Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw

rolnicy powinni przestrzegać wymogów z obszaru A od 2009 r., z obszaru B od 2011 r., a z obszaru C
od 2013 r.
W ramach obecnie obowiązujących przepisów kontrole w zakresie wzajemnej zgodności
przeprowadzają dwie instytucje:
1) Inspekcja Weterynaryjna w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt;
2) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w odniesieniu do zagadnień ochrony
środowiska naturalnego oraz norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.
Na mocy projektowanych przepisów kontrola wymogów z obszaru B zostanie powierzona tym
samym instytucjom, które będą odpowiedzialne za przeprowadzenie następujących kontroli:
1) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – obszar B – w zakresie zdrowia roślin oraz
zdrowia publicznego w odniesieniu do żywności pochodzenia roślinnego;
2) Inspekcja Weterynaryjna – obszar B – w zakresie obejmującym zdrowie publiczne, zdrowie
zwierząt i zgłaszanie chorób oraz obszar C – w zakresie obejmującym dobrostan zwierząt.
Wyznaczenie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jako organu odpowiedzialnego
za kontrole wymogów w zakresie stosowania środków ochrony roślin oraz w zakresie zdrowia
publicznego odnośnie do produkcji roślinnej jest uzasadnione faktem, iż Agencja Restrukturyzacji
i
Modernizacji Rolnictwa posiada wieloletnie doświadczenie w przeprowadzaniu kontroli oraz
wykwalifikowaną kadrę doświadczonych inspektorów terenowych, którzy w ramach dotychczasowych
kontroli, m.in. kontroli Programu Rolnośrodowiskowego objętego Programem Rozwoju Obszarów
Wiejskich (PROW 2004 – 2006 oraz PROW 2007 – 2013), weryfikują zasady stosowania środków
ochrony roślin. Ponadto Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przeprowadza kontrole
wymogów wzajemnej zgodności w zakresie obszaru A oraz dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną
środowiska. Skupienie kontroli wymogów wzajemnej zgodności w tym organie usprawni
przeprowadzanie procesu kontrolnego w rezultacie ograniczenia liczby wizyt kontrolnych
w gospodarstwie rolnym do niezbędnego minimum. Usprawni to równocześnie proces obsługi
wniosków i naliczania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, gdyż Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jest równocześnie agencją płatniczą.
W art. 1 pkt 9 lit. a projektowanej ustawy wprowadza się zmianę art. 31a ust. 1 i 2 ustawy
o płatnościach. Projektowana zmiana ma na celu przyznanie powiatowemu lekarzowi weterynarii
kompetencji do przeprowadzania kontroli administracyjnych i na miejscu, wskazanych w załączniku II
do rozporządzenia nr 73/2009. Rodzaj przeprowadzanych kontroli zostanie określony w przepisach
wydanych na podstawie art. 31a ust. 13 ustawy o płatnościach (art. 1 pkt 9 lit. d projektowanej ustawy).
Przedmiotowe rozwiązanie uzasadnione jest m.in. tym, że wymogi wskazane w rozporządzeniu
nr 73/2009 mogą być zmieniane przez prawodawcę wspólnotowego, co wymuszałoby konieczność
niezwłocznego dokonywania zmian w przepisach ustawy o płatnościach. Zmiany te mogą być sprawniej

8
wdrożone w przypadku nowelizowania przepisów wykonawczych zamiast przepisów rangi ustawowej.
W art. 1 pkt 9 lit. c projektowanej ustawy upoważnia się organ kontrolny do pobierania próbek. Pobrane
próbki oraz wyniki uzyskane na podstawie badania pozwolą na jednoznaczną ocenę faktu wystąpienia
niezgodności. Zasady i tryb pobierania próbek do badań zostaną określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 34 ust. 3 ustawy o płatnościach, zgodnie z którym minister właściwy do spraw rolnictwa,
minister właściwy do spraw rozwoju wsi oraz minister właściwy do spraw rynków rolnych mogą
określić, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki i tryb przeprowadzania kontroli na miejscu
w ramach wzajemnej zgodności wymogów lub norm, mając na względzie zapewnienie
przeprowadzenia tych kontroli w jednolity sposób na obszarze całego kraju.
Ponadto w art. 1 pkt 10 proponuje się, aby Główny Lekarz Weterynarii, po zasięgnięciu opinii
Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ustalał czynniki do analizy ryzyka
typowania rolników do kontroli wymogów oraz liczbę gospodarstw, które należy objąć kontrolą
(projektowany art. 31b ust. 1 ustawy o płatnościach). Ponadto proponuje się, aby warunki i tryb
współpracy między Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa a Inspekcją Weterynaryjną
w zakresie przeprowadzania kontroli wymogów określił, w drodze zarządzenia, minister właściwy do
spraw rozwoju wsi oraz minister właściwy do spraw rolnictwa (projektowany art. 31b ust. 2 ustawy
o płatnościach). Współpraca podmiotów mogłaby być realizowana w szczególności przez:
1) przekazywanie danych i informacji umożliwiających prawidłowe przyznanie płatności,
2) niezwłoczne przekazywanie raportów z wykonanych czynności kontrolnych, w przypadku
stwierdzenia nieprawidłowości,
3) organizowanie i przeprowadzanie wspólnych szkoleń pracowników Agencji Restrukturyzacji
i
Modernizacji Rolnictwa i Inspekcji Weterynaryjnej obejmujących zagadnienia związane
z przyznawaniem płatności.

Ponadto w art. 1 pkt 11 projektu ustawy, dotyczącym art. 37a ustawy o płatnościach, dodaje się
ust. 5 w tym artykule, który stanowi, że w przypadku gdy rolnik nie podjął działań naprawczych stosuje
się art. 29 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zgodnie
z art. 71 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1122/2009, w przypadku gdy odstąpiono od ustalania
zmniejszeń lub wykluczeń z tytułu wzajemnej zgodności z uwagi na fakt, że ich wysokość była
mniejsza od równowartości 100 euro, a rolnik nie podjął w terminie działań naprawczych określonych
w decyzji w sprawie przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, stosuje się te
obniżki. Jednocześnie do ustalonej kwoty zmniejszenia płatności z tytułu stwierdzonych niezgodności
stosuje się przepisy art. 5b rozporządzenia nr 885/2006. Zgodnie z tym przepisem państwa
członkowskie odliczają zaległe należności dłużnika, których wysokość została ustalona zgodnie
z prawodawstwem krajowym od wszelkich płatności wypłacanych mu przez agencję płatniczą. Zasady
ustalania kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych zostały uregulowane w art. 29 ustawy z dnia

9
9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. A zatem w projektowanym
przepisie, ze względu na wątpliwości interpretacyjne pojawiające się w związku ze stosowaniem
obowiązujących regulacji, przywołano przepis prawa krajowego, na podstawie którego stosowane będą
przedmiotowe obniżki. W przepisie tym wyjaśniono tryb postępowania w przypadku odstąpienia od
stosowania zmniejszeń i wykluczeń, gdy zmniejszenie lub wykluczenie wynosi nie więcej niż
równowartość 100 euro. Powyższy tryb należy odróżnić od sytuacji uregulowanej w art. 37b ustawy
o płatnościach, zgodnie z którym kwota zmniejszeń wynikających z niezrealizowania w terminie działań
naprawczych wynika z decyzji zmieniającej w sprawie przyznania płatności obszarowych, płatności
cukrowej, płatności do pomidorów lub płatności do krów i owiec.
Konsekwencją zmiany w art. 37 ust. 5 jest zmiana brzmienia art. 40 ust. 1 ustawy o płatnościach
(wykreślenie publikatora ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa).

Zmiana zaproponowana w art. 1 pkt 12 projektowanej ustawy dotyczy art. 37b ustawy
o płatnościach, w którym po ust. 2 dodaje się ust. 2a. Przepis ma na celu określenie kompetencji do
przeprowadzania kontroli realizacji działań naprawczych w zakresie drobnej niezgodności.
W art. 2 projektowanej ustawy proponuje się uchylenie art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia
2003 r. o ochronie roślin. Przedmiotowa zmiana stanowi uproszczenie przepisów w zakresie stosowania
środków ochrony roślin. Obecnie obowiązujące przepisy nakładają na rolników obowiązek
wykonywania zabiegów środkami ochrony roślin z uwzględnieniem w pierwszej kolejności metod
biologicznych, agrotechnicznych, hodowlanych lub integrowanej ochrony roślin. Zgodnie
z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października
2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającym dyrektywy Rady
79/117/EWG i 91/414/EWG (art. 55) państwo członkowskie ma obowiązek wdrożenia integrowanej
ochrony roślin najpóźniej do dnia 1 stycznia 2014 r. Wobec powyższego proponuje się uchylenie
przepisu art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin, dzięki czemu obowiązki
nakładane na rolnika w Rzeczypospolitej Polskiej w ramach zasady wzajemnej zgodności nie będą
bardziej restrykcyjne od koniecznych wymogów w zakresie integrowanej ochrony, wynikających
z przepisów wspólnotowych.
W art. 3 projektowanej ustawy wprowadza się zmiany w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r.
o Inspekcji Weterynaryjnej. W zmienianym przepisie art. 3 ust. 2 pkt 4 lit. c, analogicznie do
projektowanego art. 31a ustawy o płatnościach, w zakresie wymogów, których przestrzeganie ma
kontrolować powiatowy lekarz weterynarii, odsyła się do przepisów, które zostaną wydane na
podstawie ustawy o płatnościach i w których określony będzie zakres oraz rodzaj kontroli,
z uwzględnieniem kontroli administracyjnych oraz kontroli na miejscu, wykonywanych przez
powiatowego lekarza weterynarii.

10

Ponadto w art. 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej dotychczasową treść
oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2, który stanowi, że Prezes Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa udostępnia Inspekcji Weterynaryjnej dane zawarte w krajowym systemie
ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie
płatności, o którym mowa w przepisach o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji
gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, w zakresie niezbędnym do
zapewnienia prawidłowej realizacji zadań, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 4 lit. c tej ustawy.
Art. 4 projektu wskazuje, które przepisy mają zastosowanie do postępowań w sprawach
dotyczących płatności bezpośredniej, płatności uzupełniającej, płatności cukrowej, płatności do
pomidorów oraz wsparcia specjalnego wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia
wejścia w życie projektowanej ustawy.
Proponuje
się, aby do ww. postępowań stosować przepisy dotychczasowe. Wyjątki stanowią
niektóre projektowane przepisy ustawy o płatnościach, a mianowicie: art. 7 ust. 3d (dotyczący
minimalnej powierzchni kwalifikującego się obszaru dla beneficjentów płatności do owoców
miękkich), art. 20 ust. 2 (dotyczący uznania albo odmowy uznania danego przypadku za działanie siły
wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności) i przepisy określające zasady i tryb
przyznawania płatności dla następcy prawnego, w tym spadkobiercy rolnika, tj. art. 22a oraz art. 27
ust. 1a, ust. 4 pkt 2 i 3, ust. 4a – 4c, 5a i 7. Zgodnie z projektowaną ustawą ww. przepisy stosuje się
również do postępowań w sprawach dotyczących płatności lub wsparcia, wszczętych i niezakończonych
decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy.
Mając na uwadze, iż zgodnie z art. 28 ust. 1 rozporządzenia nr 73/2009 państwa członkowskie
są obowiązane do stosowania jednego z pułapów ograniczających możliwość przyznania płatności:
kwotowego (100 euro) lub powierzchniowego (1 ha) już od 2010 r., w art. 4 pkt 2 określono, że art. 7
ust. 3d w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą (art. 1 pkt 1 projektu) będzie miał zastosowanie
także w odniesieniu do postępowań wszczętych w 2010 r. i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia
wejścia w życie projektowanej ustawy.

Ponadto dotychczasowe brzmienie art. 20 ust. 2 ustawy o płatnościach uniemożliwiało
zastosowanie przepisów dotyczących siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności w odniesieniu do
płatności innych niż płatności obszarowe. Przepis ten w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą
stanowi, iż uznanie albo odmowa uznania danego przypadku za działanie siły wyższej lub wystąpienie
nadzwyczajnych okoliczności następuje w decyzji w sprawie przyznania płatności obszarowych,
płatności cukrowej, płatności do pomidorów oraz płatności do krów i owiec. Dlatego też proponuje się
zastosowanie tego przepisu w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą również do postępowań
wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy.

11
Jednocześnie, ze względu na fakt, że przypadki wystąpienia następstwa prawnego dotyczą
rolników, którzy złożyli wnioski o przyznanie płatności lub wsparcia specjalnego już w 2010 r., w art. 4
projektowanej ustawy proponuje się, aby przepisy art. 22a oraz art. 27 ust. 1a, 4b, 4c, i 7 w brzmieniu
nadanym w projekcie, w odniesieniu do roku 2010 stosowane były do wszystkich postępowań
wszczętych w tym roku i niezakończonych do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy. Przepisy te
dotyczą przypadków, w których następstwo prawne zaistniało w okresie od dnia złożenia wniosku do
dnia doręczenia decyzji w sprawie przyznania płatności (art. 22a) lub po doręczeniu decyzji w sprawie
przyznania płatności (art. 27). Jednocześnie w stosunku do zdarzeń skutkujących następstwem
prawnym, które wystąpiły przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy, konieczne jest
ustanowienie szczególnych terminów (2 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy) na złożenie
wniosków przez następców prawnych, co znalazło odzwierciedlenie w art. 4 pkt 2 projektu ustawy.
Projektowana ustawa przewiduje także stosowanie zmienionych przepisów dotyczących warunków
wypłaty płatności spadkobiercy rolnika (tj. art. 27 ust. 4 pkt 3, ust. 4a i 5a) do postępowań w sprawach
wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy.

W art. 5 projektu ustawy zaproponowano ponadto regulacje dotyczące zachowania w mocy
przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 31b ust. 2 ustawy o płatnościach do dnia wejścia
w życie nowych przepisów wykonawczych, a jednocześnie wprowadzono możliwość dokonywania
zmian tych przepisów.

W art. 6 projektu ustawy, proponuje się, aby jej przepisy weszły w życie po upływie 14 dni od
dnia ogłoszenia.

Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy wraz z dokumentami dotyczącymi prac nad tym projektem został zamieszczony
na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zgodnie
z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa
(Dz. U. Nr 169, poz. 1414 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 337). Od dnia udostępnienia projektu ustawy
w Biuletynie Informacji Publicznej nie zgłoszono zainteresowania pracami nad projektem.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego
oraz niektórych innych ustaw został zgłoszony do programu prac legislacyjnych Rady Ministrów na II
półrocze 2010 r.
Projekt ustawy ma na celu wdrożenie przepisów Unii Europejskiej, w związku z tym nie podlega
procedurze notyfikacji zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie
sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239,
poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597).

12