Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw

nr 73/2009). Ponadto zgodnie z art. 75 ust. 2 rozporządzenia nr 1122/2009 przypadki siły wyższej lub
okoliczności nadzwyczajnych są zgłaszane właściwemu organowi, a odpowiednia dokumentacja w tym
zakresie jest przekazywana temu organowi. Dlatego też proponuje się, aby decyzje w zakresie
rodzajów dowodów potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych
okoliczności w konkretnych przypadkach pozostawić kierownikom biur powiatowych Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, tym bardziej że zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o
płatnościach w sprawach uznawania przypadków działania siły wyższej lub wystąpienia
nadzwyczajnych okoliczności właściwy jest kierownik biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa. Zasadne jest więc, aby kierownicy biur powiatowych Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa rozstrzygali również w sprawie dowodów, które mogą w danym przypadku
stanowić potwierdzenie działania siły wyższej lub wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, mając
przy tym na uwadze przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, w tym przepis art. 75 § 1,
zgodnie z którym jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia
sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Art. 1 pkt 4 projektowanej ustawy przewiduje uchylenie art. 20a ustawy o płatnościach, który
umożliwia stosowanie rodzajów dowodów określonych na podstawie art. 20 ust. 3 do potwierdzania
działania siły wyższej lub wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, ze względu na wystąpienie
których może zostać wydana zgoda na zmianę ilości roślin energetycznych wykorzystanych lub
przetwarzanych w gospodarstwie bądź dostarczonych pierwszej jednostce przetwórczej lub podmiotowi
skupującemu. Uchylenie tego artykułu jest następstwem uchylenia art. 20 ust. 3. Projektowana zmiana
oznacza, że kierownik biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nadal
będzie właściwy w sprawach wyrażania zgody na zmianę ilości roślin energetycznych ze względu na
działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności, jednakże rodzaje dokumentów
potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności nie będą
stanowiły zamkniętej listy określonej w rozporządzeniu. Należy bowiem podkreślić, że działanie siły
wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności mogą stanowić podstawę zmiany ilości roślin
energetycznych zgodnie z art. 28 lub art. 34 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1973/2004
z 29 października 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE)
nr 1782/2003 w odniesieniu do systemów wsparcia przewidzianych w tytułach IV i IVa tego
rozporządzenia oraz wykorzystania odłogowanych gruntów do produkcji surowców (Dz. Urz. UE L 345
z 20.11.2004, str. 1, z późn. zm.).
W art. 1 pkt 6 projektu ustawy zawarto zmiany ustawy o płatnościach mające na celu
uregulowanie kwestii związanych z przyznawaniem płatności bezpośrednich, płatności uzupełniającej
i wsparcia specjalnego, w sytuacji gdy podmiotem wnioskującym o ich przyznanie był podmiot, który
uległ rozwiązaniu, przekształceniu albo wystąpiło inne zdarzenie prawne, w wyniku którego dochodzi

3
do następstwa prawnego. Konsekwentnie sytuację tę uregulowano również, w przypadku gdy zdarzenie
prawne skutkujące następstwem prawnym wystąpiło po doręczeniu decyzji w sprawie przyznania
płatności, lecz przed ich wypłatą – zmiany w art. 27 ust. 1a, 4b, 4c i ust. 7 ustawy o płatnościach (art. 1
pkt 8 lit. a, c i f projektu ustawy).
W art. 1 pkt 7 projektu ustawy zawarto zmiany doprecyzowujące sposób składania wniosków
dotyczących płatności za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 29 lutego 2008 r. o zmianie
ustawy o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej oraz ustawy o opłacie skarbowej
(Dz. U. Nr 44, poz. 262), rolnicy będą mogli składać wnioski w tej formie od dnia 15 marca 2011 r.

W dodawanym w art. 25 ustawy o płatnościach ust. 4a uregulowano sposób postępowania,
w przypadku gdy do wniosku składanego elektronicznie konieczne jest dołączenie dokumentów
niezbędnych do przyznawania płatności.

W niektórych przypadkach, takich jak np. przyznawanie płatności cukrowej, płatności
zwierzęcej, czy przyznawanie płatności nabywcy gospodarstwa, wymagane jest złożenie dodatkowych
dokumentów, na których wymagane są podpisy osoby innej niż wnioskodawca (np: umowa na
przetworzenie buraków cukrowych, prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku
lub zgoda współposiadacza).
W
związku z powyższym, w dodawanym w art. 25 ustawy o płatnościach ust. 4a pkt 1,
proponuje się, aby w przypadku dokumentów, na których wymagane są podpisy osoby innej niż
wnioskodawca, wraz z wnioskiem przekazywana była również kopia tych dokumentów w formie
elektronicznej, np. w postaci skanu (lit. a) lub aby były one przekazywane w formie elektronicznej,
opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym (lit. b). Proponuje się także, aby dokumenty, których
kopie w formie elektronicznej nie zostały dołączone do wniosku złożonego za pomocą formularza
elektronicznego, rolnik mógł złożyć bezpośrednio w biurze powiatowym Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa lub nadać w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego.
W przypadku dokumentów opracowanych na formularzach przygotowanych przez Agencję
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa podpisywanych tylko przez wnioskodawcę, proponuje się,
aby formularze te były dostępne na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa. Po ich wypełnieniu przez rolnika byłyby one przesyłane w wersji elektronicznej wraz
z wnioskiem (dodawany w art. 25 ustawy o płatnościach ust. 4a pkt 2). Konsekwencją proponowanej
zmiany jest nadanie nowego brzmienia art. 25 ust. 7 ustawy o płatnościach (art. 1 pkt 7 lit. b projektu
ustawy).
Projektowane zmiany w art. 27 ustawy o płatnościach, polegające na zmianie brzmienia ust. 4
pkt 2, dodaniu w tym ustępie pkt 3 oraz dodaniu ust. 4a, mają na celu umożliwienie przyznania
płatności obszarowych, płatności cukrowej, płatności do pomidorów, płatności do krów i owiec

4
spadkobiercy rolnika, któremu doręczono decyzję w sprawie przyznania tych płatności, lecz
postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku nie zostało zakończone.
Projektowane przepisy przewidują, że w wyżej opisanym przypadku spadkobierca dołącza do
wniosku o wypłatę płatności przyznanych w decyzji spadkodawcy zaświadczenie sądu
o zarejestrowaniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku albo potwierdzoną za zgodność z oryginałem
kopię wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Ponadto, zgodnie z projektowanymi przepisami, po
zakończeniu postępowania sądowego spadkobierca jest zobowiązany do złożenia prawomocnego
postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się tego
postanowienia. Projektowane przepisy są więc analogiczne do przepisów art. 22 ust. 4 pkt 2 i ust. 5
ustawy o płatnościach (które mają zastosowanie wówczas, gdy śmierć rolnika nastąpiła w okresie od
dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do dnia doręczenia decyzji w sprawie tych płatności), lecz
dotyczą przypadku, gdy śmierć rolnika nastąpiła po doręczeniu decyzji w sprawie przyznania płatności.
Jednocześnie zachodzi konieczność określenia sposobu składania dokumentów wymaganych,
w przypadku gdy uprawnionych do nabycia spadku jest więcej niż jeden spadkobierca, a stosowne
postępowanie sądowe nie zakończyło się do czasu złożenia wniosku przez spadkobiercę. W takiej
sytuacji oświadczenia pozostałych spadkobierców o wyrażeniu zgody na przyznanie (wypłatę) płatności
wnioskodawcy powinny zostać złożone później wraz z postanowieniem sądu po jego uprawomocnieniu
się. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy śmierć rolnika nastąpiła w okresie od dnia złożenia wniosku
o przyznanie płatności do dnia doręczenia decyzji w sprawie tych płatności (projektowane brzmienie
art. 22 ust. 6 ustawy o płatnościach) oraz gdy śmierć ta nastąpiła po doręczeniu decyzji o przyznaniu
płatności (projektowane brzmienie art. 27 ust. 5 ustawy o płatnościach).
W art. 1 pkt 8 lit. e projektu ustawy w art. 27 ustawy o płatnościach dodaje się ust. 5a, który
stanowi odstępstwo od określonego w art. 27 ust. 5 tej ustawy obowiązku dołączania przez
spadkobiercę rolnika wnioskującego o płatność oświadczenia pozostałych spadkobierców o wyrażeniu
zgody na wypłatę mu płatności. W przypadku małoletnich spadkobierców oświadczenie o wyrażeniu
zgody na wypłatę płatności obszarowych, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub płatności do
krów i owiec wyraża przedstawiciel ustawowy. Zgodnie z proponowaną zmianą, w sytuacji opisanej
w projektowanym ust. 5a, przedstawiciel ustawowy małoletniego spadkobiercy nie będzie wyrażał
zgody na wypłatę płatności. Przedmiotowa zmiana dostosuje art. 27 do regulacji zawartych w art. 22
ustawy o płatnościach i spowoduje, że w analogicznym stanie faktycznym będą stosowane podobne
rozwiązania.
Pozostałe zmiany w ustawie o płatnościach, a także zmiany w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r.
o Inspekcji Weterynaryjnej i w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin związane są
z systemem kontroli wymogów wzajemnej zgodności. Zmiany te dotyczą w szczególności uzupełnienia
już obowiązującego systemu kontroli o wymogi wzajemnej zgodności, o których mowa w załączniku II

5
pkt B i C rozporządzenia nr 73/2009 oraz wyznaczenia organów kontrolnych odpowiedzialnych za
przeprowadzenie kontroli w tym zakresie. Obowiązek przestrzegania ww. wymogów wynika z art. 124
ust. 5 rozporządzenia nr 73/2009.
Wzajemna zgodność uregulowana została w tytule II rozdział I rozporządzenia nr 73/2009,
a w odniesieniu do Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 (PROW 2007 – 2013)
– w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1975/2006 z dnia 7 grudnia 2006 r. ustanawiającym szczegółowe
zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w zakresie wprowadzenia procedur
kontroli, jak również wzajemnej zgodności w odniesieniu do środków wsparcia obszarów wiejskich
(Dz. Urz. UE L 368 z 23.12.2006, str. 74, z późn. zm.).
Państwa członkowskie, które wdrożyły zasadę wzajemnej zgodności stosują rozmaite modele
kontroli różniące się między innymi ilością służb kontrolnych zaangażowanych w przeprowadzanie
kontroli. Wybierając model kontroli, państwa członkowskie kierowały się praktycznymi rozwiązaniami
stosowanymi w ramach kontroli urzędowych oraz systemu kontroli dla płatności bezpośrednich.
Generalnie w Unii Europejskiej dominują trzy schematy kontrolne w zakresie wymogów
wzajemnej zgodności: pierwszy zakłada przeprowadzenie kontroli przez organy kontrolne realizujące
kontrole urzędowe w obszarach wchodzących w zakres wymogów wzajemnej zgodności. Taki model
występuje np. w Danii i Holandii. W systemie duńskim kontrolami wymogów zajmują się cztery służby
kontrolne: Inspekcja Weterynaryjna (Veterinary and Food Administration), Inspekcja Ochrony Roślin
(Plant Directoriate), Agencja Ochrony rodowiska (Forest and Nature Agency), Gminy
(municipalities), które odpowiadają za kontrole z zakresu dyrektyw ptasiej, siedliskowej i azotanowej.
Każda ze służb kontrolnych przeprowadza kontrole w wytypowanych przez agencję płatniczą
gospodarstwach, ocenia stwierdzone nieprawidłowości według ustalonego systemu, sporządza raport
z kontroli i przesyła ten raport do agencji płatniczej. Agencja płatnicza przedstawia kontrolowanemu
rolnikowi kompleksowy raport z kontroli oraz nalicza ewentualne sankcje.
W systemie holenderskim, który również opiera się na istniejącym systemie kontroli, kontrole
wymogów wzajemnej zgodności przeprowadzają:
1) ogólna służba kontrolna (general inspection service),
2) służby istniejące na poziomie prowincji lub województwa (provinces),
3) zarządy gospodarki wodnej (Waterboards/Transport and water management inspectorate),
4) gminy (municipalities),
5) inspekcja mleka i produktów mleczarskich (Netherlands controlling authority for milk and
milk products),
6) inspekcja drobiarska (inspection institute for poultry, eggs and egg products).
Drugie podejście zakłada umiejscowienie służb kontrolnych w agencji płatniczej. Jako przykład
takiego rozwiązania można podać Irlandię, gdzie służby odpowiedzialne za kontrole wymogów

6
wzajemnej zgodności są umiejscowione w Ministerstwie Rolnictwa, które jednocześnie pełni rolę
agencji płatniczej.
Trzecie
podejście to model mieszany zakładający umiejscowienie służb kontrolnych zarówno
w agencji płatniczej, jak i włączenie w system kontroli instytucji przeprowadzających kontrole
urzędowe. Przeprowadzanie kontroli wymogów wzajemnej zgodności jest podzielone pomiędzy
agencję płatniczą, która jednocześnie jest organem kontrolnym, oraz niezależne służby kontrolne (np.
Słowenia). Słoweńskie instytucje kontrolne to Inspektorat Rolnictwa, Leśnictwa i ywności
(Inspectorate for Agriculture, Forestry and Food), Inspekcja Weterynaryjna (Veterinary
Administration), Policja (Police), Inspekcja Ochrony rodowiska (Inspectorate for the Environment and
Spatial Planning).
W projekcie ustawy, obok obowiązujących dotychczas norm dobrej kultury rolnej zgodnej
z ochroną środowiska (ustanowionych przez państwo członkowskie na podstawie ram określonych
w załączniku III do rozporządzenia nr 73/2009) oraz wymogów wynikających z załącznika II pkt A
rozporządzenia nr 73/2009, dotyczących ochrony środowiska oraz identyfikacji i rejestracji zwierząt,
uregulowano obowiązek przestrzegania wymogów wskazanych w załączniku II do rozporządzenia
nr 73/2009 w pkt B: zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób, zdrowotność
roślin oraz w pkt C w zakresie dobrostanu zwierząt.
Zasada wzajemnej zgodności, w myśl przepisu art. 2 pkt 31 rozporządzenia Komisji (WE)
nr
1122/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania
rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 odnośnie do zasady wzajemnej zgodności, modulacji oraz
zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli w ramach systemów wsparcia bezpośredniego
przewidzianych w wymienionym rozporządzeniu oraz wdrażania rozporządzenia Rady (WE)
nr
1234/2007 w odniesieniu do zasady wzajemnej zgodności w ramach systemu wsparcia
ustanowionego dla sektora wina (Dz. Urz. UE L 316 z 02.12.2009, str. 65), oznacza wymogi w zakresie
zarządzania oraz dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska zgodnie z art. 5 i 6 rozporządzenia
nr 73/2009. Na zasadę wzajemnej zgodności składa się szereg wymagań dotyczących:
1) utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej zgodnej
z ochroną środowiska, określonej w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia
11 marca 2010 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. Nr 39, poz. 211);
2) podstawowych wymogów z zakresu zarządzania wskazanych w załączniku II rozporządzenia
nr 73/2009, które zostały podzielone na trzy obszary A, B i C.
Szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności reguluje rozporządzenie nr 1122/2009.
W państwach UE-15 system kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności był wdrażany od
2005 do 2007 r. W nowych państwach członkowskich, w tym w Rzeczypospolitej Polskiej, wymogi
wzajemnej zgodności wdrażane są stopniowo. Zgodnie z art. 124 ust. 5 rozporządzenia nr 73/2009

7