Poselski projekt ustawy o państwowych instytutach naukowych

Warszawa, 1 kwietnia 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140 – 71(3)/09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy:

- o państwowych instytutach naukowych
(druk nr 252).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.



(-) Donald Tusk


Stanowisko Rządu
wobec poselskiego projektu ustawy o państwowych instytutach naukowych
(druk sejmowy nr 252)

Rząd wyraża negatywne stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o państwowych
instytutach naukowych (druk sejmowy nr 252), regulującego kwestie związane
z powoływaniem, działalnością i likwidacją państwowych instytutów naukowych, których
zadaniem byłoby prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych oraz wykonywanie innych
zadań służących realizacji polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa.
Z uzasadnienia projektu wynika, że celem ustawy jest stworzenie instrumentu prawnego,
za pomocą którego będzie można wpływać bezpośrednio na koncentrację polskiego potencjału
badawczego.

Uzasadnienie:
Przedstawione w projekcie ustawy rozwiązania prawne budzą szereg wątpliwości:
1. Zgodnie z art. 2 ust. 1 projektu ustawy, Rada Ministrów tworzy - w drodze rozporządzenia -
państwowy instytut naukowy, jeżeli zaistnieje potrzeba realizacji badań naukowych
i prac rozwojowych oraz zadań służących rozwojowi wiedzy, techniki i innowacyjności
w dziedzinie o strategicznym znaczeniu dla gospodarki, środowiska, ochrony zdrowia lub
innych obszarów życia społecznego. Projekt ustawy zmierza zatem do rozszerzenia katalogu
jednostek naukowych o nowe podmioty tworzone w celu prowadzenia badań naukowych i
prac rozwojowych, nie identyfikując równocześnie dziedzin, ani obszarów badań
naukowych, w których miałyby one funkcjonować.
2. Z projektu ustawy wynika, że tworzenie państwowych instytutów naukowych może odbywać
się również poprzez przekształcenie jednostek naukowych dotychczas funkcjonujących w
różnych tzw. pionach nauki (jednostek badawczo-rozwojowych, instytutów Polskiej
Akademii Nauk i jednostek organizacyjnych uczelni publicznych). Jednak projekt ustawy nie
zawiera uregulowań, które określałyby zasady dokonywania tych przekształceń, a w
projekcie uzasadnienia brak jest docelowej wizji i skali proponowanych przekształceń.
Projekt narusza również autonomię Polskiej Akademii Nauk w dokonywaniu zmian w
strukturze jej instytutów.
3. Projekt ustawy zbyt ogólnie reguluje kwestię wyposażenia państwowego instytutu
naukowego w mienie niezbędne do realizacji jego zadań (nie wskazuje źródeł, ani zasad
przydzielania mienia tworzonemu instytutowi).




4. Projektowana ustawa nie zawiera również wystarczających uregulowań dotyczących
pracowników państwowego instytutu naukowego, nie odwołując się przy tym do rozwiązań
ogólnych, zawartych w kodeksie pracy.

Ponadto, w dniu 6 stycznia 2009 r. został przekazany do Sejmu RP pakiet projektów ustaw
reformujących system nauki w Polsce, który zawiera spójne rozwiązania prawne umożliwiające
koncentrację potencjału naukowego i współpracę jednostek naukowych funkcjonujących
we wszystkich pionach nauki.
Projekt ustawy o zasadach finansowania nauki przewiduje mechanizmy i instrumenty
sprzyjające koncentracji potencjału intelektualnego i materialnego nauki (np. Krajowy Program
Badań, strategiczne programy badań naukowych finansowane przez Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju, programy i przedsięwzięcia ustanawiane przez ministra właściwego do spraw nauki,
konsorcja naukowe, środki z budżetu nauki na restrukturyzację jednostek naukowych).
Również projekty ustaw: o Polskiej Akademii Nauk oraz o instytutach badawczych zawierają
uregulowania ukierunkowane na wzmocnienie poziomu naukowego i współpracy jednostek
naukowych. Proponowane w ww. projektach rozwiązania przewidują szeroką gamę możliwych
przekształceń jednostek naukowych (łączenie, w tym włączenie do innej jednostki naukowej,
podział, reorganizacja) oraz zakładają różne możliwości współpracy jednostek (współpraca
instytutów Polskiej Akademii Nauk w ramach centrów Akademii oraz współpraca różnych
podmiotów w ramach centrów naukowo-przemysłowych, tworzonych przez co najmniej jeden
instytut badawczy oraz co najmniej jedną jednostkę sektora gospodarczego, jak również uczelnie
i instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz zagraniczne instytucje naukowe).
Nie jest zatem zasadne tworzenie dodatkowych sztywnych struktur, jakimi byłyby państwowe
instytuty naukowe, dla których nie zostały określone obszary działalności.
Biorąc pod uwagę powyższe, Rząd wyraża negatywne stanowisko wobec poselskiego projektu
ustawy o państwowych instytutach naukowych.