Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

§ 143.1. Wentylator główny powinien zapewnić w przekroju szybu wydechowego poniżej kanału
wentylacyjnego podciśnienie statyczne powietrza co najmniej 785 Pa.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego w likwidowanych zakładach górniczych może zmienić wartość
podciśnienia statycznego, o którym mowa w ust. 1.
3. Przepis ust. 1 nie dotyczy zakładów, o których mowa w § 141 ust. 3.
4. Wentylator główny dobiera się do sieci wentylacyjnej w sposób umożliwiający stabilną pracę.
§ 144.1. Spiętrzenie i wydajność wentylatorów głównych w ich punktach pracy nie mogą różnić się między
sobą więcej niż o 10%.
2. Charakterystykę wentylatorów głównych aktualizuje się raz na 5 lat oraz po każdej zmianie konstrukcji
wentylatorów.
3. Stacje wentylatorów głównych wyposaża się w urządzenia do regulacji wydajności i spiętrzenia.
4. W zakładach górniczych mających jeden szyb wydechowy stację wentylatorów głównych wyposaża się w
urządzenie do zmiany kierunku przepływu powietrza.
5. Gdy w sieci wentylacyjnej jest więcej szybów wydechowych, powinno być możliwe wykonanie rewersji
(zmiany kierunku przepływu) powietrza w poszczególnych podsieciach. Urządzenia powodujące rewersję
powietrza utrzymuje się w stanie umożliwiającym jej wykonanie w czasie nie dłuższym niż 20 minut. Zakres i
częstotliwość kontroli urządzeń powodujących rewersję powietrza określa kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 145.1. Stacje wentylatorów głównych wyposaża się w przyrządy dokonujące ciągłych pomiarów:
1) podciśnienia statycznego powietrza w kanale wentylacyjnym przed zasuwą (klapą) i za zasuwą (klapą);
2) prędkości powietrza w kanale wentylacyjnym;
3) podciśnienia statycznego powietrza w przekroju szybu wydechowego poniżej kanału wentylacyjnego.
2. Pomiary podciśnienia statycznego przed zasuwą i prędkości powietrza w kanale wentylacyjnym
automatycznie rejestruje się, a wyniki pozostałych pomiarów, o których mowa w ust. 1, dokumentuje.
3. Miejsce zabudowy przyrządów do wykonywania pomiarów, o których mowa w ust. 1, w zakładach, o
których mowa w § 141 ust. 3, wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 146.1. Zmiana warunków pracy wentylatora głównego lub jego unieruchomienie, podczas wykonywania
robót w szybie wydechowym, może nastąpić wyłącznie za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego.
2. W likwidowanych zakładach górniczych lub w ich częściach zapewnia się bieżącą kontrolę i odpowiednie
modyfikowanie sieci wentylacyjnej, z uwzględnieniem dostosowania parametrów pracy wentylatorów głównych
do poszczególnych etapów likwidacji.
§ 147.1. W przypadku awaryjnej przerwy w ruchu wentylatora głównego, trwającej co najmniej 20 minut:
1) wstrzymuje się wykonywanie robót;
2) wyłącza urządzenia spod napięcia w polach metanowych II—IV kategorii zagrożenia metanowego;
3) wyprowadza załogę w kierunku szybów wdechowych lub na powierzchnię.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala sposób postępowania, o którym mowa w ust. 1, w planie
ratownictwa.
§ 148. Przerwy w pracy wentylatora głównego automatycznie sygnalizuje się w dyspozytorni zakładu
górniczego, dokumentując jednocześnie czas trwania przerw oraz przyczyny ich wystąpienia.
§ 149.1. Budynek stacji wentylatorów głównych wykonuje się z materiałów niepalnych i wyposaża w
łączność telefoniczną z centralą telefoniczną zakładu górniczego oraz wyposaża się w stałe i rezerwowe
oświetlenie.
2. W ramach oświetlenia rezerwowego można stosować przenośne lampy akumulatorowe.
§ 150.1. Stan techniczny wentylatorów głównych, w tym zdolność do ruchu wentylatora rezerwowego i
urządzeń do zmiany kierunku przepływu powietrza, oraz stan aparatury kontrolno-pomiarowej kontrolują osoby
dozoru ruchu działu energomechanicznego i wentylacji.
2. Wyniki kontroli, o której mowa w ust. 1, dokumentuje się.

26
3. Zakres i częstotliwość kontroli oraz sposób dokumentowania wyników kontroli określa kierownik ruchu
zakładu górniczego.
§ 151.1. Doprowadzenie pod ziemię powietrza i odprowadzenie powietrza tym samym wyrobiskiem
dopuszczalne jest tylko w okresie prowadzenia robót, mających na celu uzyskanie połączenia dwoma wyjściami
na powierzchnię.
2. Prowadzenie powietrza przez nieczynne wyrobiska i zroby jest niedopuszczalne, z wyjątkiem ich
likwidacji.
3. Połączenie wentylacyjne sąsiednich zakładów górniczych może nastąpić tylko za zgodą i na warunkach
ustalonych przez kierowników ruchu tych zakładów. O zamiarze połączenia powiadamia się właściwy organ
nadzoru górniczego na 14 dni przed zamierzonym połączeniem.
4. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne, w których nie występuje zagrożenie
metanowe, kierownik ruchu zakładu górniczego może podjąć decyzję o niestosowaniu przepisu ust. 2.
§ 152.1. Projektując wyrobiska, tworzy się jak najmniej złożoną sieć wentylacyjną.
2. W każdej sieci wentylacyjnej wydziela się rejony wentylacyjne przewietrzane niezależnymi prądami
powietrza.
3. Dla rejonów wentylacyjnych ścian wykonuje się schemat przestrzenny sieci wentylacyjnej z naniesionymi
potencjałami w punktach węzłowych.
§ 153. Projektując i wykonując wyrobiska korytarzowe, uwzględnia się konieczność najszybszego uzyskania
w nich prądu powietrza wytwarzanego przez wentylator główny.
§ 154.1. Projektując udostępnienie, rozcięcie oraz prowadzenie eksploatacji złoża lub jego części, powinno
się uwzględniać konieczność ograniczenia odprowadzenia powietrza z wyrobisk korytarzowych z wentylacją
odrębną do prądów powietrza przewietrzających wyrobiska wybierkowe.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w zakładach górniczych eksploatujących kopaliny niepalne.
§ 155.1. Jednym prądem powietrza może być przewietrzana grupa przodków, pod warunkiem że zawartość
metanu w powietrzu doprowadzonym do każdego przodka nie przekracza 0,5%, a przy stosowaniu metanometrii
automatycznej — 1%, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Grupy przodków drążonych kombajnami z zastosowaniem wentylacji lutniowej kombinowanej z ssącym
lutniociągiem wyposażonym w urządzenie odpylające mogą być przewietrzane, pod warunkiem że zawartość
metanu doprowadzonego do każdego z przodków nie przekroczy 0,5%.
§ 156.1. ciany przewietrza się niezależnymi prądami powietrza, z tym że długość ściany lub łączna długość
ścian przewietrzanych jednym niezależnym prądem powietrza nie powinna być większa niż 400 m.
2. Największą dopuszczalną długość dróg z niezależnym prądem powietrza ustala się z uwzględnieniem
czasu działania stosowanych środków ochrony dróg oddechowych.
§ 157.1. Składy materiałów wybuchowych, komory pomp głównego odwadniania, a w zakładach górniczych
wydobywających kopaliny palne także komory kruszarni, przewietrza się niezależnymi prądami powietrza.
2. W polach metanowych wszystkie komory, z wyjątkiem komór stanowiących oddziałowe składy narzędzi,
sprzętu przeciwpożarowego i sanitarnego, przewietrza się prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylator
główny.
3. Powietrze z komór, o których mowa w ust. 2, przewietrzanych prądami powietrza wytwarzanymi przez
wentylator główny odprowadza się z najwyższego punktu komory i prowadzi poziomo lub po wzniosie.
4. W komorach, o których mowa w ust. 2, nie można umieszczać w odległości bliższej niż 20 cm od
najwyższego punktu w świetle obudowy żadnych urządzeń i elementów, które mogłyby utrudniać przepływ
powietrza pod stropem komór.
§ 158.1. Powietrze doprowadza się możliwie najkrótszą drogą do każdego poziomu wydobywczego, skąd
prądami wznoszącymi odprowadza się w kierunku szybu wydechowego.
2. Sprowadzanie powietrza wyrobiskiem na upad dopuszcza się wyłącznie w przypadkach, gdy:
1) średni upad wyrobiska lub bocznicy wentylacyjnej nie przekracza 5°;
2) średni upad wyrobiska lub bocznicy wentylacyjnej wynosi od 5° do 10°, a prędkość przepływu powietrza
jest większa niż 0,5 m/s;

27
3) powietrze jest odprowadzane z pól zagrożonych wyrzutami dwutlenku węgla lub siarkowodoru.
§ 159.1. Regulację przewietrzania prowadzi się tamami regulacyjnymi, umieszczonymi na początku prądów
rejonowych.
2. Do regulacji przewietrzania można stosować wentylatory umieszczone w wolnym przekroju wyrobiska.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego może, po ustaleniu warunków, dopuścić regulację przewietrzania
przy zastosowaniu wentylatorów pomocniczych lub tam regulacyjnych zabudowanych w grupowych prądach
powietrza lub rejonowych prądach powietrza odprowadzanego do szybu wydechowego.
§ 160.1. W wyrobiskach korytarzowych, stanowiących połączenie między prądem powietrza prowadzonym
od szybu wdechowego a odprowadzanym do szybu wydechowego, zabudowuje się śluzy wentylacyjne.
2. Drzwi tam w śluzie wentylacyjnej wykonuje się z materiałów niepalnych i zabezpiecza przed
samoczynnym otwarciem.
3. Tamy, o których mowa w ust. 1, wyposaża się w czujniki sygnalizujące ich otwarcie do dyspozytorni lub
w środki zapewniające ich zamknięcie, ustalone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
4. Tamy śluz wentylacyjnych uruchamiane mechanicznie oraz tamy wewnątrz rejonów wentylacyjnych
wyposaża się w drzwi otwierane w jedną stronę.
5. Odstęp między tamami wentylacyjnymi w śluzie lub między sąsiednimi śluzami powinien umożliwić,
podczas ruchu ludzi lub urządzeń transportowych, zamknięcie drzwi jednej z tam lub drzwi w sąsiedniej śluzie.
6. Każda tama przy moście wentylacyjnym powinna posiadać dwoje drzwi otwieranych w przeciwne strony
albo zabezpieczonych przed samoczynnym otwarciem.
7. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne, w których nie występuje zagrożenie
metanowe, kierownik ruchu zakładu górniczego decyduje o potrzebie wybudowania śluz wentylacyjnych.
§ 161.1. Drzwi w tamach wentylacyjnych powinny zamykać się samoczynnie albo mechanicznie.
2. Niedopuszczalne jest pozostawianie otwartych drzwi oraz składowanie materiałów i sprzętu w
bezpośrednim sąsiedztwie tam wentylacyjnych.
§ 162.1. Tamy wentylacyjne wykonuje się z materiałów niepalnych.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy tam wentylacyjnych:
1) zlokalizowanych wewnątrz rejonu wentylacyjnego;
2) tymczasowych, niezbędnych na czas budowy tam wentylacyjnych wykonanych z materiałów niepalnych.
§ 163. W wyrobisku korytarzowym łączącym wyrobiska z taśmociągiem z innym wyrobiskiem,
stanowiącym drogę ucieczkową, co najmniej jedna z tam wentylacyjnych, łącznie z drzwiami, powinna być
wykonana z materiałów niepalnych.
§ 164.1. Drzwi w tamach wentylacyjnych zabudowanych na drogach przewozu lokomotywowego lub
przewozu z napędem własnym oraz głównego transportu maszynami samojezdnymi powinny być otwierane i
zamykane mechanicznie lub automatycznie.
2. W przypadku gdy różnica ciśnień powietrza uniemożliwia ręczne otwarcie drzwi tamy wentylacyjnej,
tamę wyposaża się w urządzenie zapewniające otwarcie drzwi i bezpieczne przejście przez tamę.
§ 165.1. W wyrobiskach, w których konieczne jest zabudowanie tam wentylacyjnych, nie można budować
urządzeń transportu linowego.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy przypadków, gdy zapewnione jest mechaniczne lub samoczynne zamknięcie i
otwarcie tam bez potrzeby wejścia załogi na trasę transportu.
§ 166. W zakładach górniczych eksploatujących kopalinę palną, tamy wentylacyjne buduje się blisko
skrzyżowań wyrobisk.
§ 167.1. W zakładach górniczych eksploatujących kopalinę palną wyrobiska przewietrzane grupowymi
prądami powietrza wyposaża się w urządzenia transportowe.
2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na
odstąpienie od stosowania przepisu ust. 1.

28
§ 168. Kierownik działu wentylacji, za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego, wprowadza zmiany w
sieci wentylacyjnej i regulacji przewietrzania, które nanosi się na mapy i schematy wentylacyjne w ciągu doby.
Rozdział 3
Przewietrzanie za pomocą lutniociągów, pomocniczych urządzeń wentylacyjnych lub przez dyfuzję
§ 169.1. Wyrobiska, które nie są przewietrzane prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylator główny,
przewietrza się za pomocą lutniociągów.
2. Lutniociągi powinny być wykonywane z lutni metalowych lub innych spełniających postanowienia § 350.
3. Wyrobiska można przewietrzać pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi, jeżeli długość tych
wyrobisk nie jest większa niż:
1) w polach niemetanowych lub polach zaliczonych do I kategorii zagrożenia metanowego:
a) 15 m — przy nachyleniach do 10° (we wzniosie i upadzie),
b) 10 m — przy nachyleniach powyżej 10° (we wzniosie i upadzie);
2) w polach II — IV kategorii zagrożenia metanowego:
a) 6 m — przy nachyleniu do 10° (we wzniosie i upadzie),
b) 4 m — przy nachyleniu powyżej 10° (we wzniosie i upadzie).
4. W zakładach górniczych eksploatujących kopalinę niepalną, przy braku zagrożenia metanowego,
kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić, po spełnieniu wymagań określonych w § 133 ust. 2, na
przewietrzanie wyrobisk o długości nie przekraczającej 60 m, stosując wentylatory wolnostrumieniowe,
wytwarzające strugę strumienia na odległość co najmniej 45 m, umieszczone w wolnych przekrojach wyrobisk z
opływowym prądem powietrza.
§ 170.1. Wyrobiska można przewietrzać przez dyfuzję, jeżeli długość tych wyrobisk nie jest większa niż:
1) w polach niemetanowych lub I kategorii zagrożenia metanowego:
a) 10 m — przy nachyleniu do 10° (we wzniosie i upadzie),
b) 6 m — przy nachyleniu powyżej 10° (we wzniosie i upadzie);
2) 2 m — w polach metanowych II — IV kategorii zagrożenia metanowego.
2. W polach metanowych przewietrzanie przez dyfuzję wnęk odmetanowania, wnęk wiertniczych oraz dojść
do tam izolacyjnych i pożarowych jest niedopuszczalne.
3. W polach metanowych przelewowe komory pomp oraz wloty do podszybi długości do 10 m, w których
strop na całej długości ma wznios wynoszący co najmniej 15° w kierunku szybu, przewietrza się przez dyfuzję
lub pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi, jeżeli zapewniony jest prawidłowy skład powietrza.
4. W zakładach górniczych eksploatujących kopalinę niepalną kierownik ruchu zakładu górniczego może
zezwolić na przewietrzanie przez dyfuzję wyrobisk o długościach większych od ustalonych w ust. 1, pod
warunkiem spełnienia wymagań określonych w § 133 ust. 2.
§ 171.1. Przewietrzanie lutniociągiem może być ssące, tłoczące lub kombinowane.
2. Odległość lutniociągu od czoła przodka nie może być większa niż:
1) w polach niemetanowych i niezagrożonych wyrzutami gazów i skał — 10 m;
2) w polach metanowych lub zagrożonych wyrzutami gazów i skał:
a) przy wentylacji ssącej — 6 m,
b) przy wentylacji tłoczącej lub kombinowanej — 8 m.
3. W uzasadnionych przypadkach, stosując wentylację tłoczącą, odległość określona w ust. 2 pkt 1 może być
zwiększona do 15 m, za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego.
4. W wyrobiskach drążonych kombajnami:
1) odległość lutniociągu ssącego od czoła przodka przy wentylacji ssącej nie powinna być większa niż 3 m;
2) odległość lutniociągu tłoczącego od czoła przodka przy wentylacji tłoczącej nie powinna być większa niż:

29
a) w polach niemetanowych — 10 m,
b) w polach metanowych — 8 m;
3) przy wentylacji kombinowanej odległość lutniociągu ssącego od czoła przodka nie powinna być większa niż
6 m, a odległość lutniociągu tłoczącego — większa niż 12 m.
§ 172.1. Odległość lutniociągu od czoła przodka w szybach (szybikach) nie może być większa niż 4 s
przy wentylacji tłoczącej i kombinowanej oraz 2 s przy wentylacji ssącej, gdzie s oznacza powierzchnię
przekroju wyrobiska pionowego w wyłomie, wyrażoną w m2.
2. W szybach (szybikach), w których pomost znajduje się w odległości mniejszej od czoła przodka niż
określona w ust. 1, koniec lutniociągu powinien znajdować się między przodkiem a pomostem.
§ 173.1. Lutniociąg wyprowadza się do przepływającego prądu powietrza na odległość co najmniej 8 m w
takim kierunku, aby nie występowała recyrkulacja powietrza.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy lutniociągów pomocniczych stosowanych:
1) przy wentylacji kombinowanej;
2) dla usuwania nagromadzeń metanu;
3) dla poprawy warunków klimatycznych.
3. W wyrobisku, z którego pobierane jest powietrze do przewietrzania wyrobiska z użyciem lutniociągu,
powinna płynąć ilość powietrza uniemożliwiająca występowanie jego recyrkulacji, natomiast na odcinku
lutniociągu w prądzie przepływającym powinna być utrzymana wymagana prędkość powietrza.
4. Przy wentylacji kombinowanej ilość powietrza doprowadzana lutniociągiem zasadniczym powinna być
większa od ilości pobieranej przez lutniociąg pomocniczy.
5. W zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi, cynku i ołowiu, stosując system komorowo-
filarowy, dopuszcza się wyprowadzenie lutniociągu do przepływającego prądu powietrza na odległość
uniemożliwiającą występowanie recyrkulacji powietrza.
§ 174.1. Prędkość prądu powietrza w wyrobisku przewietrzanym z użyciem lutniociągu powinna wynosić co
najmniej w polach:
1) niemetanowych lub I kategorii zagrożenia metanowego — 0,15 m/s;
2) II — IV kategorii zagrożenia metanowego — 0,30 m/s.
2. W drążonym wyrobisku o przekroju poprzecznym w wyłomie ponad 20 m2 przewietrzanym z użyciem
lutniociągu prędkość powietrza może być mniejsza niż określona w ust. 1, jeżeli zapewnione jest utrzymanie
dopuszczalnych zawartości gazów oraz właściwych warunków klimatycznych.
§ 175.1. W części szybu (szybiku) przewietrzanej z użyciem lutniociągu prędkość powietrza powinna
wynosić co najmniej w polach:
1) niemetanowych lub I kategorii zagrożenia metanowego — 0,15 m/s;
2) II — IV kategorii zagrożenia metanowego — 0,30 m/s.
§ 176. W szybach głębionych z powierzchni w złożach metanowych lutniociąg wyprowadza się na
wysokość co najmniej 3 m ponad poziom terenu, a w przypadku gdy wentylator znajduje się w budynku — co
najmniej 0,5 m ponad jego dach.
§ 177. Przy każdym szybie (szybiku) lub nadsięwłomie drążonym w warunkach zagrożenia metanowego,
oprócz wentylatora czynnego, powinien być wentylator rezerwowy.
§ 178. Pomosty w drążonych szybach (szybikach) lub nadsięwłomach wykonuje się tak, aby zapewniały
stale swobodny przepływ powietrza uniemożliwiający nagromadzenie się metanu pod lub nad tymi pomostami.
§ 179.1. Wyrobiska drążone metodą nadsięwłomu w polach metanowych przewietrza się prądem powietrza
wytwarzanym przez wentylator główny.
2. Dukla wiertnicza w polu metanowym drążona metodą nadsięwłomu może być przewietrzana za pomocą
lutniociągu tylko do wysokości 15 m.
§ 180. Wentylatory lutniowe w polach metanowych powinny pracować bez przerwy; w przypadku przerwy
awaryjnej w pracy wentylatora roboty wstrzymuje się, wycofuje ludzi, a wejście do wyrobiska zagradza.

30