Rządowy projekt ustawy o ochronie żeglugi i portów morskich

– zapis historii statku,
– lista portów zawinięć.
Plan ochrony statku jest zatwierdzany przez administrację państwa bandery,
co
w
przypadku statków o polskiej przynależności będą robić dyrektorzy
urzędów morskich (art. 11 ust. 4).
Na podstawie planu ochrony statku dyrektor urzędu morskiego wydaje
międzynarodowy certyfikat ochrony statku lub tymczasowy międzynarodowy
certyfikat ochrony statku (art. 12 i 13). Zasady certyfikacji zostały określone
w Kodeksie ISPS.
Cały system ochrony żeglugi i portów morskich podlega weryfikacjom ze
względu na zgodność z postanowieniami ustawy, Konwencji SOLAS, Kodeksu
ISPS, rozporządzenia (WE) nr 725/2004 (art. 29). Weryfikacje w odniesieniu do
statków przeprowadza inspekcja bandery lub inspekcja portu, natomiast
w odniesieniu do portów i obiektów portowych zespół powoływany
odpowiednio przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej lub
dyrektora urzędu morskiego (art. 30 ust. 1). Porty podlegają weryfikacji co
najmniej raz na 5 lat, a obiekty portowe raz w roku (art. 31 i 32). Weryfikacja
statków o polskiej przynależności jest przeprowadzana zgodnie z postano-
wieniami sekcji 19 część A Kodeksu ISPS, a statków o obcej przynależności
zgodnie z Prawidłem 9/2 Rozdziału XI-2 Konwencji SOLAS. Za przeprowa-
dzenie weryfikacji pobiera się opłatę określoną w załączniku nr 3 (art. 36).
Szczegółowe sposoby przeprowadzania weryfikacji zostaną określone w rozpo-
rządzeniu ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej (art. 37).

IV. Uznana organizacja ochrony (RSO)
Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej może upoważnić uznaną
organizację ochrony do prowadzenia działalności w zakresie oceny i weryfikacji,
zatwierdzania lub certyfikacji, zgodnie z wymaganiami określonymi w Kodeksie
ISPS oraz rozporządzeniu (WE) nr 725/2004 (art. 58 ust. 3).
Mowa tu przede wszystkim o przeprowadzaniu oceny stanu ochrony,
przygotowywaniu planu ochrony oraz wykonywaniu doradztwa i profesjonalnej
pomocy w sprawach ochrony.

9
Działania uznanej organizacji ochrony mogą odnosić się zarówno do portu, jak
i obiektów portowych i statków.
Powołanie oraz zakres upoważnienia uznanej organizacji ochrony ma charakter
fakultatywny. Upoważnienie RSO następuje w drodze decyzji ministra
właściwego do spraw gospodarki morskiej, w uzgodnieniu z ministrem
właściwym do spraw wewnętrznych (art. 56 ust. 3).
Zakres upoważnienia w sprawach ochrony portu lub obiektu portowego oraz
statku został określony w art. 57.
Podmiot ubiegający się o upoważnienie powinien złożyć wniosek z propono-
wanym zakresem upoważnienia oraz dokumentacją stwierdzającą spełnienie
kryteriów określonych w załączniku nr 4 oraz nr 5 do projektu ustawy.
Upoważnienie cofa się w przypadkach określonych w art. 59.
Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej co najmniej raz na 2 lata
przeprowadza kontrolę RSO, której udzielił upoważnienia (art. 61).

V. Poziomy ochrony
W ślad za obowiązującym prawodawstwem międzynarodowym i europejskim,
projektowana ustawa przyjmuje koncepcję trzech poziomów ochrony
w odniesieniu do statków, obiektów portowych i portów (art. 23).
Poziom ochrony 1 oznacza poziom, dla którego w każdym czasie będą
utrzymywane minimalne odpowiednie środki ochrony.
Poziom ochrony 2 oznacza poziom, dla którego w wyniku zwiększonego ryzyka
zajścia zdarzenia naruszającego ochronę przez pewien czas będą
utrzymywane odpowiednie dodatkowe środki ochrony.
Poziom ochrony 3 oznacza poziom, dla którego przez ograniczony czas będą
utrzymywane konkretne środki ochrony, związane z prawdopodobieństwem lub
groźbą zajścia zdarzenia naruszającego ochronę, aczkolwiek identyfikacja
konkretnego celu ataku może nie być możliwa.
Wyznaczenie poziomu ochrony 3 jest środkiem wyjątkowym, stosowanym
jedynie wtedy, gdy istnieją wiarygodne informacje, że zdarzenie naruszające
ochronę jest prawdopodobne lub powoduje bezpośrednie zagrożenie. Poziom
ochrony 3 powinien być wyznaczany jedynie na czas zidentyfikowanego

10
zagrożenia lub rzeczywistego zdarzenia naruszającego ochronę. Jakkolwiek
poziomy ochrony mogą zmieniać się od poziomu 1 poprzez poziom 2 do
poziomu 3, możliwe jest również, aby poziomy ochrony zmieniały się
bezpośrednio z poziomu ochrony 1 do poziomu ochrony 3.
Poziomy ochrony na statkach o polskiej przynależności wprowadza minister
właściwy do spraw gospodarki morskiej na wniosek dyrektora urzędu morskiego
(art. 24 ust. 3). Poziomy ochrony dla obiektu portowego i portu wprowadza:
dyrektor urzędu morskiego w odniesieniu do poziomu ochrony 2, minister
właściwy do spraw gospodarki morskiej w odniesieniu do poziomu ochrony 3
(art. 24 ust. 1 i 2). W celu zapewnienia zgodności z ustawą z dnia 27 kwietnia
2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, w przypadku wprowadzenia poziomu
ochrony 3 stosuje się art. 21 i 23-25 tej ustawy.
Minister Obrony Narodowej może wydać decyzję o zastosowaniu na polskich
obszarach morskich niezbędnych środków, łącznie z zatopieniem lub zniszcze-
niem statku, jeżeli stanowi on zagrożenie dla portów, obiektów portowych
i statków oraz związanej z nimi infrastruktury, powstałych na skutek użycia
statku do działań sprzecznych z prawem, a w szczególności jako środka ataku
terrorystycznego. Decyzja taka może zostać podjęta po wyczerpaniu przez
Straż Graniczną środków przewidzianych w ustawie z dnia 12 października
1990 r. o Straży Granicznej (art. 27 ust. 1). Szczegółowy tryb postępowania
w takiej sytuacji zostanie określony w drodze rozporządzenia (art. 27 ust. 2).
Zgodnie z charakterem Kodeksu ISPS oraz rozporządzenia (WE) nr 725/2004
należy zwrócić uwagę, że ogłaszanie wyższych poziomów ochrony niż
poziom 1 jest działaniem prewencyjnym.

VI. Deklaracja ochrony
Aby zapewnić bezpieczeństwo wykonywanych operacji, przedstawiciele statków
i obiektów portowych mogą podpisać deklarację ochrony. Deklaracja ochrony to
porozumienie zawarte między statkiem i obiektem portowym lub innym
statkiem, z którym statek wejdzie w relację. Projekt ustawy przewiduje, że
deklaracja ochrony powinna być zawierana między oficerem ochrony statku
i oficerem ochrony obiektu portowego w każdym przypadku, kiedy statek

11
i obiekt portowy bądź dwa statki mają ustalone różne poziomy ochrony, bądź
ustalony został poziom ochrony 2 lub poziom ochrony 3 (art. 47).
Jeżeli statki i obiekty portowe operują na poziomie ochrony 1, obowiązek
wypełniania deklaracji ochrony nie powstaje. Od tej zasady projektowana
ustawa przewiduje wyjątki, określone w art. 47 ust. 3.
Przepisy ustawy określają ponadto formę deklaracji ochrony oraz termin jej
ważności (art. 48 i 49).
Wzór deklaracji ochrony zostanie określony w drodze rozporządzenia ministra
właściwego do spraw gospodarki morskiej (art. 51).

VII. Szkolenia i ćwiczenia w zakresie ochrony żeglugi i portów morskich.
Zgodnie z treścią projektowanej ustawy dla celów ochrony żeglugi i portów
morskich powoływani są: oficer ochrony armatora, oficer ochrony statku oraz
oficer ochrony obiektu portowego. Osoby wyznaczone do pełnienia tych funkcji
powinny posiadać odpowiednią wiedzę i odbyć szkolenie. Wiedza, jaką powinni
posiadać CSO oraz SSO, obejmuje, między innymi, tematykę określoną
w części B Kodeksu ISPS (B/13.1, 18.1). Potwierdzeniem posiadanej wiedzy
i umiejętności jest świadectwo odbytego szkolenia w zakresie kursu oficera
ochrony armatora oraz oficera ochrony obiektu portowego (art. 52).
Szkolenia w zakresie ochrony prowadzą, zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie
morskim: wyższe szkoły morskie uznawane i nadzorowane przez ministra
właściwego do spraw gospodarki morskiej oraz ośrodki uznawane i nadzoro-
wane przez dyrektora urzędu morskiego.
Obowiązek posiadania wiedzy w zakresie Kodeksu ISPS spoczywa także na
pilotach morskich, którzy wykonują usługi pilotowe dla statków objętych
systemem ochrony. W przeszłości zdarzały się przypadki niewpuszczenia pilota
na pokład statku z powodu braku zaświadczenia o znajomości Kodeksu ISPS.
Zgodnie z projektowaną ustawą piloci morscy powinni posiadać przeszkolenie
w zakresie kursu oficera ochrony statku (art. 54).
Oficerowie ochrony obiektu portowego podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu
do właściwego urzędu morskiego. Powinni oni także legitymować się dokumen-

12
tem identyfikacyjnym. Dokument taki wydaje zarządzający obiektem portowym
(art. 56).
Wzór świadectwa przeszkolenia w zakresie kursu oficera ochrony statku został
już określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 4 lutego 2005 r.
w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji zawodowych marynarzy (Dz. U. Nr 47,
poz. 445). Natomiast wzory przeszkolenia w zakresie kursu oficera ochrony
armatora i oficera ochrony obiektu portowego oraz programy szkoleń, a także
wzór dokumentu identyfikacyjnego oficera ochrony obiektu portowego, zostaną
określone w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki
morskiej (art. 52 ust. 6).
Projektu ustawy przewiduje również obowiązek organizowania ćwiczeń
w zakresie ochrony statku, obiektu portowego i portu (art. 55).

VIII. Kontrola osób, bagażu i ładunku
Kontrola osób, bagażu i ładunku w zakresie ochrony portów i żeglugi została
określona w rozdziale 8 projektowanej ustawy. Przewiduje się, że obowiązki
przeprowadzania kontroli osób udających się na teren portu, obiektu portowego
lub na statek będą spoczywały na jednostce ochrony portu lub obiektu
portowego, która będzie współpracować w tym zakresie z Policją.
Zakres współpracy będzie wynikać z planu ochrony portu lub obiektu porto-
wego, którego treść przed zatwierdzeniem będzie konsultowana, przez woje-
wodę, z komendantem wojewódzkim Policji.
Jednostkę taką będzie stanowić specjalistyczna uzbrojona formacja ochrony
wykonująca zadania w zakresie ochrony żeglugi i portów morskich, działająca
na podstawie i zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r.
o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.),
z uwzględnieniem przepisów niniejszego projektu ustawy. Zakres działania
i zadania tej jednostki określa wspomniana ustawa o ochronie osób i mienia
oraz przepisy projektowanej ustawy. Nadzór nad służbą ochrony portu lub
obiektu portowego będzie wykonywać Policja.
Jednostka ochrony portu lub obiektu portowego będzie dokonywać również
kontroli ładunków przeznaczonych do transportu na teren portu. W tym przy-

13