Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Druk nr 2071

Warszawa, 14 maja 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na
33. posiedzeniu w dniu 14 maja 2009 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy

-
o zmianie ustawy o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.
W załączeniu przesyłam opinię Komitetu Integracji Europejskiej

o pozostawaniu projektu ustawy poza obszarem prawa Unii Europejskiej.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 14 maja 2009 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Jednocześnie upoważnia senatora Bohdana Paszkowskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
Art. 1.
W ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473, Nr 115, poz. 793 i Nr 176, poz. 1238,
z 2008 r. Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97) w art. 40 ust. 3b otrzymuje
brzmienie:
"3b. Zażalenie przekazuje się niezwłocznie sądowi rejonowemu miejsca doprowadzenia lub
zatrzymania. Do rozpoznania zażalenia stosuje się przepisy Kodeksu postępowania
karnego. Skarżący ma prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 czerwca 2002 r. (sygn. akt SK 5/02),
stwierdzającego niezgodność przepisu art. 40 ust. 3b ustawy z dnia 26 października 1982 r.
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz.
473 z późn. zm.) z Konstytucją.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają
moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja orzeczenia opublikowana została w Dz. U. z 2002 r., Nr 84, poz. 763 (dzień
publikacji wyroku: 25 czerwca 2002 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem
zamieszczony został w OTK Z.U. z 2002 r., Nr 4A, poz. 41.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją art. 40 ust. 3b
ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej także jako:
ustawa) w zakresie, w jakim nie gwarantuje osobie zatrzymanej w izbie wytrzeźwień prawa do
udziału w posiedzeniu sądu, na którym rozpatrywane jest zażalenie w sprawie zasadności i
legalności doprowadzenia do izby, jak również decyzji o zatrzymaniu oraz prawidłowości ich
wykonania.
2.2. Decyzja o zatrzymaniu i doprowadzeniu do izby wytrzeźwień dotyka jednego
z najważniejszych praw człowieka, a mianowicie: wolności osobistej, poręczonej przez art. 41
ust. 1 ustawy zasadniczej. Szczególna gwarancja tej wolności ustanowiona została w art. 41
ust. 2 zd. 1 Konstytucji, z którego to wynika, iż każdy pozbawiony wolności nie na podstawie
wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności
tego pozbawienia. Bezsprzecznie odnosi się to również do pozbawienia wolności przez
umieszczenie w izbie wytrzeźwień. Jak zaakcentował przy tym Trybunał: „W świetle przepisów
- 2 -
Konstytucji, kontrola legalności pozbawienia wolności musi obejmować nie tylko legalność
samej decyzji o pozbawieniu wolności, jej przesłanek i trybu podjęcia, ale także sposób jej
realizacji, a w szczególności czas trwania pozbawienia wolności. Prawo do odwołania
implikuje przyznanie sądowi odpowiednich uprawnień w zakresie prowadzenia postępowania
dowodowego w celu wszechstronnego zbadania okoliczności pozbawienia wolności. Należy
podkreślić, że prawodawca konstytucyjny w sposób szczególny wyznacza w tym przypadku
termin rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Orzeczenie sądu musi zostać wydane niezwłocznie.
Konstytucja nakłada tym samym na ustawodawcę obowiązek przyjęcia regulacji, które
zagwarantują wydanie orzeczenia w tak określonym terminie.”
Ideą stojącą za uregulowaniem z art. 41 ust. 2 zd. 1 Konstytucji jest naturalnie
doprowadzenie do jak najszybszego uwolnienia osoby bezprawnie pozbawionej wolności.
Niemniej jednak znajduje ono również zastosowanie w stosunku do tych osób, które zostały
uwolnione przed wniesieniem odwołania do sądu. W takim wypadku bowiem uruchomienie
postępowania sądowego ma przede wszystkim umożliwić pokrzywdzonemu dochodzenie
odszkodowania przewidzianego w art. 41 ust. 5 Konstytucji, a zatem z tytułu bezprawnego
pozbawienia wolności. Oprócz tego zażalenie wniesione do sądu przez osobę, która została już
zwolniona z izby wytrzeźwień może pełnić jeszcze jedną funkcję. Otóż, ustalenie
w postępowaniu wywołanym wniesieniem omawianego środka, że w konkretnym przypadku
miało miejsce naruszenie prawa, winno prowadzić do podjęcia działań, których celem będzie
zapobieganie podobnym sytuacjom w przyszłości (uzasadnieniem dla takiego wniosku jest
zwłaszcza treść art. 40 ust. 3c ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi, ponieważ w myśl tego przepisu w razie stwierdzenia bezzasadności lub
nielegalności doprowadzenia lub zatrzymania albo poważnych nieprawidłowości związanych z
ich wykonywaniem sąd rejonowy zawiadamia o tym prokuratora i organy przełożone nad
organami, które dokonały doprowadzenia bądź zatrzymania). Można nawet zaryzykować tezę,
że na gruncie analizowanej ustawy ta rola zażalenia, a także otwarcie przed osobą bezprawnie
pozbawioną wolności drogi dochodzenia odszkodowania, mają podstawowe znaczenie, gdyż
pobyt w izbie wytrzeźwień może trwać maksymalnie 24 godziny, natomiast zażalenie musi
zostać przekazane sądowi odwoławczemu w terminie 7 dni od daty doprowadzenia lub
zatrzymania. W praktyce przedmiotowy środek odwoławczy rozpoznawany jest więc dopiero po
zwolnieniu skarżącego.
2.3. Zasadnicze zastrzeżenia zgłoszone pod adresem rozwiązania zawartego w art. 40
ust. 3b ustawy, koncentrowały się wokół kwestii spełnienia wymogów płynących z art. 45
ust. 1 Konstytucji. Wedle ugruntowanego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, prawo do