Poselski projekt ustawy o państwowych instytutach naukowych

3. W przypadku określonym w art. 42 pkt 3 prawa zobowiązania likwidowanego instytutu
przejmuje instytut lub instytuty przejmujące, w zakresie określonym w uchwale o jego
likwidacji.”.

Art. 22. W ustawie z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U.
Nr 238, poz. 2390, z późn. zm.6)) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 2 w pkt 9 dodaje się lit. h w brzmieniu:

„h) państwowe instytuty naukowe;”;

2) w art. 3 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) jednostkom naukowym określonym w art. 2 pkt 9:
a) na prowadzenie działalności statutowej, o której mowa w art. 11 ust. 1 pkt 1 i 3,
b) na inwestycje służące potrzebom badań naukowych lub prac rozwojowych;”.

Art. 23. W ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164,
poz. 1365, z późn. zm.7)) w art. 62 ust. 2 w pkt 4 dodaje się lit. c w brzmieniu:

„c) wyrażanie zgody na przekształcenie jednostki organizacyjnej uczelni, polegające na
włączeniu do państwowego instytutu naukowego oraz wskazanie praw i zobowiązań uczelni,
które przejdą na państwowy instytut naukowy.”.

Art. 24. W ustawie z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach
organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r.
Nr 63, poz. 425, z późn. zm.8)) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 4 dodaje się pkt 55 w brzmieniu:
"55) dyrektor państwowego instytutu naukowego.";

2) w art. 8 pkt 51 otrzymuje brzmienie:
"51) pkt 54 i 55 – minister właściwy do spraw nauki.".

Art. 25. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.



1 ) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113,
poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268,
z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr
128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673
i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr
120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398,
z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615 oraz z 2007 r. Nr 64, poz.
426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239 i Nr 181, poz. 1288.
2 ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1420, z 2006 r. Nr 45, poz. 319, Nr
104, poz. 708, Nr 170, poz. 1217 i 1218, Nr 187, poz. 1381 i Nr 249, poz. 1832 oraz z 2007 r. Nr 82, poz. 560, Nr 88,
poz. 587, Nr 115, poz. 791 i Nr 140, poz. 984.
3 ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 249, poz. 1832 oraz z 2007 r. Nr 17, poz. 96, Nr
50, poz. 331, Nr 99, poz. 660, Nr 123, poz. 847 i Nr 176, poz. 1242.
4 ) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz.
984, Nr 153, poz.1271, Nr 200, poz. 1683 i Nr 240, poz. 2052, z 2004 r. Nr 238, poz. 2390, z 2005 r. Nr 164, poz.
1365 i Nr 179, poz. 1484, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 oraz z 2007 r. Nr 134, poz. 934.
5 ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 141, poz. 943, z 1999 r. Nr 49, poz. 484, z 2004
r. Nr 238, poz. 2390 oraz z 2005 r. Nr 10, poz. 71 i Nr 164, poz. 1365.
6 ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 85, poz. 727 i Nr
179, poz. 1484 oraz z 2007 r. Nr 115, poz. 795.
7 ) Zmiany tekstu wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr
144, poz.1043 i Nr 227, poz. 1658 oraz z 2007 r. Nr 80, poz.542, Nr 120, poz. 818, Nr 176, poz. 1238 i 1240 i Nr 180,
poz. 1280.
8 ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 83, poz. 561, Nr 85, poz. 571, Nr 115, poz. 789 i
Nr 165 poz.1171.



UZASADNIENIE

Projekt niniejszy jest elementem rozpoczętej w 2006 roku kompleksowej reformy sektora
nauki. Przyjęty w nim model państwowego instytutu naukowego zakłada realizację przez te instytucje
zadań należących do szczególnie istotnych obszarów polityki naukowej państwa.

Cechą charakteryzującą obecny stan polskiego sektora naukowego jest nadmierne
rozproszenie instytucjonalne i tematyczne. Jednostki naukowe maja swobodę kreowania kierunków
badawczych, co prowadzi do rozdrobnienia potencjału naukowego oraz środków publicznych na
prace niejednokrotnie o zbliżonej tematyce badawczej. Niski jest równie poziom integracji badań
naukowych w priorytetowych obszarach badawczych. O słabej integracji polskiej nauki świadczy
również fakt, że - w ramach projektów badawczych Unii Europejskiej – polscy naukowcy uczestniczą
w dużej liczbie małych projektów, natomiast rozwinięte kraje skupiają się na mniejszej liczbie
dużych projektów. Konsekwencja tego jest m.in. niski poziom dofinansowania z budżetu UE
projektów realizowanych z udziałem polskich jednostek.
Konieczne jest również zapewnienie ministrowi właściwemu do spraw nauki odpowiednich
narzędzi wpływu na koncentrację wysiłku jednostek badawczo rozwojowych na obszarach
uznawanych w danym czasie za szczególnie istotne dla rozwoju społecznego i gospodarczego kraju.
Aktualnie minister sprawuje bezpośredni nadzór zaledwie nad 3 spośród 185 jednostek badawczo-
rozwojowych, przy czym posiada ograniczone możliwości oddziaływania na kierunki działalności
jednostek mu nie podporządkowanych.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, konieczne jest stworzenie instrumentu prawnego,
za pomocą którego będzie można wpływać na koncentracje polskiego potencjału badawczego nie
tylko za pomocą środków pośrednich, tj. zasad i wielkości finansowania przedsięwzięć badawczo
rozwojowych, ale również za pomocą środków bezpośrednich, tj. oddziaływania na strukturę
instytucji prowadzących prace badawcze i rozwojowe (tworzenie nowych instytucji, w tym poprzez
łączenie instytucji dotychczas istniejących w różnych tzw. pionach nauki).
Instrumentem prawnym służącym konsolidacji sektora badawczego będzie proponowana
ustawa o państwowych instytutach naukowych (PIN). Po jej wejściu w życie Rada Ministrów, z
inicjatywy ministra właściwego do spraw nauki, będzie mogła tworzyć PIN-y jako jednostki o
znaczącym potencjale kadrowym i aparaturowym, zdolne prowadzić interdyscyplinarne badania
naukowe na światowym poziomie. Działalność takich instytutów powinna zwiększyć efektywność i
tempo wykorzystywania przez Polskę funduszy UE przeznaczonych na badania naukowe i prace
rozwojowe, z pożytkiem dla rozwoju społeczno – gospodarczego kraju. Skupienie dużego potencjału
badawczego w poszczególnych państwowych instytutach naukowych będzie również bezpośrednio
oddziaływać na zwiększenie międzynarodowej konkurencyjności polskiej nauki, co jest
strategicznym celem polskiej polityki naukowej.
PIN będzie kierowany przez dyrektora powoływanego przez ministra właściwego do spraw
nauki spośród dwóch kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. W zakresie działalności
badawczej organem doradczym dyrektora będzie rada naukowa, natomiast bieżący nadzór nad
działalnością instytutu i dyrektora sprawować będzie rada nadzorcza. Ogólny nadzór nad PIN
realizować będzie minister właściwy do spraw nauki. PIN będzie samodzielnie gospodarował
przychodami, w tym środkami finansowymi przekazanymi z budżetu państwa na naukę.
Rozwiązania powyższe pozwolą na możliwie dużą samodzielność dyrektora PIN z
zachowaniem efektywnego nadzoru ze strony organów wewnętrznych PIN i ministra.

Projektowana regulacja nie spowoduje zwiększenia kosztów Budżetu Państwa ani budżetów
jednostek samorządu terytorialnego, gdyż państwowe instytuty badawcze będą tworzone
poprzez konsolidacje istniejącego potencjału naukowego, a koszty związane z ich tworzeniem
będą pokrywane przede wszystkim ze środków jednostek naukowych, o których mowa w art.
2 ust. 3 projektu ustawy, a także w części ze środków budżetu państwa na naukę na podstawie
przepisów ustawy o zasadach finansowania nauki.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej