Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

§ 181.1. W szybach głębionych z powierzchni, w warunkach zagrożenia metanowego, elektryczne silniki
wentylatorów zabudowanych na początku lutniociągu przewietrza się bezpośrednio z atmosfery.
2. W polach metanowych II—IV kategorii zagrożenia metanowego elektryczne silniki wentylatorów
zabudowanych na początku lutniociągu przewietrza się powietrzem pobieranym bezpośrednio z prądu
opływowego, doprowadzanym w celu przewietrzania wyrobiska.
§ 182. Wentylatory lutniowe powinny znajdować się na początku lutniociągu w prądzie powietrza
wytworzonym przez wentylator główny.
§ 183.1. Dla każdego wyrobiska o długości większej niż 50 m opracowuje się projekt wentylacji lutniowej,
który zawiera:
1) kategorię zagrożeń naturalnych partii złoża (pokładu), w której wykonywane będzie wyrobisko;
2) prognozowaną metanowość bezwzględną wyrobiska (w m3/s CH );
4
3) krytyczny czas potencjalnej przerwy w przewietrzaniu;
4) temperaturę pierwotną skał (w °C);
5) docelową długość wyrobiska (w m);
6) powierzchnię przekroju poprzecznego wyrobiska w świetle obudowy (w m2);
7) sposób
drążenia wyrobiska;
8) maksymalną ilość materiału wybuchowego odpalanego jednocześnie (w kg);
9) wyposażenie przodka w urządzenia do schładzania powietrza i zwalczania zapylenia;
10) rodzaj wentylacji lutniowej oraz rodzaj i średnicę lutni, długości lutniociągu;
11) typ i parametry punktu pracy wentylatora (wydajność, spiętrzenie);
12) sprawność lutniociągu (w %);
13) ilość powietrza w prądzie opływowym (w m3/s);
14) ilość powietrza w przodku wyrobiska (w m3/s);
15) schemat wentylacji lutniowej i lokalizacji czujników stanu przewietrzania wyrobiska;
16) sposób zawieszenia lutniociągów wraz z wentylatorami do obudowy wyrobisk.
2. W projekcie wentylacji przyjmuje się wartość maksymalną ilości powietrza doprowadzonego do przodka
wyrobiska, wynikającą z obliczeń uwzględniających:
1) utrzymanie w wyrobisku wymaganego składu, prędkości i temperatury powietrza;
2) zwiększenie się oporu lutniociągu, w razie zabudowania w nim urządzeń odpylających lub chłodzących
powietrze.
3. W razie stosowania wentylacji kombinowanej ilość powietrza dostarczanego lutniociągiem do przodka
powinna być co najmniej o 20% większa od ilości powietrza pobieranego przez wentylator pomocniczy.
§ 184.1. Przebudowy, naprawy lutniociągów i wentylatorów oraz sieci energetycznych, powodujące przerwy
w przewietrzaniu wyrobisk z wentylacją lutniową, wykonuje się na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu
zakładu górniczego, który jednocześnie określa warunki prowadzenia prac i sposób wznowienia przewietrzania
wyrobiska.
2. Prace, o których mowa w ust. 1, powodujące przerwy w przewietrzaniu wyrobisk z wentylacją lutniową
prowadzone w polach II — IV kategorii zagrożenia metanowego lub w warunkach zagrożenia wyrzutami gazów
i skał, prowadzi się pod stałym nadzorem osoby dozoru ruchu, po uzyskaniu zgody kierownika ruchu zakładu
górniczego, który określa:
1) sposób zabezpieczenia osób przebywających w wyrobisku z wentylacją lutniową;
2) sposób kontroli stężeń gazów w wyrobisku z wentylacją lutniową.
§ 185.1. Wznowienie przewietrzania wyrobisk z wentylacją lutniową oraz usuwanie powstałych w nich
nagromadzeń gazów prowadzi się w sposób nie powodujący przekroczeń ich dopuszczalnych zawartości w
prądach powietrza, wytwarzanych przez wentylator główny.

31
2. W polach II — IV kategorii zagrożenia metanowego każde wyrobisko przewietrzane wentylacją lutniową
powinno mieć określony krytyczny czas potencjalnej przerwy w przewietrzaniu, po przekroczeniu którego,
podczas wznowienia przewietrzania, reguluje się wypływ powietrza z wyrobiska.
§ 186.1. Szczegółowy sposób usuwania nagromadzonych gazów z wyrobisk przewietrzanych wentylacją
lutniową określa kierownik ruchu zakładu górniczego.
2. Wznowienie przewietrzania i usuwanie nagromadzeń gazów z wyrobisk przewietrzanych wentylacją
lutniową z przekroczeniem ich dopuszczalnych zawartości w prądach powietrza wytwarzanych przez wentylator
główny może być prowadzone wyłącznie na zasadach akcji likwidacji zagrożenia.
3. Przed wznowieniem przewietrzania i usuwania nagromadzeń gazów na zasadach akcji likwidacji
zagrożenia, wycofuje się załogę z wyznaczonej strefy zagrożenia oraz zabezpiecza dostęp do tej strefy
posterunkami.
4. W przypadku jednoczesnej przerwy w przewietrzaniu kilku wyrobisk z wentylacją lutniową, z których
powietrze odprowadzane jest do tego samego prądu wytwarzanego przez wentylator główny, przewietrzanie tych
wyrobisk wznawia się kolejno od strony dopływu powietrza.
§ 187. W szybach głębionych z powierzchni, w warunkach zagrożenia metanowego:
1) z pomostu roboczego na zrębie szybu wyprowadza się kominy wentylacyjne na wysokość co najmniej 10
m ponad poziom terenu i co najmniej 2 m ponad pomost wysypowy i poza budynek wieży szybowej, przy
czym łączna powierzchnia ich przekrojów poprzecznych powinna być większa o 50% od powierzchni
przekroju poprzecznego lutniociągu wentylacyjnego, za pomocą którego przewietrzany jest szyb;
2) wyposaża się wszystkie zadaszone pomieszczenia oraz kanały mające połączenie z szybem w
odpowiednie odpowietrzniki kominowe, wyprowadzone do atmosfery na wysokość nie mniejszą niż 2,5
m od powierzchni terenu;
3) wylot wysypu szybowego, umieszczonego w budynku wieży szybowej, odgradza się od rury szybowej
szczelną ścianką o wysokości co najmniej 2,5 m i szerokości co najmniej równej średnicy szybu.
§ 188. W przypadku przerwy w przewietrzaniu szybu z wentylacją lutniową, głębionego w warunkach
zagrożenia metanowego, w szybie oraz na powierzchni w promieniu 10 m od szybu i wylotów wentylacyjnych
tego szybu niezwłocznie:
1) wycofuje
się ludzi i wyłącza spod napięcia urządzenia elektryczne, z wyjątkiem urządzeń przeznaczonych
do transportu ludzi i urządzeń iskrobezpiecznych;
2) wstrzymuje
się ruch pojazdów i maszyn z napędem spalinowym.
§ 189.1. Wyrobiska korytarzowe drążone kombajnami prowadzi się z zastosowaniem urządzeń odpylających.
2. Wyłączenie urządzenia odpylającego powinno powodować zatrzymanie urabiania kombajnem.
3. Prędkość powietrza w wyrobisku korytarzowym przewietrzanym wentylacją lutniową, drążonym
kombajnem lub z zastosowaniem jednego z urządzeń:
1) lutniociągu pomocniczego;
2) stacjonarnego
urządzenia odpylającego;
— nie powinna być mniejsza niż 0,3 m/s, z wyjątkiem części wyrobiska, w której zabudowany jest równolegle
lutniociąg pomocniczy.
§ 190.1. W wentylacji z pomocniczym lutniociągiem ssącym, wyposażonym w urządzenia odpylające lub
pomocniczym lutniociągiem tłoczącym, wyposażonym w chłodnicę powietrza, końcowy odcinek lutniociągu
tłoczącego w przodku wyrobiska wyposaża się w:
1) klapę zamykającą wylot lutniociągu;
2) odcinek o długości 10 m zbudowany z lutni wirowych;
3) lutnię zasobnikową.
2. W polach niemetanowych lub I kategorii zagrożenia metanowego do budowy odcinka, o którym mowa w
ust. 1 pkt. 2, można zastosować lutnie perforowane.

32
§ 191. W wentylacji kombinowanej, w polach metanowych, wentylator z napędem elektrycznym zabudowany
na lutniociągu pomocniczym powinien być automatycznie wyłączany za pomocą systemu zabezpieczenia
metanometrycznego.
§ 192.1. Długość odcinka równoległej zabudowy (zazębienia) lutniociągów, doprowadzającego powietrze do
przodka i lutniociągu pomocniczego, nie powinna być większa niż 10 m.
2. Do długości równoległej zabudowy lutniociągów, o których mowa w ust 2, nie wlicza się długości odcinka
lutniociągu wykonywanego z lutni wirowych (perforowanych).
§ 193. W lutniociągu tłoczącym można zainstalować dodatkowy wentylator tylko dla pokonania dodatkowych
oporów spowodowanych zabudową chłodnicy powietrza i pod warunkiem, że:
1) z lutniociągu tłoczącego wyprowadzony zostanie bocznik, w którym zabudowana została chłodnica
powietrza;
2) w
lutniociągu przed dodatkowym wentylatorem zabudowany zostanie manometr;
3) na
całej długości lutniociągu występuje nadciśnienie;
4) przerwy w ruchu obu wentylatorów lub obniżenie prędkości powietrza w lutniociągu, poniżej wartości
ustalonej przez kierownika działu wentylacji, są sygnalizowane w dyspozytorni;
5) długość odcinka lutniociągu, od miejsca zabudowy dodatkowego wentylatora do przodka, nie przekroczy
200 m;
6) w polach metanowych dodatkowy wentylator z napędem elektrycznym jest automatycznie wyłączany za
pomocą systemu zabezpieczenia metanometrycznego;
7) w polach niemetanowych lub I kategorii zagrożenia metanowego można nie wykonywać bocznika.
§ 194.1. Lutniociągi buduje się tak, aby:
1) lutnie nie stykały się z przewodami i urządzeniami elektrycznymi;
2) lutnie
były łączone w sposób niezawężający przekroju lutniociągu;
3) do zmiany kierunku zabudowy lutniociągu stosowane były sztywne lub usztywnione lutnie, a w razie
stosowania lutni z tworzyw sztucznych, kształtki lutniowe nie zawężały przekroju lutniociągu;
4) lutniociągi zabezpieczone były przed uszkodzeniami mechanicznymi.
2. W szybach lutnie z tworzyw sztucznych mogą być stosowane na zasadach ustalonych przez kierownika
ruchu zakładu górniczego.
§ 195.1. W przodkach wyrobisk z wentylacją lutniową wykonuje się pomiary:
1) prędkości przepływu powietrza;
2) temperatury
powietrza;
3) intensywności chłodzenia.
2. W przodkach wyrobisk pobiera się próbki powietrza dla określenia jego składu.
3. W celu kontroli stanu przewietrzania wyrobisk z wentylacją lutniową, niezależnie od pomiarów, o których
mowa w ust. 1, wykonuje się pomiary prędkości powietrza w prądzie opływowym, w którym zabudowany jest
wentylator.
4. W wyrobiskach drążonych w polach metanowych stosuje się urządzenia sygnalizujące w dyspozytorni
kopalnianej przerwy w pracy wentylatorów lutniowych lub zmniejszanie się prędkości powietrza w lutniociągu.
5. Na podstawie pomiarów, o których mowa w ust. 1, określa się:
1) wielkość różnicy między ilością powietrza:
a) płynącą w prądzie opływowym a ilością powietrza pobieraną przez wentylator (%),
b) dostarczaną do przodka przez lutniociąg a ilością powietrza pobieraną przez wentylator pomocniczy
(%);
2) metanowość bezwzględną wyrobiska (m3/s CH ).
4

33
6. Pomiary, o których mowa w ust. 2, wykonuje się raz w miesiącu oraz dokumentuje ich wyniki w sposób
ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Dział V
Zagrożenia górnicze
Rozdział 1
Postanowienia ogólne
§ 196.1. Występujące w zakładzie górniczym zagrożenia rozpoznaje się i zwalcza.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego powołuje zespoły opiniodawcze w sprawach rozpoznawania i
zwalczania zagrożeń występujących w zakładzie górniczym.
3. Przy rozpoznawaniu i zwalczaniu zagrożeń w zakładach górniczych uwzględnia się opinię zespołów, o
których mowa w ust. 2.
§ 197. Pracownicy zatrudnieni w ruchu zakładu górniczego powinni być zapoznani z:
1) aktualnym stanem zagrożeń występujących w miejscach ich pracy;
2) zasadami rozpoznawania objawów zagrożeń;
3) sposobami postępowania w przypadku powstania określonych zagrożeń.
§ 198.1. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego powinny się zapoznać z planem
ratownictwa sporządzonym na podstawie odrębnych przepisów.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala sposób zapoznawania osób kierownictwa i dozoru ruchu z
planem ratownictwa oraz wprowadzonymi w nim zmianami.
§ 199.1. Zagrożenia skojarzone to zagrożenia naturalne, które współwystępując poprzez wzajemne na siebie
oddziaływanie mogą spowodować nietypowe (nasilone) przejawy swojego występowania.
2. W przypadku występowania zagrożeń skojarzonych, opracowując projekty techniczne, o których mowa w
§ 43 ust.1, kierownik ruchu zakładu górniczego określi środki zapobiegania zagrożeniom w oparciu o wspólną
opinię właściwych zespołów, o których mowa w § 196 ust. 2.
§ 200. Projekty techniczne, o których mowa w § 43 ust. 1, dla rejonów wentylacyjnych ścian, w których
prognoza metanowości bezwzględnej przewiduje przekroczenie 40 m3/min, opiniuje rzeczoznawca.

Rozdział 2
Zagrożenie metanowe
§ 200.a. Zaliczenie pokładu lub jego części do poszczególnych kategorii zagrożenia metanowego polega na:
1) określeniu tej kategorii dla pokładu lub jego części;
2) ustaleniu granic pola metanowego;
3) zaliczeniu wyrobiska w polu metanowym do jednego ze stopni niebezpieczeństwa wybuchu metanu.
§ 200b. 1. Granice pola metanowego obejmują:
1) wyrobiska w pokładzie lub jego części, zaliczonym do odpowiedniej kategorii zagrożenia metanowego;
2) wyrobiska, którymi odprowadzane jest powietrze z wyrobisk w pokładzie lub jego części, zaliczonym do
odpowiedniej kategorii zagrożenia metanowego;
3) wyrobiska, w których może nastąpić zmiana kierunku przepływu powietrza powodująca dopływ metanu;
4) wyrobiska, do których może przedostać się — w szczególności poprzez zroby, tamy izolacyjne, uskoki,
zaburzenia geologiczne lub spękany górotwór w strefach oddziaływania eksploatacji oraz w następstwie
tąpnięć lub wyrzutów metanu i skał — metan z pokładów zaliczonych do odpowiedniej kategorii zagrożenia
metanowego lub z wyrobisk w polach metanowych;
5) otamowane wyrobiska przecinające pokłady zaliczone do poszczególnych kategorii zagrożenia metanowego
lub mające połączenie ze zrobami takich pokładów.

34
2. Wyrobisko, którym doprowadza się powietrze do pól metanowych, obejmuje się granicami pola
metanowego ustalonego dla pokładu o odpowiedniej kategorii zagrożenia metanowego co najmniej na odcinku
przewietrzanym rejonowym prądem powietrza do skrzyżowania z najbliższym wyrobiskiem przewietrzanym
grupowym prądem powietrza. Wyłączenie objęcia takiego wyrobiska granicami pola metanowego może nastąpić
tylko w przypadku, gdy wykluczona jest możliwość zmiany kierunku przepływu powietrza powodującej dopływ
metanu.
3. Wyrobiska kamienne przecinające pokłady zaliczone do różnych kategorii zagrożenia metanowego,
którymi odprowadzane jest powietrze do innych wyrobisk, obejmuje się wraz z tymi wyrobiskami granicami
pola metanowego ustalonego dla pokładu o najwyższej kategorii zagrożenia metanowego.
4. Wyłączenie objęcia wyrobiska kamiennego granicami pola metanowego ustalonego dla pokładu o
wyższej kategorii zagrożenia metanowego i objęcie go granicami pola metanowego ustalonego dla pokładu o
niższej kategorii zagrożenia metanowego lub wyłączenie objęcia wyrobiska granicami pola metanowego jest
dozwolone, jeżeli:
1) przecięty wyrobiskami pokład, zaliczony do odpowiedniej kategorii zagrożenia metanowego, został
szczelnie odizolowany;
2) pokład, o którym mowa w pkt 1, nie jest eksploatowany w sąsiedztwie wyrobiska, po stwierdzeniu zaniku
wydzielania się metanu z odsłoniętej calizny węglowej.
§ 200c. Wyrobiska w polach metanowych zalicza się do wyrobisk:
1) niezagrożonych wybuchem metanu, stanowiących wyrobiska ze stopniem „a” niebezpieczeństwa wybuchu
metanu, jeżeli nagromadzenie metanu w powietrzu powyżej 0,5 % jest wykluczone;
2) ze stopniem „b” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, jeżeli w normalnych warunkach przewietrzania
nagromadzenie metanu w powietrzu powyżej 1 % jest wykluczone;
3) ze stopniem „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu, jeżeli nawet w normalnych warunkach przewietrzania
nagromadzenie metanu w powietrzu może przekroczyć 1 %.

§ 201. W polach niemetanowych w przypadku stwierdzenia, w próbach powietrza pobranych do analizy
laboratoryjnej, zawartości 0,1% metanu lub powyżej oraz w zakładach górniczych wydobywających węgiel
kamienny, w przypadku stwierdzenia w pokładzie węgla metanonośności powyżej 0,1 m3/Mg w przeliczeniu na
czystą substancję węglową, kierownik ruchu zakładu górniczego niezwłocznie:
1) stosuje niezbędne rygory bezpiecznego prowadzenia robót w warunkach powstałego zagrożenia
metanowego;
2) powiadamia właściwy organ nadzoru górniczego;
3) zleca rzeczoznawcy badanie stanu zagrożenia metanowego.
§ 202.1. Przepis § 201 stosuje się także w przypadku stwierdzenia w pokładach metanowych większej
metanonośności niż maksymalne wartości odpowiadające kategorii, do której złoże lub pokład zostały zaliczone
na podstawie odrębnych przepisów.
2. W wyrobiskach zaliczonych do odpowiednich stopni niebezpieczeństwa wybuchu metanu, stan
zagrożenia metanowego analizuje się i kontroluje w szczególności w przypadku zmian w przewietrzaniu lub
zaobserwowaniu zmian wywołanych wpływem robót górniczych.
3. Zakres kontroli i analizy, o której mowa w ust. 2, określa kierownik działu wentylacji.
4. W przypadku wzrostu stanu zagrożenia metanowego kierownik ruchu zakładu górniczego stosuje
niezbędne dodatkowe rygory bezpiecznego prowadzenia robót i ewentualnie dokonuje zmiany dotychczasowego
zaliczenia do stopnia niebezpieczeństwa wybuchu.
§ 203. Dojścia do pól metanowych oznacza się tablicami z odpowiednimi napisami ostrzegawczymi.
§ 204.1. W przypadku gdy w wyrobisku zawartość metanu wynosi powyżej 2%, niezwłocznie:
1) wycofuje się ludzi z zagrożonych wyrobisk;
2) wyłącza sieć elektryczną;
3) unieruchamia maszyny i urządzenia;
4) zagradza wejścia do tych wyrobisk;

35