Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw

A. Metoda wyceny rynkowej

§ 8. 1. Z zastrzeżeniem ust. 2, ekwiwalent bilansowy transakcji pozabilansowej oblicza się
metodą wyceny rynkowej jako sumę kosztu zastąpienia danej transakcji wyznaczonego
zgodnie z § 9 oraz jej przyszłej potencjalnej ekspozycji kredytowej wyznaczonej zgodnie z
§ 10.
2. Dla jednowalutowych transakcji swap na stopę procentową, których przedmiotem są
wyłącznie zmienne stopy procentowe ekwiwalent bilansowy równy jest kosztowi zastąpienia,
o którym mowa w § 9.

§ 9. 1. Za koszt zastąpienia danej transakcji przyjmuje się jej wartość rynkową, w przypadku
gdy wartość ta jest dodatnia oraz zero, w przypadku gdy wartość ta jest ujemna lub równa 0.
2. Dom maklerski nie musi obliczać przyszłej potencjalnej ekspozycji kredytowej, o której
mowa w § 10, dla transakcji dla których w wyniku ich aktualnej ujemnej wartości rynkowej,
wyznaczony zgodnie z ust. 1 koszt zastąpienia wynosi 0, jeżeli prawdopodobieństwo aby
wartość rynkowa danej transakcji osiągnęła wartość dodatnią kiedykolwiek w przyszłości
również wynosi 0.

§ 10. 1. Przyszłą potencjalną ekspozycję kredytową danej transakcji oblicza się jako iloczyn
jej nominalnej kwoty, lub wartości jej ekwiwalentu delta w przypadku opcji, oraz przypisanej
jej zgodnie z tabelą odpowiedniej wagi ryzyka,

Instrument
bazowy1
Rezydualny termin zapadalności2
do 1 roku
> 1 rok – 5 lat
Ponad 5 lat
(w %)
kolumna 1
kolumna 2
kolumna 3
kolumna 4
kolumna 5
1 Instrumenty
dłużne
0,00 0,50 1,50
2
Waluty
obce
0,00 5,00 7,50
3 Instrumenty
kapitałowe 6,00
8,00
10,00
4
Metale
szlachetne 7,00 7,00 8,00
5
Towary
inne
10,00 12,00 15,00
1Instrumenty bazowe wyrażone w walucie obcej zalicza się do walut obcych”.
2Termin od dnia sprawozdawczego do ustalonego dnia zapadalności transakcji.

2. Transakcje, których przedmiotem są instrumenty bazowe, których zgodnie z tabelą powyżej
nie można przypisać do żadnej z wskazanych kategorii, przypisuje się do kategorii „towary
inne”.
3. Dla transakcji z wielokrotną wymianą instrumentów bazowych wagi ryzyka mnoży się
odpowiednio przez liczbę wymian pozostałych do realizacji zgodnie z warunkami transakcji.
4. Dla transakcji, których rozliczenia dokonuje się w określonych terminach i ponownie
ustala warunki w taki sposób, że wartość rynkowa transakcji jest w tych terminach równa 0,
rezydualny termin zapadalności jest równy okresowi do najbliższego terminu takiego
rozliczenia.
5. W przypadku transakcji na stopę procentowej spełniających kryteria, o których mowa w
ust. 4, oraz mających rezydualny termin zapadalności ponad jeden rok, waga ryzyka nie może
być niższa od 0,5%.

§ 11. 1. W obliczeniach, o których mowa w § 9-10, dom maklerski może uwzględnić efekty
zawartej z danym kontrahentem:

174
1) umowy ramowej, o której mowa w § 25 ust. 2 pkt 1, uwzględniając jedynie sumę netto, o
której mowa w § 26 ust. 1 pkt1, zamiast wartości brutto lub kwot nominalnych danych
transakcji objętych tą umową, pod warunkiem spełnienia przez tę umowę kryteriów
wskazanych w części III niniejszego załącznika.
2) umowy ramowej, o której mowa w § 25 ust. 2 pkt. 2, na następujących zasadach:
a) za koszt zastąpienia transakcji objętych umową ramową przyjmuje się faktyczny koszt
netto jaki dom maklerski musiałby ponieść na zastąpienie wszystkich transakcji objętych
daną umową ramową, a w przypadku gdy koszt obliczony w ten sposób byłby mniejszy niż
suma należności wynikła z takiego potencjalnego zastąpienia, za koszt zastąpienia
przyjmuje się wartość 0,
b) wartość przyszłej potencjalnej ekspozycji kredytowej transakcji objętych daną umową
ramową można zredukować do wartości obliczonej zgodnie z poniższym wzorem:

PCEnetto = 0,4 * PCEbrutto + 0,6 * NGR * PCEbrutto,

gdzie:
- PCEnetto oznacza wartość przyszłej potencjalnej ekspozycji kredytowej wszystkich
transakcji objętych daną umową ramową po uwzględnieniu redukcji,
- PCEbrutto oznacza sumę wartości przyszłych potencjalnych ekspozycji kredytowych
obliczonych niezależnie dla wszystkich transakcji objętych dana umową ramową zgodnie z
§ 10,
- NGR oznacza wskaźnik netto/brutto wyznaczony jako iloraz faktycznego kosztu netto, jaki
dom maklerski musiałby ponieść na zastąpienie wszystkich transakcji objętych daną
umową ramową oraz sumy kosztów zastąpienia obliczonych niezależnie dla tych
transakcji zgodnie z § 9.
2. Na potrzeby obliczeń przyszłej potencjalnej ekspozycji kredytowej, zgodnie z ust. 1, idealnie
dopasowane transakcje pochodne objęte daną umową ramową, mogą być przez dom
maklerski uwzględnione jako jedna transakcja, w kwocie netto wynikłej z dopasowania tych
transakcji.
3. Idealnie dopasowanymi transakcjami w rozumieniu przepisów ust. 2 są umowy forward
dotyczące waluty obcej lub inne transakcje o podobnym charakterze, w których kwota
nominalna instrumentu bazowego stanowi równowartość przepływów środków pieniężnych
związanych z daną transakcją oraz w których rozrachunek tych przepływów następuje w tym
samym terminie oraz w całości lub w części w tej samej walucie.

B. Metoda standardowa

Zasady ogólne

§ 12. 1. Metoda standardowa może być stosowana wyłącznie do obliczania ekwiwalentu
bilansowego finansowych transakcji pochodnych oraz transakcji o długim okresie
rozrachunku.
2. Stosujący metodę standardowa dom maklerski dokonuje wyznaczenia stron płatnościowych
transakcji zgodnie z § 13, wyznaczenia pozycji ryzyka dla poszczególnych transakcji zgodnie z
§ 14-17, grupowania pozycji ryzyka w pakiety zabezpieczające zgodnie z § 19-21, oraz
obliczenia wysokości ekspozycji zgodnie z § 23-24.

Strony płatnościowe


175
§ 13. 1. Jeżeli finansowa transakcja pochodna o liniowym profilu ryzyka polega na wymianie
instrumentu finansowego na płatność, część transakcji zawierającą płatność określa się jako
stronę płatnościową transakcji.
2. Transakcje, które polegają na wymianie jednej płatności na inną płatność, składają się z
dwóch stron płatnościowych.
3. Na strony płatności składają się uzgodnione w umowie płatności brutto, łącznie z kwotą
referencyjną transakcji.
4. Dom maklerski może nie uwzględniać w kalkulacji wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka
kontrahenta metodą standardową, ryzyka stopy procentowej wynikającego ze stron
płatnościowych transakcji, jeśli termin zapadalności tych transakcji wynosi mniej niż 12
miesięcy.
5. Dom maklerski może traktować transakcje składające się z dwóch stron płatnościowych
nominowanych w tej samej walucie, w tym w szczególności tego typu transakcje swap na
stopę procentową, jako jedną transakcję łączną. Dla takiej transakcji łącznej obowiązują
zasady stosowane do stron płatnościowych.
6. Strony płatnościowe wyznaczone zgodnie z ust. 1-5, uwzględnia się w wyznaczaniu pozycji
ryzyka dla poszczególnych transakcji zgodnie z § 14-17

Wyznaczanie pozycji ryzyka

§ 14. 1. Transakcje o liniowym profilu ryzyka, których przedmiotem są instrumenty dłużne,
instrumenty kapitałowe lub towary, przyporządkowuje się do pozycji ryzyka w odpowiednich
instrumentach kapitałowych, instrumentach dłużnych lub towarach oraz do pozycji ryzyka
stopy procentowej dla strony płatnościowej danej transakcji.
2. Jeśli strona płatnościowa transakcji jest denominowana w walucie obcej, dodatkowo
przyporządkowuje się ją do pozycji ryzyka w danej walucie obcej.
3. Transakcje o liniowym profilu ryzyka, których przedmiotem są instrumenty dłużne,
przyporządkowuje się do jednej pozycji ryzyka stopy procentowej ze względu na dany
instrument dłużny oraz do innej pozycji ryzyka stopy procentowej ze względu na stronę
płatnosciową danej transakcji.
4. Transakcje o liniowym profilu ryzyka, które polegają na wymianie jednej płatności za
drugą, w tym umowy forward dotyczące waluty obcej, w rachunku ryzyka stopy procentowej
przyporządkowuje się do pozycji ryzyka dla każdej ze stron płatnościowych.
5. Jeżeli bazowy instrument dłużny jest denominowany w walucie obcej, instrument taki
przyporządkowuje się do pozycji ryzyka w danej walucie obcej. Analogicznie, jeżeli strona
płatnościowa jest denominowana w walucie obcej, stronę taką przyporządkowuje się do
pozycji ryzyka w danej walucie obcej.
6. Wartość ekspozycji przypisana walutowej transakcji swapu na stopę bazową wynosi 0.

§ 15. Dom maklerski wyznacza pozycje ryzyka z tytułu poszczególnych transakcji lub
instrumentów, wskazanych odpowiednio w kolumnie 1 poniższej tabeli, zgodnie z kolumną 2
tej tabeli.



Transakcja lub instrument
Wartość pozycji ryzyka



Transakcje o liniowym profilu ryzyka z Efektywna wartość nominalna (cena rynkowa
wyłączeniem instrumentów dłużnych.
pomnożona przez ilość) instrumentów
bazowych przeliczonych na walutę krajową

176
domu maklerskiego.



Instrumenty dłużne i strony płatnościowe.
Iloczyn efektywnej wartości nominalnej (w
tym kwoty nominalnej) przeliczonej na walutę
krajową domu maklerskiego oraz
zaktualizowanego średniego okresu zwrotu
wyznaczonego odpowiednio dla instrumentu
dłużnego lub strony płatnościowej.



Swap ryzyka kredytowego.
Iloczyn wartości nominalnej instrumentu
referencyjnego instrumentu dłużnego oraz
rezydualnego terminu zapadalności transakcji
swapu kredytowego.



Transakcje pochodne o nieliniowym profilu Ekwiwalent delta efektywnej wartości
ryzyka, w tym opcje i opcje na kontrakty typu nominalnej instrumentu bazowego transakcji.
swap, z wyłączeniem przypadków, w których
instrumentem bazowym jest instrument
dłużny.



Transakcje pochodne o nieliniowym profilu Iloczyn ekwiwalentu delta efektywnej wartości
ryzyka, w tym opcje i opcje na kontrakty typu nominalnej odpowiednio instrumentu
swap, których instrumentem bazowym jest dłużnego lub strony płatnościowej oraz
instrument dłużny lub strona płatnościowa zaktualizowanego średniego okresu zwrotu
transakcji.
odpowiednio instrumentu dłużnego lub strony

płatnościowej.


§ 16. Dom maklerski może stosować następujący wzór do oznaczenia strony (znaku) pozycji
ryzyka:

1) dla wszystkich instrumentów innych niż instrumenty dłużne:
V
∂
efektywna wartość nominalna lub ekwiwalent delta nominalnej wartości transakcji = pref

p
∂
gdzie:
- pref oznacza cenę instrumentu bazowego wyrażoną w walucie referencyjnej,
- V oznacza wartość instrumentu finansowego (w przypadku opcji: cena opcji; w przypadku
transakcji o liniowym profilu ryzyka: wartość samego instrumentu bazowego),
- P oznacza cenę instrumentu bazowego wyrażoną w tej samej walucie co V,

2) dla instrumentów dłużnych i stron płatnościowych we wszystkich rodzajach transakcji:

iloczyn efektywnej wartości nominalnej transakcji oraz zaktualizowanego średniego okresu
zwrotu lub iloczyn ekwiwalentu delta nominalnej wartości transakcji oraz zaktualizowanego
średniego okresu zwrotu


177
V
∂
r
∂

gdzie:
- V oznacza wartość transakcji (w przypadku opcji: cena opcji; w przypadku transakcji o
liniowym profilu ryzyka: wartość samego instrumentu bazowego lub strony
płatnościowej),
- r oznacza stopę procentową,

3) jeżeli wartość V, o której mowa w pkt 1-2, denominowana jest w walucie innej niż waluta
referencyjna, wartość instrumentu pochodnego przelicza się na walutę referencyjną.

§ 17. Dom maklerski w obliczeniach pozycji ryzyka musi traktować zabezpieczenie:
1) uzyskane od kontrahenta z tytułu finansowej transakcji pochodnej jako ekspozycję wobec
tego kontrahenta z tytułu tej transakcji (pozycja długa) natychmiast wymagalną,
2) udzielone kontrahentowi z tytułu finansowej transakcji pochodnej jako zobowiązanie
wobec tego kontrahenta (pozycja krótka) natychmiast wymagalne.

§ 18. 1. Dom maklerski nie może stosować metody standardowej do obliczania ekwiwalentu
bilansowego transakcji o nieliniowym profilu ryzyka lub dla obliczania tego ekwiwalentu dla
stron płatnościowych transakcji oraz dla transakcji, których instrumentem bazowym są
instrumenty dłużne jeżeli:
1) nie posiada zezwolenia, o którym mowa w art. 105 ust. 1 pkt 4 ustawy,
2) posiada zezwolenie, o którym mowa w art. 105 ust. 1 pkt 4 ustawy, ale nie jest wstanie za
pomocą użytkowanych na podstawie tego zezwolenia modeli prawidłowo wyliczyć
odpowiednio współczynnika delta lub zaktualizowanego okresu zwrotu dla danego
instrumentu.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, dom maklerski nie wyznacza pozycji ryzyka zgodnie
z § 13-17, a do obliczenia ekwiwalentu bilansowego danej transakcji lub instrumentu stosuje,
z zastrzeżeniem ust. 3, metodę wyceny rynkowej, o której mowa w § 8-11.
3. W sytuacji, o której mowa w ust. 1-2, dom maklerski nie może uznawać kompensowania
danej transakcji lub instrumentu. Wartość ekspozycji oblicza się tak, jakby istniał pakiet
kompensowania obejmujący tylko jedną transakcje lub instrument.

Pakiety zabezpieczające

§ 19. Dom maklerski grupuje pozycje ryzyka w pakiety zabezpieczające. Dla każdego pakietu
zabezpieczającego oblicza się bezwzględną wartość sumy powstałych pozycji ryzyka. Sumę
taka określa się jako pozycję ryzyka netto i przedstawia jako:

∑RPT
RPC
ij − ∑
lj
i
l

we wzorze, o którym mowa w § 24.

§ 20. 1. Dla pozycji ryzyka stopy procentowej wynikłych na skutek otrzymania przez dom
maklerski od kontrahenta środków pieniężnych jako zabezpieczenia, z tytułu stron
płatnościowych transakcji lub bazowych instrumentów dłużnych, stanowiących zgodnie z
załącznikiem nr 3 do rozporządzenia pozycje o niskim lub obniżonym ryzyku szczególnym cen

178