Rządowy projekt ustawy o działalności leczniczej

Takie rozróżnienie oznacza odejście od koncepcji zakładu opieki zdrowotnej. Zakłady
opieki zdrowotnej w obecnym stanie prawnym mają znacząco ograniczoną
samodzielność. Szczególnie widoczne jest to w przypadku niepublicznego zakładu
opieki zdrowotnej, który nie posiada osobowości prawnej i nie występuje jako
odrębny podmiot w obrocie prawnym. Regulacja powyższa pozostaje w sprzeczności
z przepisami innych ustaw, np. ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164,
poz. 1027, z późn. zm.), zgodnie z którą niepubliczny zakład opieki zdrowotnej jest
świadczeniodawcą i jako taki powinien być stroną umowy z NFZ. Z uwagi na fakt, iż
nie posiada zdolności do czynności prawnych, umowę w tym przypadku zawiera
podmiot, który zakład ten utworzył.
Działalność prowadzona przez te podmioty będzie działalnością regulowaną w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.), dzięki czemu
odbywać się ona będzie na ogólnych zasadach prowadzenia działalności
gospodarczej. Pozwoli to na usprawnienie podejmowania i prowadzenia tej
działalności.
W uzupełnieniu określonego w projekcie ustawy katalogu podmiotów uprawnionych
do wykonywania działalności leczniczej, należy zauważyć, iż działalność taką
wykonywać mogą również obywatele innych państw członkowskich Unii
Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu
(EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatele
Konfederacji Szwajcarskiej, świadczący usługi transgraniczne, zgodnie z dyrektywą
2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie
uznawania kwalifikacji zawodowych oraz przepisami ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r.
o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Projekt ustawy określa warunki, jakie w celu wykonywania działalności leczniczej,
spełniać powinny podmioty lecznicze oraz praktyki zawodowe, w tym wymagania dla
pomieszczeń i urządzeń takich podmiotów – odpowiednio do rodzaju wykonywanej
działalności leczniczej.
Wszystkie kwestie dotyczące sposobu i warunków udzielania świadczeń zdrowotnych
przez podmiot wykonujący działalność leczniczą określi regulamin organizacyjny
tego podmiotu.

6
Każdy podmiot wykonujący działalność leczniczą powinien ponadto zawrzeć umowę
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, obejmującą szkody będące następstwem
udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania
udzielania świadczeń zdrowotnych.

Zgodnie z projektem ustawy Skarb Państwa reprezentowany przez ministra, centralny
organ administracji rządowej albo wojewodę może utworzyć podmiot leczniczy w
formie spółki kapitałowej lub jednostki budżetowej.
Jednostka samorządu terytorialnego może utworzyć podmiot leczniczy w formie
spółki kapitałowej lub jednostki budżetowej. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na
przepis, który przewiduje wyłączenie stosowania ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o
gospodarce komunalnej (Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43 z późn. zm.) w stosunku do
spółki kapitałowej utworzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego wykonującej
działalność leczniczą. Takie rozwiązanie wynika z dążenia do stworzenia spójnej,
kompleksowej, jasnej regulacji dla prowadzenia działalności leczniczej, która opierać
ma się na przedmiotowej ustawie i Kodeksie spółek handlowych. W przeciwnym
razie istniałyby dwie drogi utworzenia spółki kapitałowej przez jednostkę samorządu
terytorialnego: na podstawie ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o
gospodarce komunalnej, a spółka utworzona w trybie ustawy o gospodarce
komunalnej działałaby częściowo według innych – niż pozostałe spółki (podmioty
lecznicze) – przepisów. Ponadto wyłączenie stosowania ustawy o gospodarce
komunalnej ma na celu uniknięcie tworzenia tzw. wydmuszek, tj. samodzielnych
publicznych zakładów opieki zdrowotnej, na których ciążą wyłącznie zobowiązania.
Ustawa dopuszcza również możliwość utworzenia spółki kapitałowej w celu
wykonywania działalności leczniczej przez uczelnię medyczną. Wartość nominalna
udziałów lub akcji w takiej spółce należących łącznie do uczelni medycznych nie
może stanowić mniej niż 51 % kapitału zakładowego spółki. Udziały lub akcje w tych
spółkach poza uczelniami medycznymi mogą posiadać wyłącznie Skarb Państwa,
jednostki samorządu terytorialnego oraz jednoosobowe spółki Skarbu Państwa o
szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa.

II. Rodzaje działalności leczniczej.
Projekt definiuje działalność leczniczą jako działalność polegającą na udzielaniu
świadczeń zdrowotnych. Może ona polegać również na promocji zdrowia lub na

7
realizacji zadań dydaktycznych i nadawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń
zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii
medycznych oraz metod leczenia. Projekt wymienia następujące rodzaje działalności
leczniczej:
• świadczenia szpitalne,
• stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne,
• świadczenia ambulatoryjne.
Zgodnie z projektem działalność lecznicza może być wykonywana we wszystkich
formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, przy czym
szczególne regulacje wprowadza dla prowadzenia działalności szpitalnej. Mogą ją
prowadzić samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, jednostka budżetowa,
albo spółka kapitałowa. Ponadto projekt usankcjonuje prawnie szpitale, które
udzielają świadczeń zdrowotnych z zamiarem zakończenia ich udzielania w okresie
nieprzekraczającym 24 godzin tzw. szpitale jednego dnia. Jest to forma organizacji
procesu udzielania świadczeń zdrowotnych pozwalająca maksymalizować sprawność
działania szpitala i wykorzystanie jego zasobów, przy zapewnieniu bezpieczeństwa
pacjenta gwarantowanego przez stacjonarny charakter podmiotu.
W odniesieniu do podmiotów leczniczych udzielających stacjonarnych i
całodobowych świadczeń zdrowotnych (także świadczeń szpitalnych) ustawa
przewiduje szereg regulacji, wynikających z charakteru wykonywanej działalności.
Dotyczą one sposobu postępowania w przypadku pogorszenia stanu zdrowia pacjenta
albo jego śmierci, wykonywania sekcji zwłok, zasad wypisania pacjenta oraz
organizowania transportu sanitarnego do miejsca zamieszkania lub pobytu pacjenta,
po zakończeniu hospitalizacji. Rozwiązania w tym zakresie są wzorowane na
zawartych w obowiązującej obecnie ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach
opieki zdrowotnej.
Nowym rozwiązaniem w stosunku do aktualnego stanu prawnego jest dopuszczenie
możliwości sprawowania wszechstronnej opieki zdrowotnej, psychologicznej

i społecznej nad pacjentami znajdującymi się w stanie terminalnym wyłącznie
w warunkach domowych, bez konieczności posiadania pomieszczenia służącego
udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Również świadczenia pielęgnacyjne lub
opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej mogą być udzielanie wyłącznie w
warunkach domowych.


8
Podobnie jak ma to miejsce w obecnym stanie prawnym, również w proponowanej
regulacji, przewidziana została instytucja czasowego zaprzestania działalności, przy
czym jej zakres podmiotowy został rozszerzony na wszystkie podmioty lecznicze
udzielające stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych (na podstawie
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej dotyczy to tylko szpitali). Wzmocniona została
natomiast sankcja za nieprzestrzeganie określonego w ustawie trybu czasowego
zaprzestania działalności leczniczej – wojewoda w takich przypadkach nakłada na
kierownika podmiotu leczniczego karę pieniężną, uwzględniając rodzaj i wagę
stwierdzonych naruszeń.
Nową regulacją proponowaną w projekcie jest wprowadzenie obligatoryjnego
stosowania znaków identyfikacyjnych zarówno osób zatrudnionych, jak i pacjentów
szpitala. W odniesieniu do osób zatrudnionych realizacja tego obowiązku polega na
noszeniu w widocznym miejscu identyfikatora zawierającego imię i nazwisko oraz
funkcję tej osoby. Pacjenci także będą zaopatrywani w znaki identyfikacyjne w
sposób zapewniający ochronę ich danych osobowych, zaś szczegółowo kwestie te
uregulowane zostaną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Wprowadzenie
omawianego obowiązku ułatwi pacjentom i osobom odwiedzającym łatwiejszy
kontakt z personelem medycznym, a z drugiej strony szybką identyfikację pacjenta na
terenie całego szpitala i udzielenie mu w razie potrzeby skutecznej pomocy.

III. Podmioty o szczególnych regulacjach.
Projekt wprowadza szczególne regulacje dla samodzielnych publicznych zakładów
opieki zdrowotnej i jednostek budżetowych utworzonych i nadzorowanych przez
Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości, Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji oraz Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Takie rozwiązanie zostało podyktowane względami obronności i bezpieczeństwa
państwa. Szczególne regulacje – w odniesieniu do przepisów Kodeksu spółek
handlowych - wprowadza projekt także dla podmiotów leczniczych w formie spółki
kapitałowej utworzonej przez Skarb Państwa, jednostkę samorządu terytorialnego,
uczelnię medyczną, w którym podmioty te posiadają udziały albo akcje
reprezentujące co najmniej 51% kapitału zakładowego. W takich spółkach uchwały
zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia dotyczące rozwiązania spółki,
zbycia przedsiębiorstwa spółki, zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa
spółki, zbycia udziałów albo akcji, które powoduje utratę udziału większościowego w
kapitale zakładowym spółki, istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki

9
wymagają uzyskania większości trzech czwartych głosów. Ponadto spółka taka nie
może ulec podziałowi.

IV. Szczególne regulacje dla podmiotów leczniczych niebędących
przedsiębiorcami.
Do kategorii podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami ustawa zalicza
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej oraz podmioty lecznicze w formie
jednostki budżetowej. Z tego względu proponowane w tym zakresie rozwiązania
wzorowane są na obecnie obowiązujących przepisach ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej. W szczególności dotyczą one następujących kwestii:
- ustrój takiego podmiotu leczniczego określa jego statut nadany przez podmiot
tworzący,
-odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą
ponosi kierownik wskazywany przez podmiot tworzący, przy czym zatrudnienie
kierownika szpitala klinicznego wymaga uzyskania zgody Ministra Zdrowia,
- niektóre stanowiska w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą muszą być
obsadzane w drodze konkursu, zgodnie z określonymi w ustawie zasadami,
- w podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą działa rada społeczna, jako
organ inicjujący i opiniodawczy podmiotu tworzącego, a jednocześnie doradczy
kierownika; ustawa określa skład, tryb powołania oraz zadania rady społecznej,
- podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą stosuje minimalne normy zatrudnienia
pielęgniarek, które ustala kierownik zgodnie z regułami określonymi przez Ministra
Zdrowia w rozporządzeniu; realizacja omawianego obowiązku podlega corocznej
kontroli Ministra Zdrowia lub Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w
stosunku do podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami, dla których jest
podmiotem tworzącym;
- ustawa zawiera przepisy wzmacniające nadzór podmiotu tworzącego, dotyczące
zgody na podjęcie przez kierownika innego zatrudnienia czy na udzielanie przez
kierownika (jeśli jest on osobą wykonującą zawód medyczny) świadczeń
zdrowotnych.

V. Wzmocnienie nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki
zdrowotnej.
W projektowanej regulacji dopuszcza się dalsze funkcjonowanie samodzielnych
publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz wprowadza regulacje specyficzne dla

10