Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo spółdzielcze, ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie

Warszawa, 9 marca 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-191(7)/09

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy - Prawo spółdzielcze,
ustawy o spółdzielniach mieszka-
niowych oraz ustawy o biegłych
rewidentach i ich samorządzie (druk nr
2510).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Infrastruktury oraz Ministra Sprawiedliwości do reprezentowania Rządu w tej
sprawie w toku prac parlamentarnych.


(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo spółdzielcze, ustawy o
spółdzielniach mieszkaniowych oraz ustawy o biegłych rewidentach i ich
samorządzie (druk nr 2510)

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo spółdzielcze, ustawy o
spółdzielniach mieszkaniowych oraz ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie
(druk nr 2510) zawiera zmiany w ustawach: z dnia 16 września 1982 r. - Prawo
spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848, z późn. zm.1)), z dnia 15 grudnia 2000
r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, z późn. zm.2)),
zwanej dalej „usm” oraz jej nowelizacji z dnia 14 czerwca 2007 r., oraz w ustawie z
dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie (Dz. U. z 2001 r.
Nr 31, poz. 359, z późn. zm.3)).
Według uzasadnienia projektu potrzeba znowelizowania ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych oraz ustawy - Prawo spółdzielcze, wynika z trzech zasadniczych
powodów:
1) orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r. P 16/08 oraz z
dnia 15 lipca 2009 r. K 64/07;
2) z przeszło dwuletniego doświadczenia działania ustawy z dnia 14 czerwca
2007 r. nowelizującej ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych;
3) konieczności zmian, jakie są niezbędne w spółdzielczości, a w szczególności
w spółdzielczości mieszkaniowej, związanych ze złymi praktykami i tradycjami
narosłymi w okresie PRL-u, a które do tej pory nie doczekały się regulacji
zgodnych z tradycjami państwa demokratycznego i konkurencyjnej gospodarki.
Odnośnie do powodów, o których mowa w pkt 1, należy podkreślić, że pierwszy z
nich stał się nieaktualny, bowiem w dniu 18 grudnia 2009 r. została uchwalona i weszła
w życie w dniu 30 grudnia 2009 r. ustawa o zmianie ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 223, poz.
1779).
Podstawowym celem uchwalenia tej ustawy było uwzględnienie orzeczenia
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 grudnia 2008 r., a zatem jako bezprzedmiotowe
należy uznać propozycje zmian zawarte w art. 1 pkt 7 - 11 projektu, odnoszące się do
kwestii warunków i terminów zawierania przez spółdzielnię umów przeniesienia
własności lokali z osobami posiadającymi spółdzielcze prawa do lokali.
Z analizy proponowanych w projekcie zmian w ustawie o spółdzielniach
mieszkaniowych wynika, że praktycznie nie znajdują się wśród nich przepisy
stanowiące realizację orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 lipca 2009 r. K
64/07, drugiego z powodów przygotowania nowelizacji, o których mowa w pkt 1.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177 i Nr 63,
poz. 591, z 2005 r. Nr 72, poz. 643, Nr 122, poz. 1024, Nr 167, poz. 1398 i Nr 260, poz. 2184, z 2006 r. Nr 165,
poz. 1180 oraz z 2007 r. Nr 125, poz. 873.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177 i Nr 63,
poz.591 oraz z 2005 r. Nr 72, poz. 643, Nr 122, poz. 1024, Nr 167, poz. 1398 i Nr 260, poz. 2184.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 240, poz. 2052, z 2003
r. Nr 124, poz. 1152, z 2004 r. Nr 62, poz. 577, Nr 96, poz. 959, Nr 173, poz. 1808 i Nr 213, poz. 2155, z 2006 r.
Nr 157, poz. 1119 i Nr 218, poz. 1592 oraz z 2007 r. Nr 85, poz. 571.

2
Omówienie skutków tego wyroku znajduje się jedynie w uzasadnieniu do projektu, a
dotyczy uznanych za niezgodne z Konstytucją: art. 4 ust. 8, art. 35 ust. 21 oraz art. 48
ust. 3 usm.

W zakresie pozostałych ważniejszych zmian w przedmiotowym projekcie w
odniesieniu do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych należy podnieść, że istotne
wątpliwości budzą regulacje odnoszące się do funkcjonowania i zasad wyboru rady
nadzorczej spółdzielni mieszkaniowych (projektowany art. 82 ust. 3 oraz ust. 5-9 usm).
Szczególnie kontrowersyjne są propozycje dotyczące zasady, iż na członka rady
nadzorczej można być wybranym tylko dwukrotnie. Zasada taka nie obowiązuje w
stosunku do innych osób prawnych prawa prywatnego. Ponadto, skoro są to funkcje z
wyboru, zatem to członkowie danej spółdzielni, a nie prawodawca, powinni
decydować, czy daną osobę wybrać ponownie. Zgłoszone propozycje zakładają, że
wybory do rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych nie są w pełni demokratyczne
i dlatego należy z góry ograniczyć możliwość ponownego wyboru danej osoby.
Podkreślić należy, że projektowane przepisy nie gwarantują zachowania zasady
reprezentowania każdego osiedla w radzie nadzorczej – w przypadku większych
spółdzielni zatem może się tak zdarzyć, że nawet duże osiedla (duża ilość członków w
skali danej spółdzielni) nie będą przez nikogo reprezentowane w radzie nadzorczej.
Przyjęcie takiej zasady na pewno nie przyczyni się do budowania w Polsce
odpowiedzialnego społeczeństwa obywatelskiego. Nie są również jasne powody
wyboru kryterium odwołującego się do liczby 500 członków spółdzielni, jako podstawy
do wprowadzenia wyjątku od zakazu zajmowania stanowiska członka rady nadzorczej
przez dłużej niż dwie kadencje (projektowany art. 82 ust. 3 usm).

Wobec powyższego, w ocenie Rządu, proponowane brzmienie art. 82 ust. 3 usm
wprowadza niczym nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji prawnej spółdzielni
mieszkaniowych z uwagi na liczbę członków. Zachodzi tu podejrzenie możliwości
naruszenia konstytucyjnej zasady równości tych samych podmiotów wobec prawa.
Dotyczy to również projektowanego art. 82 ust. 9, 10 i 12. Nie znajduje uzasadnienia
propozycja zamieszczenia w ustawie regulacji dotyczących możliwości zlecania
ekspertyz przez członków rady nadzorczej (projektowany art. 82 ust. 6 usm). Kwestie te
powinny być regulowane statutami spółdzielni. Propozycja nie zawiera przy tym
warunków, w jakim trybie i komu ekspertyza mogłaby być zlecana.
Skutkiem ww. regulacji byłoby nałożenie na członków dodatkowych obowiązków
finansowych, co byłoby sprzeczne z regulacjami zawartymi w art. 4 ust. 1, 2 i 5 usm,
określającymi jednoznacznie i wyczerpująco obowiązki finansowe członków
spółdzielni niezwiązane z pokryciem kosztów budowy lokali.
Dodatkowe obowiązki finansowe byłyby bardziej dotkliwe dla członków małych
spółdzielni mieszkaniowych, zaś w pozostałych spółdzielniach skłaniałyby członków
spółdzielni posiadających odrębną własność lokali lub spółdzielcze własnościowe
prawo do lokali, w celu uniknięcia takich wydatków, do rezygnacji z członkostwa i
pozbawienia się tym samym wpływu na funkcjonowanie spółdzielni.
Regulacja dotycząca przedstawiania przez radę nadzorczą walnemu zgromadzeniu -
jako wniosków mniejszości - wniosków członków rady, które nie uzyskały jej

3
akceptacji, mogłaby spowodować niebezpieczeństwo zakłóceń w funkcjonowaniu
spółdzielni. Przepis ten można bowiem interpretować w ten sposób, iż każdy
niezaakceptowany przez radę nadzorczą wniosek jej członka pociągać będzie za sobą
konieczność zwołania walnego zgromadzenia (projektowany art. 82 ust. 8 usm).
Należy wyjaśnić, że członek rady nadzorczej, tak jak każdy inny członek
spółdzielni, ma prawo zgłaszać projekty uchwał i żądania zamieszczenia oznaczonych
spraw w porządku obrad walnego zgromadzenia lub jego wszystkich części - na
zasadach i w trybie przewidzianym w art. 83 ust. 10 – 12 usm.
Wydaje się zbyt kazuistyczna regulacja trybu wyborów do rady nadzorczej w
projektowanym art. 82 ust. 9 usm. Proponowana regulacja narusza prawo członków
spółdzielni wynikające z art. 45 § 1 ustawy - Prawo spółdzielcze, do określenia w
statucie zasad i trybu wyboru członków rady nadzorczej, co budzi zastrzeżenia natury
konstytucyjnej jako nieuzasadniona i nadmierna ingerencja ustawodawcy w regulacje
dotyczące ustroju organów samorządowych spółdzielni. Kwestie te powinien zatem
regulować statut spółdzielni.
Odnosząc się łącznie do propozycji zmian dotyczących rad nadzorczych należy
podnieść, że to rada nadzorcza jest ustawowo uprawnionym organem spółdzielni, a jej
uprawnienia nie powinny podlegać przenoszeniu na poszczególnych członków tego
organu. Dlatego też budzą poważne wątpliwości, nieznane innym aktom prawnym
regulującym ustroje osób prawnych, zasady działania rady nadzorczej nie jako organu
kolegialnego, lecz jako zbioru pojedynczych osób o uprawnieniach kontrolnych, które
to uprawnienia w istocie mogą wykonywać nawet wbrew woli innych członków takiej
rady, czy nawet wbrew woli wszystkich pozostałych członków tego organu.

Wątpliwości budzą również regulacje odnoszące się do kwestii działania zarządu
spółdzielni mieszkaniowych.
W uzasadnieniu do projektu nie wyjaśniono motywów proponowanego rozwiązania
przewidującego zakaz pełnienia przez jedną kadencję funkcji prezesa zarządu danej
spółdzielni przez osobę, która pełniła już funkcję prezesa zarządu tej spółdzielni, a
zarząd ten nie uzyskał absolutorium, jak również propozycji wprowadzenia
ograniczenia wysokości wynagrodzenia członka zarządu spółdzielni (projektowane art.
82 ust. 10 i ust. 11 usm). Dotyczy to również przepisu nakładającego na prezesa zarządu
spółdzielni mieszkaniowej liczącej powyżej 500 członków obowiązku przedstawiania
radzie nadzorczej oświadczenia majątkowego. W obowiązującym stanie prawnym
obowiązek składania takich oświadczeń istnieje jedynie w odniesieniu do osób
pełniących funkcje publiczne, względnie pełniących funkcje w instytucjach zaufania
publicznego. Funkcja prezesa spółdzielni mieszkaniowej nie należy do żadnej z tych
kategorii.
Wprowadzenie zakazu pełnienia przez prezesa zarządu funkcji prezesa oraz członka
zarządu przez okres co najmniej jednej kadencji, w przypadku nie otrzymania przez
zarząd absolutorium w czasie walnego zgromadzenia, stanowiłoby również naruszenie
praw członków spółdzielni. Na podstawie art. 49 § 1 i 4 ustawy - Prawo spółdzielcze,
członkom spółdzielni przysługuje bowiem ustawowe prawo ustalania wymagań, jakie
powinna spełniać osoba wchodząca w skład zarządu lub prezes w zarządzie
jednoosobowym, wyrażane w uchwale walnego zgromadzenia określającej treść statutu.

4
Walne zgromadzenie może również odwołać tych członków zarządu, którym nie
udzieliło absolutorium, niezależnie od tego, który organ stosownie do postanowień
statutu wybiera członków zarządu, przy czym nie stosuje się w tym wypadku art. 41
§ 1 ww. ustawy, zgodnie z którym walne zgromadzenie może podejmować uchwały
jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad podanych do wiadomości członków w
terminach i w sposób określonych w statucie.
Wątpliwości budzi regulacja wprowadzana w projektowanym art. 82 ust. 13 usm
(art. 1 pkt 3 projektu), dotycząca wstrzymania wypłaty wynagrodzenia członkowi
zarządu, który nie złożył w terminie oświadczenia majątkowego. Zgodnie z przepisami
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie,
stosuje się przepisy ustawy – Prawo spółdzielcze. Oznacza to, że, zgodnie z art. 52 § 1
Prawa spółdzielczego, z członkiem zarządu zatrudnionym w spółdzielni mieszkaniowej,
rada spółdzielni nawiązuje stosunek pracy – w zależności od powierzonego stanowiska
– na podstawie umowy o pracę albo powołania. Zatem taka osoba ma status
pracownika, a otrzymywane przez nią wynagrodzenie jest wynagrodzeniem za pracę w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Przepisy te
uniemożliwiają uzależnienie terminu wypłaty wynagrodzenia od spełnienia przez
pracownika dodatkowych warunków. Zgodnie z art. 80 i art. 85 § 1 Kodeksu pracy,
wypłaty wynagrodzenia za wykonaną pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w
stałym i ustalonym z góry terminie.

Oceniając proponowane zmiany treści art. 83 usm (art. 1 pkt 4, 5 i 6 projektu)
polegające na zmianie brzmienia ust. 10, 11 i 13 oraz dodaniu po ustępie 11 ustępów
111 - 115, należy jako niewystarczające ocenić nałożenie na zarząd obowiązku
powołania Komitetu Redakcyjnego w celu przygotowania pod względem formalno -
prawnym projektów uchwał zgłaszanych przez członków, bez jednoczesnego określenia
jego składu i zasad postępowania oraz wskazania źródeł finansowania jego działalności.
Ponadto, projektodawca nie przedstawia uzasadnienia dla wprowadzenia
proponowanych zmian, ograniczając się jedynie do ogólnikowego stwierdzenia, że
konieczność demokratyzacji procedur uchwałodawczych w spółdzielniach
mieszkaniowych należy zaliczyć do najważniejszych doświadczeń wynikających z
dwuletniego obowiązywania znowelizowanej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Nie jest jasny cel wprowadzenia uregulowania zawartego w projektowanym art. 121
ust. 1 usm przewidującym, że członek spółdzielni, któremu przysługuje spółdzielcze
lokatorskie prawo do lokalu, ma roszczenie o przeniesienie własności lokalu. Fakt
przysługiwania takiego roszczenia wynika bowiem bezpośrednio z art. 121 ust. 2 usm,
określającego warunki tego roszczenia, a więc regulację art. 121 ust. 1 należy uznać za
zbędną.
Analogiczna uwaga dotyczy również projektowanego art. 1714 ust. 12 usm, który
należy uznać za zbędny w świetle projektowanego art. 1714 ust. 13 usm określającego
warunki roszczenia o przeniesienie własności lokalu przysługującego osobie
posiadającej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.