Rządowy projekt ustawy o ochronie żeglugi i portów morskich

zarządzający obiektami portowymi i portami oraz armatorzy (art. 4). System
ochrony żeglugi i portów morskich w głównej mierze będzie opierać się na
zadaniach administracji morskiej. Jednakże na tym polu jest konieczna
współpraca z innymi podmiotami zaangażowanymi w działalność w sektorze
gospodarki morskiej.
Projekt ustawy przyjął koncepcję ochrony żeglugi i portów w oparciu o organy
administracji morskiej. Całość koordynacji zadań i nadzoru na szczeblu
centralnym spoczywa na ministrze właściwym do spraw gospodarki morskiej,
natomiast na szczeblu regionalnym za sprawy ochrony w głównej mierze
odpowiadają dyrektorzy urzędów morskich. Koncepcja ta jest zgodna z kon-
cepcjami przyjętymi przez inne państwa europejskie w oparciu o rozporzą-
dzenie (WE) nr 725/2004.
System ochrony żeglugi i portów morskich przewiduje ochronę portu jako
całości, ochronę poszczególnych obiektów portowych oraz ochronę statków
zawijających do portów.

I. Ochrona portu
Na potrzeby niniejszej ustawy powstała definicja portu, który oznacza akweny
i grunty oraz związaną z nimi infrastrukturę portową, na którym to obszarze
znajduje się jeden lub więcej obiektów portowych objętych postanowieniami
Międzynarodowego kodeksu ochrony dla statków i obiektów portowych
(Kodeksu ISPS) – art. 3 pkt 2. Potrzeba wpisania nowej definicji wynika z faktu,
że niektóre obszary portowe objęte postanowieniami Kodeksu ISPS oraz
rozporządzenia (WE) nr 725/2004 nie leżą w granicach portu określonego
ustawą z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich. Dyrektywa
(WE) 2005/65 wymaga natomiast objęcia pojęciem portu tych obszarów, na
których znajduje się jeden lub więcej obiektów portowych.
Zgodnie z postanowieniami projektowanej ustawy wykaz portów podlegających
przepisom ustawy oraz ich granice ogłosi, w drodze obwieszczenia, minister
właściwy do spraw gospodarki morskiej (art. 2 ust. 3).
W projekcie ustawy wprowadza się pojęcie organu ochrony portu, którym jest
dyrektor właściwego urzędu morskiego (art. 4 pkt 8 lit. c). Powierzenie

4
dyrektorom urzędów morskich funkcji organu ochrony portu umożliwia
realizowanie zadań ochrony na wszystkich obszarach portowych zarówno tych
administrowanych przez zarządy portów, jak i tych, które leżą poza zakresem
działania zarządów. Powierzenie funkcji organu ochrony portu np. zarządom
portów rodziłoby niejasności i niepewność w zakresie np. finansowania na
terenach niepodlegających administracji zarządów.
Zgodnie z postanowieniami dyrektywy ustawa ustanawia organ ochrony portu
jako organ odpowiedzialny za ochronę w danym porcie. Odpowiedzialność ta
przejawia się w przygotowaniu planów ochrony portu (art. 18).
Projektowana regulacja przewiduje powołanie oficera ochrony portu.
Ustawodawca powierza tę funkcję kapitanowi portu, gdyż w jego jurysdykcji
znajdują się wszystkie obiekty portowe i ma on pełny obraz sytuacji w porcie
(art. 3 pkt 7).
Organ ochrony portu oraz oficer ochrony portu współdziałają w zakresie
ochrony portu z podmiotem zarządzającym portem w sposób określony
w ustawie oraz w planie ochrony portu.
Zgodnie z przepisami projektowanej ustawy dla każdego portu organ ochrony
portu przygotowuje ocenę stanu ochrony portu i plan ochrony portu (art. 18
ust. 1). Ocena stanu ochrony portu powinna w należytym stopniu uwzględniać
specyfikę różnych części portu. Na podstawie przygotowanej oceny stanu
ochrony organ ochrony portu przygotowuje plan ochrony portu.
Plan ochrony portu, podobnie jak ocena stanu ochrony, jest zatwierdzany przez
ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw wewnętrznych (art. 18 ust. 9). Przedtem jednak plan
ochrony portu powinien zostać uzgodniony z właściwym terytorialnie wojewodą
(art. 18 ust. 6). Jeżeli port graniczy również z portem wojennym, plan ochrony
portu wymaga ponadto uzgodnienia z Dowódcą Marynarki Wojennej RP (art. 18
ust. 7), natomiast w przypadku, gdy na obszarze portu został określony
terytorialny zasięg morskiego przejścia granicznego, plan ochrony portu
wymaga również uzgodnienia z właściwym terytorialnie komendantem oddziału
Straży Granicznej (art. 18 ust. 8).


5
II. Ochrona obiektu portowego
Zgodnie z art. 2 ust. 5 projektowanej ustawy listę obiektów portowych ogłaszać
będą dyrektorzy urzędów morskich w drodze obwieszczenia.
Ochrona obiektu portowego spoczywa na zarządzającym obiektem portowym
(art. 4 pkt 11). Podmiot ten ma obowiązek wyznaczyć oficera ochrony obiektu
portowego oraz współdziałać z organami administracji morskiej, w szcze-
gólności dyrektorem właściwego urzędu morskiego, Strażą Graniczną, Policją
oraz Państwową Strażą Pożarną, a także Służbą Celną w celu realizacji
ochrony w obiekcie portowym. Podmiot zarządzający obiektem portowym jest
również zobowiązany do zapewnienia technicznych i finansowych środków
związanych z realizacją ochrony konkretnego obiektu portowego.
Zgodnie z definicją zawartą w projekcie, oficer ochrony obiektu portowego
oznacza osobę odpowiedzialną za opracowanie, realizację, nowelizacje
i wykonanie planu ochrony obiektu portowego oraz za łączność z oficerem
ochrony portu, z oficerami ochrony innych obiektów portowych, z odpowiednimi
służbami ministra właściwego do spraw wewnętrznych, oficerami ochrony
statków oraz oficerami ochrony armatora.
Szczegółowy zakres zadań oficera ochrony obiektu portowego określa
Międzynarodowy kodeks ochrony dla statków i obiektów portowych (część A
sekcja 17.2); są to m.in.:
– dokonanie wstępnego, wszechstronnego przeglądu ochrony obiektu
portowego,
– zapewnienie stworzenia i utrzymywania planu ochrony obiektu portowego,
– wdrożenie i realizacja planu ochrony obiektu portowego,
– podejmowanie regularnych inspekcji w zakresie ochrony.
Ochrona obiektu portowego opiera się na planie ochrony obiektu portowego.
Przygotowanie planu ochrony obiektu portowego jest poprzedzone sporzą-
dzeniem oceny stanu ochrony. Ocena stanu ochrony i plan ochrony obiektu
portowego są przygotowane zgodnie z postanowieniami Kodeksu ISPS. Ocena
stanu ochrony obiektu portowego jest zasadniczą częścią procesu tworzenia
planu ochrony. Pozwala ona na ocenę, w jakiej kondycji znajduje się
bezpieczeństwo danego obiektu przez:

6
– identyfikację i ocenę ważnych składników majątku i infrastruktury,
– identyfikację możliwych zagrożeń dla majątku i infrastruktury,
– identyfikację słabych punktów: czynnika ludzkiego, infrastruktury i procedur.
Na podstawie oceny stanu ochrony przygotowuje się plan ochrony obiektu
portowego.
Ocenę stanu ochrony obiektu przygotowuje dyrektor właściwego urzędu
morskiego lub uznana organizacja ochrony (RSO), jeżeli została upoważniona
przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej (art. 20 ust. 1). Ocenę
stanu ochrony obiektu portowego zatwierdza minister właściwy do spraw
gospodarki morskiej, po uzgodnieniu z właściwym terytorialnie wojewodą
(art. 20 ust. 5). W przypadku gdy obiekt portowy znajduje się w terytorialnym
zasięgu morskiego przejścia granicznego, ocenę uzgadnia się z właściwym
terytorialnie komendantem oddziału Straży Granicznej (art. 20 ust. 6).
Plan ochrony obiektu portowego przygotowuje oficer ochrony obiektu
portowego. Dokumenty te podlegają następnie zatwierdzeniu (art. 21 ust. 4).
Opracowany plan ochrony zatwierdza:
– dyrektor właściwego urzędu morskiego – dla obiektów portowych
usytuowanych na obszarze jego właściwości terytorialnej,
– minister właściwy do spraw gospodarki morskiej – dla tych obiektów
portowych, dla których ocena stanu ochrony i plan były przygotowane przez
dyrektora urzędu morskiego.
Takie rozwiązanie ma zapobiec sytuacji, w której dyrektor urzędu morskiego
zatwierdzałby wykonane przez siebie dokumenty.
Plan ochrony obiektu portowego podlega uzgodnieniu z właściwym terytorialnie
wojewodą (art. 21 ust. 5). W przypadku gdy obiekt portowy znajduje się
w terytorialnym zasięgu morskiego przejścia granicznego, plan uzgadnia się
z właściwym terytorialnie komendantem oddziału Straży Granicznej (art. 21
ust. 6).
Dokumentem stwierdzającym, że dany obiekt portowy spełnia wszystkie
niezbędne wymogi, jest potwierdzenie zgodności obiektu portowego (art. 21
ust. 7). Podobnie jak w przypadku oceny stanu ochrony i planów ochrony,
również potwierdzenie zgodności jest wydawane na dwa sposoby:

7
– przez dyrektora urzędu morskiego,
– przez ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej – jeżeli plan był
sporządzany przez dyrektorów urzędów morskich.
Opłaty pobierane za wystawianie i wydawanie ww. dokumentów stanowią
dochód budżetu państwa. Wysokość opłat jest określona w załączniku do
projektu ustawy (art. 22).

III. Ochrona statku
Realizacja zadań związanych z ochroną statku spoczywa na organach
administracji morskiej oraz armatorze. Armator wyznacza zarówno oficera
ochrony armatora, jak i oficera ochrony statku (art. 4 pkt 12).
Oficer ochrony statku to osoba, która na pokładzie statku odpowiada za jego
ochronę oraz za realizację i wykonywanie planu ochrony statku. Oficer ochrony
statku odpowiada również za łączność z oficerami ochrony armatora oraz
ochrony obiektu portowego. Za swoją działalność na statku oficer ochrony
statku odpowiada przed kapitanem.
Plan ochrony statku sporządza armator na podstawie oceny stanu ochrony
statku (art. 10 ust. 1).
W realizacji swoich zadań armator współdziała z organami administracji
morskiej, w szczególności dyrektorem właściwego urzędu morskiego, a także
Strażą Graniczną, Policją, Państwową Strażą Pożarną oraz Służbą Celną.
Armator zapewnia także techniczne i finansowe środki do realizacji zadań
ochrony statku (art. 4 pkt 12).
Szczegółowe zadania oficera ochrony armatora i oficera ochrony statku zostały
określone w postanowieniach Kodeksu ISPS (odpowiednio część A sekcja 11.2
i sekcja 12.2).
Zgodnie z art. 9 projektu ustawy przewiduje się, że na każdym statku powinny
znajdować się:
– plan ochrony statku,
– międzynarodowy certyfikat ochrony statku lub tymczasowy międzynarodowy
certyfikat ochrony statku,

8