Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

§ 318.1. W zakładzie górniczym wybierającym złoże (pokład) lub jego części zagrożone tąpaniami
projektuje się i prowadzi roboty górnicze w sposób ograniczający powstawanie nadmiernej koncentracji
naprężeń w górotworze.
2. Dla złoża (pokładu) lub jego części, zaliczonych na podstawie art. 116 ust. 2 ustawy — Prawo
geologiczne i górnicze do odpowiedniego stopnia zagrożenia tąpaniami, opracowuje się kompleksowy projekt
eksploatacji; projekt zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego oraz opiniuje rzeczoznawca do spraw
ruchu zakładu górniczego, o którym mowa w art. 70 ust. 1 lub 2 ustawy — Prawo geologiczne i górnicze.
3. Kompleksowy projekt eksploatacji zawiera w szczególności:
1) charakterystykę złoża (pokładu) wraz z niezbędnymi mapami i przekrojami;
2) sposób udostępnienia i przygotowania złoża (pokładu) do wybierania;
3) zakres i kolejność wybierania, na okres 5 lat oraz kierunki wybierania na okres następnych 5 lat, z
uwzględnieniem złóż (pokładów) niezagrożonych tąpaniami, jeżeli roboty górnicze w nich prowadzone będą
oddziaływały na złoża (pokłady) zagrożone tąpaniami;
4) charakterystykę stosowanych systemów eksploatacji oraz ich oddziaływanie na powierzchnię, w tym na
obiekty budowlane;
5) sposób koordynacji projektowanych robót górniczych z robotami w sąsiednich rejonach i w sąsiednich
zakładach górniczych;
6) prognozę zagrożenia tąpaniami i wstrząsami, w okresie obowiązywania projektu;
7) zatwierdzony przez geofizyka górniczego projekt wyposażenia i możliwości pomiarowych kopalnianej stacji
geofizyki górniczej (w tym projekt dostosowania geometrii sieci sejsmologicznej do planowanych robót
górniczych);
8) w zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi:
a) lokalizację komór funkcyjnych w sąsiedztwie pól eksploatacyjnych,
b) określenie planowanych działań profilaktycznych w przypadku stwierdzenia wzrostu zagrożenia
tąpaniami.
§ 319.1. Eksploatację pokładu (złoża) zagrożonego tąpaniami prowadzi się bez pozostawiania resztek
zdolnych do koncentracji i przenoszenia naprężeń.
2. Resztek, o których mowa w ust. 1, nie można także pozostawiać w pokładach węgla niezagrożonych
tąpaniami, jeżeli mogłyby mieć wpływ na pokłady zagrożone tąpaniami.
3. Dopuszcza się pozostawienie części złoża pod warunkiem ustalenia, przez kierownika ruchu zakładu
górniczego, dodatkowych zasad bezpiecznego prowadzenia robót górniczych w strefach możliwego ich
oddziaływania.
§ 320. Prowadzenie robót górniczych w złożu (pokładzie) lub jego częściach oraz między sąsiednimi
zakładami górniczymi powinno być skoordynowane w zakresie możliwych wpływów i wzajemnego
oddziaływania.
§ 321. Podczas projektowania zakładów górniczych lub nowych poziomów w tych zakładach uwzględnia się
możliwość czystego wybrania filarów ochronnych.
§ 322. Główne wyrobiska udostępniające pokład węgla lub wiązkę pokładów węgla zagrożonych tąpaniami
wykonuje się w strukturze kamiennej.
§ 323.1. Podczas prowadzenia robót górniczych w złożu (pokładzie) lub jego części, zagrożonych tąpaniami,
na bieżąco prowadzi się analizę i ocenę stanu tego zagrożenia.
2. W razie stwierdzenia wzrostu stanu zagrożenia tąpaniami stosuje się metody i środki likwidacji tego
zagrożenia oraz metody i środki kontroli skuteczności zastosowanej profilaktyki.
3. W przypadku gdy zastosowane środki, o których mowa w ust. 2, nie obniżają istniejącego stanu
zagrożenia, wstrzymuje się roboty w wyrobisku związane z jego postępem do czasu podjęcia skuteczniejszych
środków profilaktycznych lub wprowadzenia zmian w technologii prowadzenia robót górniczych.
§ 324. Wybieranie pokładów węgla zagrożonych tąpaniami prowadzi się systemami ścianowymi.
§ 325. Podczas wybierania złoża rud miedzi lub jego części zagrożonej tąpaniami:

56
1) tak projektuje się eksploatację, aby filary międzykomorowe znajdowały się w fazie wytrzymałości
pozniszczeniowej;
2) przy wybieraniu złoża wzdłuż zrobów prowadzi się front wybierkowy w sąsiedztwie tych zrobów w taki
sposób, aby wyprzedzał on pozostałą część frontu;
3) stosuje się zasadę sukcesywnego upodatniania calizny wzdłuż dróg dojazdowych do wyrobisk
wybierkowych, w szczególności w sąsiedztwie zrobów;
4) nie pozostawia się filarów oporowych; w razie konieczności pozostawienia filara oporowego jego szerokość
powinna wynosić co najmniej 350 m, za wyjątkiem sytuacji, gdy calizna w filarze oporowym została
upodatniona.
§ 326. W zakładach górniczych eksploatujących pokłady węgla zagrożone tąpaniami nie można dopuszczać
do krzyżowania się, wyprzedzania lub mijania frontów eksploatacyjnych w pokładach zalegających we
wzajemnej odległości mniejszej niż 200 m.
§ 327. 1. Pokłady węgla lub ich części, zaliczone do II stopnia zagrożenia tąpaniami, odpręża się, jeżeli
warunki geologiczne na to pozwalają, przez uprzednie wybranie pokładu odprężającego lub warstwy
odprężającej.
2. W pokładach węgla lub w ich częściach zaliczonych do II stopnia zagrożenia tąpaniami, w ścianach
stosuje się obudowę zmechanizowaną.
3. W ścianach, o których mowa w ust. 2, przy wybieraniu grubego pokładu węgla warstwami wysokość
pierwszej wybieranej warstwy (odprężającej) nie może przekraczać 3 m.
§ 328. W pokładach węgla lub w ich częściach, zaliczonych do II stopnia zagrożenia tąpaniami, rozpiętość
utrzymywanego wyrobiska ścianowego nie może przekraczać:
1) 6 m — przy wybieraniu pokładu z zawałem stropu, licząc od ociosu węglowego ściany do linii zawału;
2) 7 m — przy wybieraniu pokładu z podsadzką suchą, licząc od ociosu węglowego ściany do linii szczelnej
podsadzki;
3) 10 m — przy wybieraniu pokładu z podsadzką hydrauliczną, licząc od ociosu węglowego ściany do linii
szczelnej podsadzki.
§ 329. W ścianach podsadzkowych z obudową zmechanizowaną dopuszcza się stosowanie obudowy
drewnianej w polu przeznaczonym do podsadzania.
§ 330. W pokładach węgla lub ich częściach zaliczonych do II stopnia zagrożenia tąpaniami:
1) w przecinkach ścianowych niedozwolone jest stosowanie obudowy zasadniczej ze stojakami drewnianymi;
2) wykonywanie osadników w węglu jest dopuszczalne wyłącznie:
a) w ostatnim lub w najniższym przewidzianym do eksploatacji pokładzie zagrożonym tąpaniami,
b) w pokładzie, którego resztki nie mają wpływu na pokłady sąsiednie,
c) w bezpośrednim sąsiedztwie uskoków o dużych zrzutach;
3) niedozwolone jest wykonywanie wyrobisk korytarzowych w polu wybiegu ściany.
§ 331. Wszystkie wyrobiska dostępne w polu wybiegu ściany likwiduje się lub wyłącza z ruchu w
odległości, od frontu tej ściany, ustalonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 332 1. W złożu rud miedzi lub w jego części, zaliczonym do II stopnia zagrożenia tąpaniami,
niedozwolone jest równoczesne wykonywanie, przed frontem wybierkowym w odległości do 200 m, wyrobisk
usytuowanych równolegle do prowadzonego frontu.
2. W złożu rud miedzi lub jego części, zaliczonym do II stopnia zagrożenia tąpaniami, osadniki lokalizuje
się i wykonuje w taki sposób, aby po zakończeniu eksploatacji danej części złoża nie pozostawały resztki calizny
między tymi osadnikami a zrobami.
§ 333. 1. Wyrobiska korytarzowe w pokładach węgla lub ich częściach zaliczonych do II stopnia zagrożenia
tąpaniami, prowadzone równolegle do krawędzi eksploatacji, powinny znajdować się poza strefą oddziaływania
tych krawędzi.

57
2. Dopuszcza się wykonywanie wyrobiska korytarzowego w strefie oddziaływania krawędzi, na warunkach
ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, jeżeli długość odcinka drążonego wyrobiska w tej strefie
nie przekracza 100 m.
§ 334. 1. W złożu (pokładzie) lub jego części, zaliczonym do II stopnia zagrożenia tąpaniami, przy
prowadzeniu wyrobisk korytarzowych na zbicie, jeden z przodków zatrzymuje się w odległości nie mniejszej niż
30 m od siebie.
2. W zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi w wyrobiskach prowadzonych w obrębie frontów
eksploatacyjnych zasady wykonywania oraz koordynacji robót strzałowych ustala kierownik ruchu zakładu
górniczego na podstawie opinii kopalnianego zespołu do spraw tąpań i zawałów.
§ 335. 1. W pokładach węgla lub ich częściach zaliczonych do II stopnia zagrożenia tąpaniami, w
wyrobiskach korytarzowych, stosuje się stalową obudowę podatną lub z ograniczoną podatnością.
2. Przy drążeniu wyrobiska korytarzowego w poprzek uławicenia grubego pokładu węgla zaliczonego do II
stopnia zagrożenia tąpaniami, stosuje się obudowę zamkniętą lub odpowiednio wzmocnioną.
3. W pokładach węgla, po stwierdzeniu wyraźnego wzrostu zagrożenia tąpaniami w wyrobisku
korytarzowym drążonym kombajnem, urabianie kombajnem wstrzymuje się. Wznowienie urabiania kombajnem
może nastąpić po likwidacji lub ograniczeniu tego zagrożenia.
§ 336. 1. W wyrobiskach wykonanych w złożach (pokładach lub ich częściach) zagrożonych tąpaniami
wyznacza się i aktualizuje strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami, przy wejściu do których instaluje się środki
łączności ogólnokopalnianej.
2. W zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi kierownik ruchu zakładu górniczego ustala
miejsca zainstalowania środków łączności, o których mowa w ust. 1.
Rozdział 5
Zagrożenie pożarowe
§ 337. 1. Zakład górniczy powinien posiadać:
1) odpowiednio zorganizowaną i wyposażoną służbę przeciwpożarową;
2) sprzęt przeciwpożarowy i ratowniczy oraz środki gaśnicze;
3) plan akcji przeciwpożarowej dla podziemnej części zakładu górniczego;
4) regulamin organizacji i wyposażenia służby przeciwpożarowej na powierzchni — zakładowej straży
pożarnej lub innej jednostki ratowniczej, uzgodniony z właściwą terenowo komendą Państwowej Straży
Pożarnej.
2. Do zadań służby przeciwpożarowej na powierzchni zakładu górniczego należy organizowanie ochrony
przeciwpożarowej w zakładzie górniczym oraz nadzór nad stanem zabezpieczenia przeciwpożarowego terenu,
obiektów i urządzeń, a w szczególności:
1) organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczo-gaśniczej podczas walki z pożarami, klęskami żywiołowymi
i innymi miejscowymi zagrożeniami;
2) ustalenie podstawowych kierunków i metod profilaktyki przeciwpożarowej i nadzór nad ich realizacją;
3) prowadzenie nadzoru i kontroli stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów i urządzeń, zgodnie z
harmonogramem kontroli zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego;
4) współdziałanie, w zakresie postępu technicznego, w zabezpieczeniu przeciwpożarowym obiektów i
urządzeń;
5) udział w postępowaniach wyjaśniających okoliczności i przyczyny powstania pożarów oraz
rozprzestrzeniania się pożarów, a także opracowywanie wniosków zmierzających do poprawy sytuacji
pożarowej;
6) ustalenie programów i zasad prowadzenia szkoleń przeciwpożarowych i współudział w szkoleniach oraz
nadzór nad ich realizacją;
7)
ustalenie potrzeb i zasad zabezpieczenia obiektów, maszyn i urządzeń w sprzęt i instalacje
przeciwpożarowe;

58
8) współdziałanie, z terenowymi komendami Państwowej Straży Pożarnej, w zakresie zabezpieczenia
operacyjnego zakładu górniczego;
9) opiniowanie programów modernizacyjno-rozwojowych zakładu górniczego, w zakresie ich zgodności z
wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, oraz uczestniczenie w komisjach odbioru nowych lub
modernizowanych obiektów i urządzeń;
10) opracowywanie analiz stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego zakładu górniczego oraz przedstawianie
kierownikowi ruchu zakładu górniczego wniosków w zakresie poprawy stanu bezpieczeństwa
przeciwpożarowego.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego, w uzasadnionych przypadkach, może spełnić obowiązek
zorganizowania służby przeciwpożarowej dla powierzchni zakładu górniczego przez:
1) organizację stałej współpracy służb przeciwpożarowych kilku zakładów górniczych;
2) powierzenie Państwowej Straży Pożarnej prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych, przy czym
wymagania określone w ust. 2 pkt 2—10 realizować będzie służba wyznaczona przez kierownika ruchu
zakładu górniczego.
4. W zakładzie górniczym wydobywającym węgiel kamienny prowadzi się rozpoznanie dotyczące
możliwości samozapalenia się węgla. Sposób pobierania próbek węgla, w celu przeprowadzenia badań
samozapalności i oznaczenia wskaźnika samozapalności, określają Polskie Normy.
§ 338. 1. W skład służby przeciwpożarowej zakładu górniczego wchodzą, wyznaczone przez kierownika
ruchu zakładu górniczego, osoby kierownictwa i dozoru ruchu, w tym kierownik służby przeciwpożarowej, a w
przypadku podziemnej części zakładu górniczego — służba wentylacyjna oraz służby ratownictwa górniczego.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala:
1) obowiązki osób kierownictwa i dozoru ruchu w zakresie ochrony przeciwpożarowej i prowadzenia akcji
przeciwpożarowej;
2) zakresy działania służb przeciwpożarowych w zakładzie górniczym, z uwzględnieniem wymagań
określonych w odrębnych przepisach dotyczących działalności służby przeciwpożarowej dla powierzchni
zakładu górniczego;
3) zasady współdziałania z właściwymi jednostkami Państwowej Straży Pożarnej, w przypadku wystąpienia
pożaru na powierzchni.
§ 339. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu wyznaczone przez kierownika ruchu zakładu górniczego
przeprowadzają, w okresach półrocznych, przeszkolenia osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych w
zakresie:
1) zagrożenia pożarowego;
2) zasad zachowania się podczas pożaru;
3) sposobów gaszenia pożarów;
4) posługiwania się sprzętem przeciwpożarowym oraz środkami stosowanymi do gaszenia pożaru.
§ 340. 1. W zakładzie górniczym wyznacza się drogi ucieczkowe, które powinny być odpowiednio
oznakowane.
2. Aktualne schematy dróg ucieczkowych z oddziałów górniczych umieszcza się w miejscach, w których
dokonywany jest podział pracy.
3. Pracowników zatrudnionych w oddziałach górniczych zapoznaje się, co najmniej raz na pół roku, z
drogami ucieczkowymi.
§ 341.1. Właściwy organ nadzoru górniczego, co najmniej raz w roku, sprawdza stan przygotowania zakładu
górniczego do prowadzenia akcji przeciwpożarowej.
§ 342.1. W wyrobiskach niedozwolone jest posiadanie lub palenie tytoniu oraz posiadanie środków do
wzniecania ognia.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego zapewnia przeprowadzenie, co najmniej raz w miesiącu,
szczegółowych kontroli w zakresie przestrzegania zakazu, o którym mowa w ust. 1.
§ 343.1. Zakład górniczy wyposaża się w:

59
1) urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy rozmieszczone w wyrobiskach oraz obiektach i pomieszczeniach na
powierzchni;
2) przeciwpożarowe rurociągi i zbiorniki wodne dla ich zasilania.
2. Rozmieszczenie, utrzymywanie i kontrolę urządzeń oraz sprzętu przeciwpożarowego, rurociągów i
zbiorników, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.
§ 344. 1. W zakładzie górniczym znajdują się:
1) przeciwpożarowe komory na poziomach wydobywczych;
2) przeciwpożarowe komory oddziałowe, w przypadku zakładów wydobywających kopaliny palne;
3) magazyn awaryjny w razie eksploatacji pokładów zaliczonych do IV kategorii zagrożenia metanowego.
2. Przeciwpożarowe komory oraz magazyny, o których mowa w ust. 1, lokalizuje się, buduje i wyposaża w
urządzenia, sprzęt oraz materiały, zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach.
§ 345. 1. Wieże szybowe, budynki przyszybowe oraz inne budynki w promieniu 20 m od wlotu do szybu,
sztolni lub upadowej wykonuje się z materiałów niepalnych.
2. Wloty do szybów, sztolni i upadowych z powierzchni wyposaża się w urządzenia niepalne pozwalające na
szybkie i szczelne zamknięcie wyrobisk w razie pożaru na powierzchni.
3. Obudowę oraz uzbrojenie szybów systematycznie oczyszcza się, a łatwo zapalne materiały niezwłocznie
usuwa.
§ 346.1. W zakładach górniczych wydobywających kopalinę palną w drążonych i przebudowywanych
wyrobiskach korytarzowych stosuje się obudowę, opinkę i rozpory z materiałów niepalnych, z zastrzeżeniem
ust. 2.
2. W uzasadnionych przypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić na stosowanie opinki
i rozpór z drewna, jeżeli:
1) między wszystkimi odrzwiami obudowy znajdują się co najmniej 3 rozpory z materiałów niepalnych;
2) w odległości co 100 m wykonywane są strefy o długości co najmniej 20 m z opinką i rozporami z
materiałów niepalnych.
3. W zakładach górniczych wydobywających kopalinę niepalną wszystkie skrzyżowania wyrobisk wykonuje
się w obudowie z materiałów co najmniej trudno zapalnych, na długości nie mniejszej niż 10 m we wszystkich
kierunkach.
§ 347. 1. Komory podziemne wykonuje się w kamieniu lub w złożu kopaliny niepalnej.
2. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się wykonanie komór w złożu kopaliny palnej, o ile będą
wykonane w obudowie z materiałów niepalnych, zapewniającej skuteczną izolację kopaliny palnej.
§ 348. 1. Na wszystkich poziomach w pobliżu szybów wdechowych zabudowuje się przeciwpożarowe tamy
bezpieczeństwa z drzwiami.
2. W zakładach górniczych eksploatujących złoże kopaliny palnej wykonuje się:
1) przeciwpożarowe tamy bezpieczeństwa z drzwiami — w prądach grupowych wlotowych oraz we
wlotowych i wylotowych prądach rejonowych oraz prądach niezależnych, przewietrzających komory;
2) przeciwpożarowe tamy bezpieczeństwa bez drzwi — na wszystkich poziomach przy szybach wydechowych
oraz w miejscach ustalonych przez kierownika działu wentylacji, wewnątrz rejonów wentylacyjnych.
3. Przeciwpożarowe tamy bezpieczeństwa utrzymuje się w takim stanie, aby niezwłocznie mogły być
zamykane, a przy tamach bezpieczeństwa bez drzwi gromadzi się materiał niezbędny do ich szybkiego
zamknięcia.
§ 349. 1. Rozdzielnie elektroenergetyczne średniego napięcia zasilające urządzenia głównego odwadniania,
ładownie akumulatorów, stałe składy paliw i środków smarnych oraz miejsca napełniania zbiorników maszyn
umieszcza się w komorach, o których mowa w § 347, przewietrzanych niezależnym prądem powietrza,
zlokalizowanych w polach niemetanowych lub wyrobiskach zaliczonych do stopnia „a” niebezpieczeństwa
wybuchu metanu.
2. Rozdzielnie elektroenergetyczne średniego napięcia niewymienione w ust. 1 przewietrza się opływowym
prądem powietrza.

60