Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

3. W przypadku wykorzystywania szybów oraz szybików do odwodnienia, za pomocą pomp głębinowych,
sposób i częstotliwość kontroli ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.
4. Stan obudowy szybów bez stałego urządzenia wyciągowego i przedziału drabinowego kontroluje się w
sposób i z częstotliwością ustaloną przez kierownika ruchu zakładu górniczego, nie mniejszą niż jeden raz w
roku.
§ 113.1. Obudowę wyrobisk można wykorzystać do zawieszenia, podnoszenia lub przesuwania maszyn,
urządzeń i materiałów, których ciężar nie spowoduje obciążeń dynamicznych, w szczególności kabli
elektrycznych z osprzętem, lutniociągów z wentylatorami i rurociągów.
2. Dopuszcza się wykorzystanie obudowy wyrobisk do podnoszenia, przesuwania i zawieszania maszyn,
urządzeń i materiałów, które mogą spowodować obciążenia dynamiczne dla:
1) doraźnego wykorzystania jej do tego celu, przy zastosowaniu dodatkowej obudowy wzmacniającej po
uzyskaniu zezwolenia osoby dozoru górniczego;
2) stałego wykorzystywania jej do tego celu, zgodnie z opracowaną dokumentacją techniczną po uzyskaniu
zezwolenia kierownika działu robót górniczych.
3. Dopuszcza się użycie zestawów obudowy zmechanizowanej do podnoszenia ciężkich elementów
wyposażenia ściany zgodnie z wymaganiami ustalonymi w dokumentacji techniczno-ruchowej.
4. Podwieszanie do pojedynczej kotwi obudowy ostatecznej elementów wyposażenia o ciężarze
przekraczającym 1 Mg lub wywołujących obciążenia dynamiczne jest niedopuszczalne.
§ 114. W miejscach niezabezpieczonych obudową mogą przebywać wyłącznie osoby wykonujące obudowę
tymczasową lub kotwową.
§ 115.1. Obudowę podporową wyrobisk wykonuje się w taki sposób, aby:
1) strop był niezwłocznie po odsłonięciu zabezpieczony obudową;
2) zapewniona była jej odpowiednia stabilność i podporność;
3) przestrzeń między obudową a wyłomem była wypełniona;
4) stojaki obudowy indywidualnej o wysokości przekraczającej 3 m były dodatkowo zabezpieczone przed
przewróceniem.
2. W razie pogorszenia się własności skał lub zwiększenia ciśnienia górotworu obudowę niezwłocznie
wzmacnia się.
§ 116.1. Stosowanie samodzielnej obudowy kotwowej w zakładach górniczych wydobywających węgiel
kamienny jest dozwolone pod warunkiem, że:
1) skały stropowe mają średnio ważoną wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie (Rc), badaną dla pakietu skał
o grubości 3 m, wynoszącą nie mniej niż 15 MPa — dla warstw o budowie płytowej i mierzoną
szczelinowatość skał stropowych — RQD wynoszącą co najmniej 20% lub badaną dla pakietu skał o
grubości 3 m wynoszącą nie mniej niż 10 MPa — dla warstw o budowie masywnej i RQD co najmniej
40%;
2) górotwór jest suchy lub nierozmakający; współczynnik rozmakalności (r) wynosi co najmniej 0,8;
3) służy do zabezpieczenia wyrobisk korytarzowych i komorowych o powierzchni przekroju poprzecznego nie
przekraczającej 30 m2 i szerokości wyrobiska nie większej od 7 m;
4) doboru obudowy kotwowej lub kotwowo – podporowej dokonuje kierownik działu robót górniczych na
podstawie projektu opracowanego przez rzeczoznawcę, który w szczególności zawiera:
a) rozeznanie warunków górniczo – geologicznych,
b) miejsca badań, zasięg rozpoznawania skał i wyniki przeprowadzenia badań górotworu,
c) dobór obudowy kotwowej,
d) sposób wykonania obudowy kotwowej,
e) sposób instalowania i rozmieszczenia wskaźników rozwarstwień,
f) organizację nadzoru i kontroli.

21
2. Stosowanie obudowy kotwowej do zabezpieczenia wyrobisk w zakładach górniczych wydobywających
rudy miedzi, cynku i ołowiu jest dozwolone pod warunkiem, że:
1) skały stropowe mają średnio ważoną wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie (Rc), badaną dla pakietu skał
o grubości równej szerokości projektowanego wyrobiska, wynoszącą nie mniej niż 15 MPa, a średnio
ważoną wytrzymałość na rozciąganie (Rr) nie mniej niż 2 Mpa;
2) skały posiadają w strefie przewidzianej do kotwienia w zakładach wydobywających rudy miedzi średnią
podzielność nie mniejszą niż 20 mm i nie wykazują naturalnej skłonności do odspajania się;
3) w zakładach wydobywających rudy cynku i ołowiu występujące gniazda brekcji nie wykazują skłonności
do odpadania;
4) opracowano projekt techniczny, który w szczególności zawiera:
a) klasy stropu, które ustalone są na podstawie badań geomechanicznych przeprowadzonych przez
rzeczoznawcę,
b) badania geomechaniczne własności skał oraz badania uzupełniające,
c) dobór obudowy kotwowej,
d) zabezpieczenie ociosów,
e) zabezpieczenie stropu wyrobisk w fazie likwidacji,
f) sposób wykonania obudowy kotwowej,
g) organizację nadzoru i kontroli.
3. W zakładach górniczych podziemnych innych niż wydobywających węgiel kamienny, rudy miedzi oraz
cynku i ołowiu obudowę kotwową stosuje się za zgodą i na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu
górniczego.
§ 117.1. Rabowanie obudowy wykonuje się zgodnie z instrukcją.
2. Rabowanie obudowy wykonują wyłącznie górnicy rabunkarze.
3. Górnicy niezatrudnieni bezpośrednio przy rabowaniu obudowy znajdują się w bezpiecznej odległości od
miejsca rabowania obudowy, ustalonej przez przodowego zespołu rabunkarzy.
4. Przodowy nie bierze bezpośredniego udziału w rabowaniu obudowy.
§ 118. Przed przystąpieniem do rabowania obudowy każdorazowo sprawdza się stan obudowy, przy czym w
ścianach sprawdza się przede wszystkim stan obudowy we wnękach i na skrzyżowaniach; w przypadku
stwierdzenia nieprawidłowości w obudowie rabowanie rozpoczyna się po odpowiednim jej wzmocnieniu.
§ 119. Podczas rabowania obudowy roboty górnicze w przyległych wyrobiskach są prowadzone na
warunkach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 120. W wyrobiskach korytarzowych, o nachyleniu powyżej 15°, rabowanie obudowy w kierunku z góry na
dół jest niedopuszczalne.
Rozdział 7
Podsadzanie wyrobisk i wykorzystanie odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych
§ 121.1. Podsadzanie wyrobisk i wykorzystanie odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych
wykonuje się w sposób nie powodujący zagrożenia dla osób wykonujących czynności podsadzania oraz dla
załogi zatrudnionej w sąsiednich wyrobiskach, w szczególności usytuowanych poniżej podsadzanego wyrobiska
lub doszczelnianych zrobów.
2. Niedopuszczalne jest stosowanie do podsadzania lub wykorzystania odpadów w podziemnych
wyrobiskach górniczych materiałów, które mogą mieć szkodliwy wpływ na środowisko oraz bezpieczeństwo i
zdrowie osób wykonujących czynności podsadzania, a także załogi, o której mowa w ust. 1.
§ 122. W podziemnych wyrobiskach górniczych dozwolone jest wykorzystanie jedynie tych odpadów, które
zostały określone w przepisach wydanych na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z
2007r. Nr 39, poz. 587 i Nr 88, poz. 587).
§ 123.1. W przypadku wykorzystania odpadów w podziemnych technikach górniczych:
1) jako składnika podsadzki hydraulicznej i samozestalającej;

22
2) do doszczelniania zrobów;
3) do profilaktyki przeciwpożarowej i budowy korków izolacyjnych;
4) do likwidacji zbędnych wyrobisk, w tym szybów;
5) do wzmocnień i stabilizacji wyrobisk górniczych;
— opracowuje się dokumentację, którą zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego.
2. Dokumentacja zawiera w szczególności:
1) opinię kopalnianego zespołu ds. zagrożeń wodnych;
2) ocenę rodzaju użytego odpadu pod względem higieniczno – toksykologicznym;
3) technologię wykorzystania odpadów uwzględniającą w szczególności:
a) sposób wytwarzania mieszaniny wraz z opisem urządzeń stosowanych do wytwarzania i transportu
mieszaniny do wyrobisk,
b) własności stosowanych mieszanin, a w szczególności: rozlewność, czas tężenia, odsączalność, ściśliwość,
nośność, wytrzymałość na ściskanie, rozmakalność, wymywalność, w zależności od zastosowanej
podziemnej techniki górniczej,
c)wyrobiska, w których odpady będą wykorzystywane,
d)drogi transportu mieszaniny do wyrobisk,
e)procedury kontroli całego procesu,
f)postępowanie w przypadku awarii.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala zakres i częstotliwość badań wykorzystywanych odpadów,
kierując się ich właściwościami oraz warunkami lokalnymi.
4. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala sposób prowadzenia monitoringu jakości wód kopalnianych
w rejonach wykorzystania odpadów.
§ 124. Wymogi § 123 stosuje się również w przypadku wykorzystania w podziemnych technikach
górniczych odpadów wydobywczych oraz mas ziemnych lub skalnych powstałych w związku z prowadzeniem
eksploatacji kopalin.
§ 125. Podsadzkowe zbiorniki zmywcze wyposaża się w urządzenia zabezpieczające przed przedostawaniem
się do rurociągów nadziarna lub przedmiotów mogących spowodować ich zatkanie.
§ 126. Urządzenia do wytwarzania mieszanin samozestalających wyposaża się w aparaturę kontrolno-
pomiarową, umożliwiającą uzyskanie określonej w technologii proporcji składników mieszaniny.
§ 127. Po zainstalowaniu nowego rurociągu, po każdej wymianie rur oraz po usunięciu korka w rurociągu,
przed podsadzaniem lub doszczelnianiem, kontroluje się drożność i szczelność rurociągu.
§ 128.1. Rurociągi układa się albo zawiesza w sposób uniemożliwiający ich przypadkowe przemieszczenie.
2. Wzdłuż trasy rurociągów zapewnia się łączność telefoniczną.
3. Pracownicy zatrudnieni przy podsadzaniu lub doszczelnieniu powinni mieć możliwość porozumienia się z
obsługą urządzeń do transportu materiału podsadzkowego.
§ 129. Przy stosowaniu podsadzki hydraulicznej i doszczelnianiu zrobów:
1) oczyszcza się wodę odprowadzaną do systemu głównego odwadniania;
2) prowadzi się bilans wody;
3) na bieżąco kontroluje się rurociągi, przebieg podsadzania i doszczelniania oraz odpływ wody.
§ 130. Rodzaje tam podsadzkowych dla poszczególnych wyrobisk oraz sposób ich wykonywania ustala
kierownik działu robót górniczych.
§ 131. Przy stosowaniu podsadzki suchej samostaczającej się:
1) w razie usytuowania frontu ściany, przy którym górna jej część wyprzedza dolną, odchylenie tamy
podsadzkowej od linii prostopadłej do rozciągłości w kierunku ociosu nie może przekroczyć 15°;

23
2) w razie usytuowania frontu ściany, przy którym górna jej część jest opóźniona w stosunku do dolnej,
odchylenie tamy podsadzkowej od linii prostopadłej do rozciągłości w kierunku zrobów nie może być
mniejsze od 15°;
3) ustala się w projekcie technicznym, o którym mowa w § 43 ust. 1, osoby kontrolujące stan tamy
podsadzkowej przed rozpoczęciem podsadzania oraz działania podejmowane dla zabezpieczenia tamy przed
jej uszkodzeniem podczas podsadzania.
§ 132.1. Przy równoczesnym podsadzaniu i prowadzeniu innych robót w ścianie ustala się działania
organizacyjno-techniczne, zapewniające bezpieczne warunki pracy.
2. Niedopuszczalne jest przebywanie ludzi w ścianie podczas podsadzania podsadzką suchą samostaczającą
się przy takim usytuowaniu frontu, przy którym górna część ściany wyprzedza dolną.
Dział IV
Przewietrzanie
Rozdział 1
Postanowienia ogólne
§ 133.1. Ilość powietrza doprowadzana do wyrobisk powinna zapewniać utrzymanie w tych wyrobiskach
wymaganego składu powietrza i temperatury.
2. Wszystkie dostępne wyrobiska i pomieszczenia przewietrza się w taki sposób, aby zawartość tlenu w
powietrzu nie była mniejsza niż 19% (objętościowo), a najwyższe dopuszczalne stężenia gazów w powietrzu nie
przekraczały wartości określonych w tabeli:
Rodzaj gazu
NDS/mg/m3
NDSCh/mg/m3
(objętościowo i %)
(objętościowo i %)
Dwutlenek węgla —
—
(1,0)
(1,0)
Tlenek węgla 30
180
(0,0026)
(0,015)
Tlenek azotu
5
10
(0,00026)
(0,00052)
Dwutlenek siarki
2
5
(0,000075)
(0,00019)
Siarkowodór 10
20
(0,0007)
(0,0014)
3. Skróty wymienione w ust. 2 oznaczają:
1) NDS — najwyższe dopuszczalne stężenie średnio ważone;
2) NDSCh — najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe;
— zdefiniowane w odrębnych przepisach.
4. W zakładach górniczych stosujących maszyny z napędem spalinowym zawartość tlenków azotu określa
się na podstawie stężenia dwutlenku azotu.
5. Prawidłowość wskazań i działań przyrządów automatycznych oraz indywidualnych stosowanych do
pomiarów stężeń gazów, o których mowa w ust. 2, kontroluje się za pomocą mieszanek wzorcowych.
§ 134. W przypadku stwierdzenia, że skład powietrza nie odpowiada wymaganiom określonym w § 133
ust. 2, niezwłocznie wycofuje się ludzi, a wejście do zagrożonego wyrobiska zabezpiecza się. W miejscach tych
wykonuje się wyłącznie prace z zakresu ratownictwa górniczego i przeciwpożarowego.
§ 135.1. Nieprzewietrzane wyrobiska niezwłocznie otamowuje się lub likwiduje, a do czasu ich otamowania
lub zlikwidowania zamyka się do nich dostęp. W zakładach górniczych wydobywających kopalinę niepalną
dopuszcza się poprzestanie na odpowiednim oznaczeniu nieprzewietrzanych wyrobisk, z zakazem wstępu do
nich.
2. Tamy izolujące wyrobiska, w polach zaliczonych do II – IV kategorii zagrożenia metanowego, powinny
posiadać konstrukcję przeciwwybuchową.

24
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego może zezwolić, po zasięgnięciu opinii kopalnianego zespołu ds.
zagrożeń i ustaleniu warunków, na zastosowanie tamy o których mowa w ust 2. o konstrukcji innej niż
przeciwwybuchowa.
4. Podczas przewietrzania ścian w polach metanowych sposobem na „U” wyrobisko przyścianowe (z
prądem powietrza zużytego) należy likwidować za ścianą przez wyrabowanie obudowy, a w razie niemożności
należy wykonywać w nich wypełnienia przekroju według ustaleń kierownika ruchu zakładu górniczego.
5. Podczas przewietrzania ścian w polach metanowych sposobem na „U” wyrobiska przyścianowe z prądem
powietrza świeżego należy izolować w możliwie jak najmniejszej odległości za ścianą.
§ 136.1. Prędkość prądu powietrza w wyrobiskach w polach metanowych, z wyjątkiem komór, nie może być
mniejsza niż 0,3 m/s, a w wyrobiskach z trakcją elektryczną przewodową w tych polach — nie mniejsza niż 1
m/s.
2. Przy stosowaniu śluz wentylacyjnych w wyrobiskach w polach metanowych dopuszcza się mniejsze
prędkości prądu powietrza od określonych w ust. 1, pod warunkiem zapewnienia wymaganego składu powietrza.
3. Prędkość prądu powietrza nie może przekraczać:
1) 5 m/s — w wyrobiskach wybierkowych;
2) 8 m/s — w wyrobiskach korytarzowych;
3) 12 m/s — w szybach i szybikach podczas jazdy ludzi.
4. Prędkość prądu powietrza w wyrobiskach korytarzowych, w których nie odbywa się regularny ruch ludzi,
można zwiększyć do 10 m/s.
5. Pomiary prędkości prądu powietrza wykonuje się w wolnych przekrojach wyrobiska.
§ 137.1. W zakładach górniczych organizuje się służbę wentylacyjną wyposażoną w przyrządy kontrolno-
pomiarowe.
2. Stan urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz skuteczność przewietrzania i klimatyzacji
systematycznie kontroluje się i odpowiednio dokumentuje.
§ 138. Przewietrzanie ścian w pokładach zaliczonych do II — IV kategorii zagrożenia metanowego
kontroluje się przez automatyczny pomiar prędkości lub ilości powietrza.
§ 139.1. Na nadszybiu szybu zjazdowego instaluje się urządzenie sygnalizujące czerwonym światłem zniżkę
ciśnienia barometrycznego.
2. W pomieszczeniach dyspozytora ruchu zakładu górniczego, kierownika działu wentylacji oraz kierownika
kopalnianej stacji ratownictwa górniczego znajduje się barograf.
§ 140. Osoby dozoru ruchu niezwłocznie zawiadamiają służbę wentylacyjną o wszelkich niezamierzonych
zmianach w wentylacji wyrobisk.
Rozdział 2
Przewietrzanie za pomocą wentylatorów głównych
§ 141.1. Wyrobiska przewietrza się prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylatory główne,
zabudowane na powierzchni.
2. W zakładzie górniczym eksploatującym kopaliny palne stosuje się przewietrzanie ssące.
3. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne oraz prowadzących roboty podziemne z
zastosowaniem techniki górniczej, w których nie występuje zagrożenie metanowe, można stosować wentylatory
główne zabudowane w wyrobiskach, na warunkach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 142.1. Przy każdym szybie wydechowym, oprócz czynnego wentylatora głównego lub zespołu
wentylatorów głównych, instaluje się główny wentylator rezerwowy, którego uruchomienie możliwe będzie w
ciągu 10 minut. W przypadku planowego wyłączenia z ruchu głównego wentylatora rezerwowego, po 10
minutach awaryjnej przerwy w ruchu wentylatora głównego wykonuje się czynności, o których mowa w §147
ust. 1.
2. W zakładach górniczych eksploatujących złoża lub pokłady niemetanowe lub zaliczone do I kategorii
zagrożenia metanowego oraz w których pokłady węgla zaliczone są do I lub II grupy samozapalności, zamiast
wentylatora rezerwowego utrzymuje się silnik zapasowy do wentylatora wraz z częściami zapasowymi.

25