiedliwo ci do wydania rozporządzenia okre lającego wła ciwo ć
powszechnych jednostek prokuratury w sprawach o przestępstwa przeciwko
rynkowi finansowemu. Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym uchyliła
art. 18 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym,
okre lający sposób okre lania wła ciwo ci prokuratury okręgowej, co spo-