Rządowy projekt ustawy o efektywności energetycznej

informować obywateli i przedsiębiorstwa o działaniach podejmowanych w ramach pełnienia
tej wzorcowej roli. Art. 5 dyrektywy nakazuje też stosowanie przez jednostki sektora
publicznego środków wzrostu efektywności energetycznej, które są efektywne ekonomicznie,
tzn. przynoszą największe oszczędności energii w najkrótszym czasie, i nakłada obowiązek
stosowania co najmniej dwóch takich środków z wykazu zawartego w załączniku VI
dyrektywy.
W rozdziale 3 projektu ustawy zostały określone zadania jednostek sektora publicznego
w zakresie efektywności energetycznej. Wypełniając postanowienia art. 5 dyrektywy,
regulacje zawarte w art. 10 projektu ustawy nakładają na wszystkie jednostki sektora
publicznego obowiązek stosowania środków poprawy efektywności energetycznej. Zgodnie
z art. 10 ust. 3 projektu ustawy, jednostki sektora publicznego będą również informować
społeczeństwo, za pośrednictwem stron internetowych lub w inny sposób zwyczajowo
przyjęty w danej miejscowości, o stosowanych środkach poprawy efektywności
energetycznej.
Jednostki sektora publicznego, o których mowa w art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.
o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 oraz 2010 r. Nr 28, poz. 146 i Nr 123,
poz. 835) realizują swoje zadania, stosując co najmniej jeden ze środków poprawy
efektywności energetycznej, o których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 1 – 3, tj.:
1) umowa której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego
poprawie efektywności energetycznej;
2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim
zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji;
3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację
lub pojazd, o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja.
Ponadto, zgodnie z art. 11 projektu ustawy, na jednostkę sektora publicznego został nałożony
obowiązek sporządzania, co najmniej raz na 10 lat, audytu energetycznego,

w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów
(Dz. U. Nr 223, poz. 1459, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r. Nr 76, poz. 493),
eksploatowanych obiektów budowlanych, w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. –
Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.), o powierzchni powyżej
250 m², których jest właścicielem lub zarządcą. Wymóg stosowania przez jednostki sektora
publicznego audytów energetycznych stanowi bezpośrednie wypełnienie przepisów
art. 5 ust. 1 i załącznika VI lit. e dyrektywy.

8


2.4. Zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej (rozdz. 4)
Przepisy tego rozdziału stanowią wypełnienie postanowień art. 6 ust. 2 lit. a i b dyrektywy.
Dyrektywa nakazuje (w art. 6 ust. 2 lit. a) nałożenie na przedsiębiorstwa energetyczne
jednego lub więcej obowiązków, takich jak: promowanie konkurencyjnych cenowo usług
energetycznych, audytów energetycznych lub środków wzrostu efektywności energetycznej
albo uiszczanie opłaty do funduszy wspierających efektywność energetyczną
bądź (w art. 6 ust. 2 lit. b) ustanowienie dobrowolnych umów lub innych instrumentów
rynkowych, takich jak świadectwa efektywności energetycznej (określane w dyrektywie
jako „białe certyfikaty”) o
skutku równoważnym z nałożeniem na przedsiębiorstwa
energetyczne obowiązków, o których mowa w art. 6 ust. 2 lit. a.
Wprowadzenie systemu białych certyfikatów jest rozwiązaniem korzystnym z wielu
względów. Przede wszystkim system ten umożliwia wykorzystanie istniejącego potencjału
oszczędności energii w sposób efektywny energetycznie, tzn. pozwala osiągnąć jak
największe oszczędności energii w jak najkrótszym czasie. Niewątpliwą przewagą systemu
białych certyfikatów nad wyżej wymienionymi mechanizmami poprawiającymi efektywność
energetyczną jest fakt, iż system ten obejmuje szeroką grupę odbiorców

(działa w obszarach: zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych;
zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych, rozumianych jako
zespół pomocniczych obiektów lub instalacji, w rozumieniu art. 3 pkt 10 ustawy
z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, służących procesowi wytwarzania energii
elektrycznej lub ciepła oraz w obszarze zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła
lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji) i w związku z tym pozwala osiągnąć
optymalne oszczędności energii, wybierając z szerokiego zakresu przedsięwzięć służących
poprawie efektywności energetycznej te, które są najbardziej efektywne pod względem
oszczędności energii.

Dzięki rozszerzeniu zakresu działania systemu białych certyfikatów również na takie obszary,
jak zwiększenie oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenie
strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji, zapewniona
będzie nie tylko pełna transpozycja dyrektywy, ale jednocześnie możliwa będzie realizacja
postanowień Rady Europejskiej z dnia 9 marca 2007 r. dotyczących 20 % obniżenia zużycia
energii w UE do 2020 r.

9
Warto podkreślić, iż system obliczania taryf za dystrybucję ciepła nie zachęca wystarczająco
przedsiębiorstw do inwestycji w modernizację sieci dystrybucji ciepła. Niewystarczające są
również inwestycje w zakresie końcowego użytkowania energii, w zakresie wytwarzania
energii elektrycznej, a także inwestycje mające na celu zmniejszenie wskaźnika strat
sieciowych w przesyle i dystrybucji energii elektrycznej, takie jak: modernizacje obecnych
i budowa nowych sieci, wymiana transformatorów o niskiej sprawności. Ważne zatem jest
stworzenie zachęt dla przedsiębiorstw do inwestowania w przedsięwzięcia służące poprawie
efektywności energetycznej; taką zachętę stwarza właśnie system białych certyfikatów.
Ważną zaletą systemu białych certyfikatów, jako mechanizmu rynkowego, szczególnie
istotną w czasie światowego kryzysu gospodarczego, jest również fakt, iż obciążenie budżetu
państwa związane z funkcjonowaniem systemu jest najmniejsze w porównaniu z innymi,
możliwymi do wprowadzenia, przewidzianymi dyrektywą, mechanizmami poprawiającymi
efektywność energetyczną.
Projektowany system białych certyfikatów jest oparty na już istniejących systemach wsparcia
kogeneracji oraz odnawialnych źródeł energii (tzw. czerwonych i zielonych certyfikatów).
Systemy te są mechanizmami rynkowymi sprzyjającymi optymalnemu rozwojowi energetyki
odnawialnej oraz promowaniu kogeneracji, pozwalającymi na osiągnięcie założonych celów
przy najniższych kosztach. Ocena działania tych systemów jest dobra i pokazuje, iż jest to
rozwiązanie korzystne dla inwestorów oraz dające istotny impuls dla nowych inwestycji.
Jest to szczególnie zauważalne w przypadku energetyki wiatrowej, gdzie moc zainstalowana
wzrastała w kolejnych latach w sposób następujący: w 2005 r. – 124 MW, w 2006 r. – 173
MW, w 2007 r. – 288 MW, w 2008 r. – około 450 MW. Pozytywne doświadczenia z innych
krajów, które wprowadziły system białych certyfikatów, tj. Francja, Wielka Brytania, Włochy
i Australia, również przemawiają za wprowadzeniem tego systemu w Polsce.

System białych certyfikatów we Włoszech w pierwszym okresie funkcjonowania, tj. w okre-
sie 2005 – 2007, pozwolił na osiągnięcie wyższych niż się spodziewano rezultatów w tym
zakresie, tj. osiągnięto 2 Mtoe oszczędności energii, podczas gdy przewidywano osiągniecie
w tym okresie 1,1 Mtoe. Francja i Włochy również zrealizowały założone cele w zakresie
oszczędności energii w wyniku funkcjonowania systemu. Szacuje się, że w Polsce
dla realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią wystarczające
będzie osiąganie średniorocznych oszczędności energii na poziomie 0,5 Mtoe.

10
Przewiduje się, że projektowany system białych certyfikatów spowoduje wzrost nakładów
inwestycyjnych na środki prowadzące do zwiększania efektywności energetycznej, rozwój
rynku dla nowych technologii, a także rozwój usług oraz doradztwa.
W odróżnieniu od rozwiązań funkcjonujących w innych krajach europejskich (np. pożyczki,
kredyty, dotacje, ulgi podatkowe), wprowadzenie proponowanego mechanizmu przyczyni się
do prokonkurencyjnych i ekonomicznie racjonalnych kierunków rozwoju tego sektora
gospodarki.

W rozdziale 4 projektu ustawy zostały określone zasady uzyskania i umorzenia świadectwa
efektywności energetycznej. Wydawanie świadectw efektywności energetycznej ma na celu
zmotywowanie podmiotów objętych zakresem regulacji, w tym w szczególności
przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców końcowych, do podjęcia działań inwestycyjnych
przyśpieszających osiągniecie krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania
energią oraz przyczyniających się, poprzez zmniejszenie zużycia energii, do ograniczenia
emisji gazów cieplarnianych i innych substancji szkodliwych do atmosfery.
Zgodnie z art. 13 projektu ustawy, przedsiębiorstwa energetyczne sprzedające energię
elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będą obowiązane, w zakresie określonym
w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw gospodarki:
1) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes
URE) świadectwo efektywności energetycznej o wartości, wyrażonej w tonach oleju
ekwiwalentnego (toe), nie większej niż 3 % ilorazu kwoty przychodu ze sprzedaży
energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego odbiorcom końcowym, osiągniętego
w roku poprzedzającym rok, w którym obowiązek ten będzie realizowany,

i jednostkowej opłaty zastępczej lub
2) uiścić opłatę zastępczą obliczoną według następującego wzoru:
Oz = Ozj x Ep,
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
Oz – opłatę zastępczą wyrażoną w złotych,
Ozj – jednostkową opłatę zastępczą, nie niższą niż 900 zł i nie wyższą niż 2700 zł za tonę
oleju ekwiwalentnego,
Ep – ilość energii pierwotnej, wyrażoną w toe, równą różnicy między ilością energii
pierwotnej wynikającą z obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw

11
efektywności energetycznej w danym roku i ilością energii pierwotnej wynikającą
ze świadectw efektywności energetycznej, umorzonych przedsiębiorstwu energetycznemu.
Zgodnie z art. 14 projektu ustawy, Prezes URE ma prawo żądać od przedsiębiorstwa
energetycznego sprzedającego energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom
końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedstawienia
dokumentów lub informacji niezbędnych do oceny wykonania obowiązku, o którym mowa
w art. 13 ust. 1, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych i innych
informacji prawnie chronionych.
Na podstawie art. 15 projektu ustawy minister właściwy do spraw gospodarki określi, w
drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres obowiązku uzyskania i przedstawienia do
umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty
zastępczej, w tym w szczególności wysokość jednostkowej opłaty zastępczej i współczynniki
sprawności procesów przetwarzania energii pierwotnej w energię finalną.
Zadania związane z administrowaniem systemu białych certyfikatów zostały powierzone
Prezesowi URE. Doświadczenia związane z administrowaniem systemami tzw. zielonych i
czerwonych certyfikatów w Polsce oraz fakt, iż w innych krajach europejskich, w których
wprowadzono system białych certyfikatów, regulator odgrywa w nim istotną rolę,
jednoznacznie wskazują, iż Prezes Urzędu Regulacji Energetyki jest najwłaściwszą instytucją
do realizacji tych zadań. Przykładowo, w Wielkiej Brytanii proces administrowania
powierzono Regulatorowi (OFGEM), do którego obowiązków należy m. in.:
1) określenie celów indywidualnych dla poszczególnych podmiotów zobligowanych;
2) decydowanie o kwalifikowalności działań podejmowanych przez podmioty
zobligowane;
3) decydowanie o wielkości oszczędności uzyskiwanych w wyniku działań
podejmowanych przez podmioty zobligowane;
4) wydawanie pisemnej zgody dostawcom sprzedającym osiągnięte oszczędności innym
podmiotom zobligowanym;
5) wydawanie pisemnej zgody dostawcom sprzedającym część lub całość ich celu
wynikającego z nałożonego obowiązku innym podmiotom zobligowanym;
6) akredytowanie działań kwalifikowanych podejmowanych przez podmioty
zobligowane;

12